Hoe Liverpool verdwaalde in de Amsterdamse mist

Herinneringen uit een ver verleden komen naar boven bij de start van een nieuw seizoen Champions League. Voor Ajax begint dat woensdag in Amsterdam tegen Liverpool FC.  De tweestrijd tussen de twee clubs was méér dan een halve eeuw geleden, in december 1966, in het Europa Cup-toernooi voor landskampioenen voor Ajax het startpunt van internationale roem. Nooit meer kwamen de twee clubs elkaar daarna nog tegen op de Europese toernooivelden.

,,Voor die tijd was Ajax bekend in heel Nederland. Met de duels tegen Liverpool werden we ineens wereldberoemd”, zei Theo van Duivenbode, linksback destijds, in De Telegraaf. Met liefst 5-1 won Ajax de thuiswedstrijd. ,,Geen probleem, thuis maken we er wel zeven”, sprak Bill Shankley, de blufcoach van de Engelse kampioen. Waarna Ajax op Anfield met veel flair en twee goals van Johan Cruijff twee keer de leiding nam en Liverpool blij mocht zijn dat het de schade tot 2-2 kon beperken.

Legendarisch zijn die twee confrontaties sindsdien. Memorabel blijven de verhalen die met name de thuiswedstrijd kleur gaven, vooral omdat we op tv, en nog meer in het Olympisch Stadion, slechts moeizaam konden volgen hoe Ajax al in de eerste helft (4-0) Liverpool oprolde.

Dikke mist maakte het doorgaan van de wedstrijd hoogst onzeker en eigenlijk ook onwenselijk. De Italiaanse scheidsrechter Sbardella wilde niet eens beginnen, maar Liverpool-manager Shankly had geen behoefte aan uitstel van dit ogenschijnlijke ‘tussendoortje’ tegen de Nederlandse part-timers. Als gezant van de UEFA overtuigde de Nederlandse oud-scheidsrechter Leo Horn de Italiaan vervolgens dat er gewoon gespeeld kon worden.

LOUIS VAN GAAL

De ‘mistwedstrijd’, wordt Ajax – Liverpool sindsdien genoemd. Tussen de 56.000 toeschouwers bevond zich op 7 december 1966 ook Louis van Gaal, 15 jaar toen.  Hij had er – volgens eigen zeggen – een prominente plaats gevonden, pal naast Herman Kuiphof, de al even legendarische tv-commentator van de NOS.

,,Omdat het zo mistig was, wilde ik zo dicht mogelijk bij een tv-scherm zitten, om zo nog iets te kunnen zien van de wedstrijd. Ik ging gewoon naast hem zitten”, vertelde Van Gaal in mei in een radioprogramma. Van Gaal was het Olympisch Stadion binnengekomen zonder te betalen. ,,Binnenglippen, noemden wij dat. In onze jeugdjaren was het een sport om zonder te betalen binnen te komen. Toen ik eenmaal het stadion was binnengeglipt ben ik maar verder geglipt, net zo lang totdat ik bij een tv-scherm zat, náást Herman Kuiphof.”

‘BLESSURE’ PIET KEIZER

Gedenkwaardig blijft ook de afwezigheid van sterspeler Piet Keizer die avond, én de rol van zijn vervanger, de 20-jarige Cees de Wolf. Tijdens de tactische bespreking, een dag voor de wedstrijd, verbaasde Keizer zowel zijn medespelers als coach Rinus Michels door te melden dat hij niet fit genoeg was. Hij had nog wel volop mee staan duwen toen de auto van Sjaak Swart niet op gang kon komen op het moment dat de spelers met eigen vervoer naar het voorbereidingsoord in Zeist wilden afreizen.

,,Laat ik maar eens een wedstrijdje niet meedoen”, bedacht Keizer in de veronderstelling dat Ajax kansloos was tegen de landskampioen van wereldkampioen Engeland. Met zijn actie wilde Keizer, zo gaf hij later toe, Ajax onder druk zetten in een al langer lopend geschil over een nieuw contract. Om zijn afwezigheid tegen Liverpool te verklaren liet Ajax weten dat Keizer bij een potje tafeltennis in het trainingskamp een enkelblessure had opgelopen. Toen Ajax vier dagen later uit voorzorg de benen terugtrok tegen ADO en met 2-0 verloor, speelde Keizer gewoon de volle negentig minuten mee.

CEES DE WOLF

Als vervanger van Piet Keizer vergaarde Cees de Wolf roem, die zowel vluchtig als eeuwig kan worden genoemd. Na drie minuten al opende hij met een kopbal de score, een bijzonder hoogtepunt in een hele korte carrière. Vier wedstrijden slechts speelde De Wolf in het eerste elftal van Ajax. Hij verdween net zo snel in de mist als hij eruit opdoemde. De Wolf speelde nog wel bij Haarlem, Dallas Tornado’s, KV Mechelen en Blauw-Wit, maar stopte al op zijn 25^ste met profvoetbal. ,,Ik was failliet, gescheiden en alcoholist”, zei hij in 2003 – acht jaar voor zijn dood – in het Noordhollands Dagblad.

Bijzonder ook was het vierde doelpunt, op slag van rust gemaakt door Klaas Nuninga. De voorzet kwam van Sjaak Swart die dacht dat het rust was toen hij in de mist enkele andere spelers op weg ‘zag’ naar de kleedkamer. Swart was het veld al af en in gedachten verzonken toen hij alsnog werd teruggeroepen omdat het rustsignaal nog niet had geklonken. Terug op het veld kon Swart net op tijd vanaf zijn rechterflank Nuninga bedienen: 4-0.

BRITSE KRANTEN

De stunt van Ajax, die eindigde bij 5-1, maakte internationaal veel indruk, Europa ontdekte op deze avond zowel Johan Cruijff, 19 jaar nog maar, als Ajax als een nieuwe Europese ‘macht’. De headlines in de Britse kranten spraken duidelijke taal: ‘Ramp in Nederland, Ajax verbrijzelt Liverpools roestige verdediging’ – ‘Liverpool incasseert zware nederlaag in mistige klucht’ – ‘In de verkillende mist zorgen de geesten van Ajax voor sensatie.’

‘Liverpool, de kampioen van Engeland, werd geschokt en beschaamd. … en verloor zijn trots, toen 64.000 Nederlandse aanhangers hem uitjouwden wegens ruw spel’, schreef de Daily Express. ‘Nooit is Liverpools verdediging zo aan flarden gereten als door de aanvallen van de gewiekste, kwieke en zeer sterken Ajax-voorhoede’, stelde de Guardian. ‘Liverpool is op bijna ongelooflijke wijze naar het einde van zijn Europa-Cup-bestaan gewankeld. De verdediging, die in twaalf Europa-cup-wedstrijden slechts tien doelpunten had moeten toeslaan, werd doorzeefd’, signaleerde de Daily Telegraph. ’Ajax wordt een nieuwe macht in het Europese voetbal’, voorspelde de Daily Mail.

ZURE WOORDEN SHANKLY

Tegenover de uitbundige lof in de Britse media stonden zure woorden van Bill Shankly. Vooral om zijn eigen spelers moed in te spreken, deed de coach van Liverpool de nederlaag af als een eendaagse vergissing. ,,Op Anfield Road zal Ajax merken dat deze voorsprong niet groot genoeg is om Liverpool uit de Europa Cup te gooien. Zelfs 7-1 was niet voldoende geweest. Let maar op, Ajax is er nog lang niet. Het is gewoon een slechte ploeg. Jawel, een slechte ploeg. Een puur defensieve ploeg. Hun voorhoede is niet sterk. Ze hebben vijf kansen gehad en vijf doelpunten gemaakt. Wij hadden minstens tweemaal zoveel kansen en hebben er maar een gemaakt. Een vergelijking met Anderlecht van twee jaar geleden? Dat is niet met elkaar te vergelijken. Anderlecht is stukken beter.”

De euforie rond Ajax doofde drie maanden later al in de kwartfinale tegen de soldatenploeg van Dukla Praag. Nog ruim twee jaar duurde het vervolgens voordat Ajax als eerste Nederlandse club de belangrijkste Europese finale bereikte. In 1969 werd nog kansloos verloren van AC Milan (4-1), in 1971 startte een reeks met drie triomfen op rij.

ZONDER VAN DIJK

Het verleden telt woensdag niet voor Ajax en Liverpool. Uit de indrukwekkende Europese campagne in 2018-2019 zijn Onana, Mazraoui, Tagliafico, Neres, Tadic en Huntelaar als belangrijkste spelers overgebleven bij Ajax.  De vraag wordt of  het ‘nieuwe’ Ajax tegen Liverpool (zonder de langdurig uitgeschakelde Virgil van Dijk) tot een zelfde successenreeks als in 2019 in staat zal zijn.