PELE: DE BESTE VOETBALLER UIT DE GESCHIEDENIS WORDT VANDAAG 80 JAAR

Pele. Hij zwaaide in 1970 als een zonnegod met de Rimetcup naar het feestende Aztekenstadion in Mexico-City. Tijdens deze wereldbeker gaf hij het voetbal een visioen, schonk hij het een nieuw scheppingsverhaal. De vierde goudgele goal in de finale tegen Italië werd geboren uit een ‘negenpassendans’ waarna Pelé de bal blindelings opzij legde en Carlos Alberto diagonaal rechts inknalde. Relikwieën uit het Voetbalmuseum der Schone Kunsten.

Black was beautiful op Mundial Mexico 1970

Black was beautiful en palmde de mensheid voor zich in. I have a dream!, de in 1968 in droefheid gesmoorde droom van Martin Luther King, werd door de lachende Pelé aan de wereld geopenbaard. Die lachende Pelé stond voor de hoop van de gekleurde wereldgemeenschap. O rei du futebol, de koning van het voetbal, pronkte als eerste zwarte op chique Amerikaanse magazines en de wereldleiders schoven aan om met hem op de foto te mogen.

Mexico ’70 was één groot Braziliaans carnavalbal. De Seleçao Canarinha joeg orgastische twinkelingen door het dansende publiek. Tsjecho-Slowaken (4-1), Engelsen (1-0), Roemenen (3-2), Peruanen (4-2), Uruguayanen (3-1) en Italianen (4-1) staarden verblind naar de geelgroene goudhaantjes. Het meest gracieuze elftal aller tijden koppelde techniek aan snelheid van uitvoering en stuurde voortdurend zes spelers de vuurlijn in: Gerson, Rivelino, Tostao, Jairzinho, Carlos Alberto en Pelé. Het was een aanslag op het geestdodende catenaccio van Europa maar ook voor de universele fantasie een brug te ver. Brazilië 1970 zou als The Beautiful Team de geschiedenis ingaan en in 2000 worden uitgeroepen tot elftal van de eeuw.

Vandaag wordt niet gewerkt: we kijken naar Pelé

Na de Braziliaanse overwinning op Italië barstte een ongekende vreugde los in het Aztekenstadion. Het feest reflecteerde naar de wijze waarop Brazilië had gespeeld. In Mexico klonk het tijdens het WK: ‘Vandaag wordt niet gewerkt, we kijken naar Pelé.’

Armoede is angst voor het leven

Het was 19 november 1969. Rio de Janeiro, Vasco da Gama-Santos. Er gebeurde iets eigenaardigs in het Maracana-stadion. Tachtigduizend Vascofans doken het delirium in. Ze juichten om een goal van… Santos. Pelé had gescoord. Zijn duizendste doelpunt in zijn 909de wedstrijd, ging via televisiebeelden de wereld rond. Pelé lachte. Na de wedstrijd werd de ontroering hem te machtig. Hij stamelde voor de verzamelde camera’s: ‘Vergeet de arme kinderen niet.’ De gedachte aan zijn jeugd liet Pelé nooit meer los. Edson Arantes do Nascimento (23 oktober 1940) weet wat armoede is. Hij verwees er voortdurend naar in zijn autobiografie Pelé, The King: ‘Armoede maakt mensen depressief. Armoede is afgedragen kleren dragen. Geen schoenen hebben. Met z’n allen slapen in een vieze keuken, tijdens een koude nacht. Armoede is angst voor het leven.’

Wat wil je met die negrinho?

Intussen was Pelé de rijkste voetballer uit de geschiedenis geworden. De Braziliaanse regering riep hem in de vroege jaren zestig uit tot ‘nationaal erfgoed’ en hij huwde, tegen de geplogenheden in, met een blanke vrouw. Hij voerde in zijn leven een dubbele strijd. Voor sprankelend spel met eeuwige schoonheidswaarde. Tegen de vernederende leefomstandigheden van het meestal gekleurde Braziliaanse kind van de straat, in wie hij zichzelf herkende.

Bij zijn eerste jeugdliefde brak het geknakte riet. Hij vertelde aan de lezers van Pelé, mijn leven hoe de vader van het blanke meisje haar een uitbrander gaf omdat ze met hem omging: ‘Wat wil je met die negrinho? Het was de eerste keer dat ik geconfronteerd werd met racisme en het was choquerend. Haar vader pakte haar bij de arm en legde haar over de knie. Iedereen keek toe en deed niets. Vervolgens rende ik naar huis en barstte in huilen uit.’

Meer lezen? Dat kan door het boek te bestellen: 111 Legendarische Voetbalhelden sinds 1920 – Raf Willems – hardcover – 275 pagina’s – 35 euro –  ISBN 978 949 2419 545