Weinig geld
Weet jij waarom sommige Noord-Duitse kindjes zulke lange oren hebben? Wel, dat komt omdat hun vaders ze aan beide oren omhoogtillen en ze naar het zuiden keren met de woorden: “Kijk maar goed, als je niet goed leert, zal je daar later belanden en heel hard moeten werken voor weinig geld”. Daar, dat betekende het Ruhrgebied. Ook hier een naam die alleen maar aan zware industrie, zware arbeid en uitbuiting doet denken.
Het Ruhrgebied, in Duitsland beter bekend als de Kohlenpott, want het was inderdaad heel lang de motor van de Duitse industrie. Namen als Dortmund, Duisburg, Essen, Gelsenkirchen en Bochum zijn niet onmiddellijk namen die de toerist doen watertanden naar een citytrip. En toch heeft het vooral met dat stereotiep imago uit het verleden te maken. Het Ruhrgebied anno 2021 is de groenste regio van Duitsland waar een werkelijke culturele revolutie voor hippe steden heeft gezorgd. Voilà, tot daar Duitsland vakantieland. En nu Fußball.
Het Ruhrgebied staat ook voor voetbal: Schalke 04, MSV Duisburg, BV Borussia 09 Dortmund, Rot-Weiss Essen, VfL Bochum, Rot-Weiß Oberhausen, SG Wattenscheid 09. Namen van ploegen uit het Ruhrgebied die mee het Duitse voetbal hebben gemaakt. Elk op hun manier en op hun niveau. We spreken opgeteld van minstens zestien Duitse titels, negen bekerzeges en vier Europese titels. Het zijn uiteraard vooral Schalke 04 en Borussia Dortmund die hier gekend zijn. Die gelbe Wand in Dortmund is een van de beroemdste supportersvakken die verwijst naar de clubkleuren en de intensiteit van de supporters. Bovendien speelden Thorgan Hazard, Axel Witsel en Thomas Meunier een belangrijke rol in het behalen van de derde plaats tijdens het afgelopen seizoen.
Dramatisch daarentegen was het seizoen van Schalke 04. Met een diepterecord van zestien punten (slechts drie overwinningen en zeven gelijkspelen) degradeert de ploeg van Benito Raman naar de tweede liga. De Königsblauen, waar ooit Michaël Goossens, Émile Mpenza, Sven Vermant en vooral Nico Van Kerckhoven en Marc Wilmots triomfen vierden, verlaten met het schaamrood op de wangen de Bundesliga. Met andere woorden: volgend seizoen geen Revierderby in de Kohlenpott.
Liftploeg Bochum
Zo lijkt het wel. Ja, toch? Neen, want er komt wel degelijk een derby. Gewoon omdat Bochum in de tweede Bundesliga kampioen is geworden. Inderdaad, VfL Bochum 1848 speelt terug mee met de grote jongens. En het gaat inderdaad om een Traditionsverein, het jaartal verwijst naar de oprichting van de sportvereniging halverwege de negentiende eeuw. Voetbal kwam er uiteraard slechts later bij en de Verein für Leibesübungen Bochum 1848 Fußballgemeinschaft is uiteindelijk een fusie van drie ploegen (Turnverein 1848, Germania 06 en TuS). Geen enkele ploeg speelde zo lang in de tweede Bundesliga, maar in Duitsland is Bochum vooral gekend als een typische liftploeg.
Zeven keer gepromoveerd, soms voor langere periodes, maar ook twee keer voor slechts één seizoen. Tegelijkertijd zorgde de ploeg voor een neologisme. Het woordje unabsteigbar (zoiets als ondegradeerbaar) paste bij de ploeg, omdat ze van 1971 tot 1993 telkens weer een kandidaat-zakker waren, maar uiteindelijk toch weer erin slaagden om in eerste klasse te blijven. Ze werden dan ook de grijze muis van het Duitse voetbal genoemd, iets wat de supporters tot hun voorbeeld omplooiden en van die blaue Maus hun mascotte maakten, een geuzennaam die hen als gegoten past.
Bochum is uiteraard het kleine bRuhrtje in vergelijking met Dortmund en Schalke, maar vergis je niet, het niveau van de tweede Bundesliga is vrij hoog en het is deze keer niet vanzelfsprekend dat de ploeg een vogel voor de kat zou zijn. De ploeg zit uitstekend in elkaar, weinig echte topspelers, maar een geolied geheel dat onder trainer Thomas Reim mits de meeste overwinningen uit het moeras van tweede terecht is weggeraakt. Reim is kind aan huis, want hij speelde er in de jaren negentig en is er – op een intermezzo bij Wolfsburg na – op verschillende niveaus sinds 2011 als trainer aan de slag. Zoals gezegd, weinig grote namen, alhoewel de namen Saulo Decarli en Erhan Mašovic de supporter van Club Brugge wel nog iets zullen zeggen. En Robert Žulj, broer van.
Werkmansvoetbal
De ploegen uit het Ruhrgebied hebben niet hetzelfde karakter als bijvoorbeeld het chique Bayern München of zelfs de andere ploegen uit grote steden. In het Ruhrgebied heb je nog veel meer werkmansvoetbal, supporters willen spelers zien die hun hoofd voor de bal leggen en hun truitje nat maken. Dat is vooral in Gelsenkirchen en Bochum nog het geval. Dat heeft te maken met het verleden van de streek, een tijd waarin heel veel supporters letterlijk in de mijnen werkten en hun zuurverdiende marken spaarden om in het weekend hun ploeg te zien. Luieriken werden/worden er gewoon niet aanvaard. Dat Wilmots het Kampfschwein werd genoemd is dan ook niet te verwonderen.
Bochum brengt ook enkele records mee. Hun Nederlandse keeper Rein van Duijnhoven hield gedurende 911 minuten in thuismatchen zijn netten schoon in het seizoen 2003-2004. Geen enkele doelwachter in Duitsland heeft ooit beter gedaan. En Hans-Joachim Abel trapte zestien strafschoppen voor Bochum (1977-1982), maar wat hierbij straf is, hij trapte ze alle zestien binnen. Nog altijd een Duits record. En Ata Lameck speelde 518 wedstrijden voor VfL (1972-1978), maar hij speelde nooit voor de nationale ploeg. Ook op dat gebied deed niemand ooit beter.
En nog meer vreemde dingen. Zo brak Sunday Oliseh in de kleedkamer de neus van zijn ploegmaat Vahid Hashemian wegens een vermeende racistische uitlating. Oliseh kon daarna beschikken. Hij speelde het seizoen daarna voor Racing Genk.
Superster Grönemeyer
En Bochum tekende samen met Bayern in september 1976 voor misschien wel de zotste wedstrijd ooit. Na 53 minuten stond Bochum 4-0 voor tegen onder andere Sepp Mayer, Hans-Georg Schwarzenbeck, Franz Beckenbauer, Gerd Müller, Uli Hoeneß en Karl-Heinz Rummenigge. Op het einde van de wedstrijd stond het 5-6. Minstens even straf als het mirakel van Antwerp tegen Vitosha Sofia. Verloren, maar voor altijd in de geschiedenisboeken.
Dat etiket van werkmansploeg komt nog op een andere manier tot uiting. Een etiket dat in gans Duitsland wordt uitgedragen door een lied, het clublied van Bochum. En dat heeft dan weer te maken met een speciale man: Herbert Grönemeyer. Hij is de meest succesvolle zanger in de Duitstalige wereld met minimaal vijftien miljoen verkochte albums, hij zingt vaak in de uitverkochte voetbalstadions van ploegen waar Bochum in het volgende seizoen zal moeten strijden. Grönemeyer is een echte superster die bovendien erg bescheiden is gebleven en sociaal erg bewogen is. Zijn jeugd heeft hij in Bochum doorgebracht, hij keert er telkens weer terug en verklaart er telkens onomwonden zijn liefde voor zijn geboortestreek. Meer nog, hij schreef en componeerde het lied “Bochum” dat onmiddellijk door VfL werd opgepikt en nu voor elke thuismatch wordt gezongen. En nog sterker, het wordt ook steevast meegezongen door de supporters van de bezoekende ploeg en de hymne is over heel Duitsland bekend en staat steevast op het programma van Grönemeyers optredens, waar het ook door Hamburgers, Frankfurters of inwoners van München wordt meegezongen. En dan zie je ook telkens de blauw-witte sjaals van Bochum verschijnen. Een cultlied. Omdat het rechtstreeks verwijst naar het verleden van het Ruhrgebied.
Het is een poëtische ode die andere kleffe clubliederen daarom alleen al met gemak overstijgt. Tief im Westen, wo die Sonne verstaubt, ist es besser, viel besser, als man glaubt. Het klinkt toch net iets beter dan bijvoorbeeld De club zal zegepralen of Oui, tu as raison, Anderlecht champion. Het nostalgische refrein Bochum, ich komm aus dir, Bochum, ich häng’ an dir. Glück auf, Bochum refereert door het Glück auf uiteraard aan het mijnverleden van de stad en maakt het lied dan ook zo universeel. Overtuig jezelf en tik Herbert Grönemeyer en Bochum in en je zult aan de tientallen versies (studio en live) merken hoe waanzinnig populair Grönemeyer en dit liedje wel zijn. En wat een sterk publicitair sterk product dat is voor VfL. Misschien wel de enige voetbalploeg waarbij men in de rest van Duitsland niet enkel aan voetbal denkt.
Glück auf, Bochum, die Bundesliga braucht dich.
Voor een live versie van Bochum in het volgepakte stadion (65.000 man) van Gelsenkirchen, bij de vijand uit Schalke:
