Een vierde wereldkampioen in de Eredivisie

De Eredivisie als opvanghuis voor vergane glorie. De gedachte dringt zich op bij de verrassende  komst van Mario Götze naar PSV; zestig jaar nadat Helmut Rahn – de Duitse WK-matchwinnaar van 1954 – bij Sportclub Enschede in de Eredivisie opdook. Over Rahn verderop veel meer.

Na Rahn, Marcio Santos en Ronaldo is Götze is de vierde ‘wereldkampioen’ in de Eredivisie. Marcio Santos bleef slechts een jaar bij Ajax en vertrok zwaar gedeprimeerd. De snelste rode kaart in de Eredivisie, na 19 seconden, is het enige erfstuk dat hij naliet. Zijn landgenoot Ronaldo was als 17-jarige  lid van de Braziliaanse WK-selectie in 1994, speelde geen seconde, maar kwam nadien wel met een gouden WK-medaille in zijn bagage naar PSV..

Zes jaar geleden pas was Mario Götze (28) de grote held van Duitsland in de WK-finale tegen Argentinië. ,,Laat zien dat je beter bent dan Messi”, voegde de Duitse bondscoach Joachim ‘Jogi’ Löw hem toe, in de 88ste minuut toen het nog altijd 0-0 stond en Götze klaar stond om in te vallen. Nog geen kwartier had Götze in de verlenging nodig om geschiedenis te schrijven. Handelingssnelheid op de vierkante decimeter, techniek en oog voor de weg naar het doel, verenigde hij in één actie die Duitsland wereldkampioen maakte.

Die dag glorieerde Mario Götze en moest Messi een nieuwe domper als Argentijns international verwerken. Wunderkind, werd hij gedoopt in Duitsland.  Maar nooit meer kon Mario Götze laten zien dat hij beter was. Ja, hij behaalde titels met Bayern München en bekers met Borussia Dortmund. Maar in de geschiedenis kreeg zijn WK-goal het stempel van zowel vloek als zegen.

Mario Götze is nog altijd pas 28 jaar. Zijn multi-miljoenencontract bij Borussia Dortmund is ten einde. De behoefte om hem langer te binden, was weggestorven. Waar zijn carrière hem zou brengen, bleef lang onbestemd. Totdat dinsdagavond een Duitse Mercedes uit de G-klasse werd gesignaleerd bij het stadion van PSV. Het nummerbord verraadde wie er binnen was: DO-GM-3610, dat moest wel staan voor Götze Mario uit Dortmund, geboren op 3 juni en herkenbaar aan rugnummer 10. Niet veel later volgde de bevestiging; Mario Götze heeft een tweejarig contract getekend bij PSV.

Wat Götze voor PSV gaat betekenen, moet nog maar worden afgewacht. Vooralsnog kan slechts worden vastgesteld dat nieuwe Duitse trainer, Roger Schmidt, nadrukkelijk heerst in Eindhoven. Götze is al zijn vijfde  nieuwe speler uit de Duitse Bundesliga. Vanuit de hem goed bekende Chinese competitie viste Schmidt zijn beoogde topscorer op, de 33-jarige Israëliër Eran Zahavi.  Afwachten moeten we nu ook hoezeer de ontwikkeling van veelgeprezen PSV-aanvalstalenten als Mohamed Ihattaren, Noni Madueke en Cody Gakpo onder druk raakt.

HELMUT RAHN

De carrièreswitch van Mario Götze roept herinneringen op aan Helmut Rahn. In de zomer van 1960 is Rahn 31 jaar als hij naar Sportclub Enschede, voorloper van FC Twente, komt. Zijn levenswandel is dan al doordrenkt van drank en nicotine, maar nog altijd een held in Duitsland, vooral als maker van het winnende doelpunt in de WK-finale in Bern. Der Bomber wordt hij genoemd.

De aankondiging van zijn transfer naar Nederland wekt alom verbazing in de Bondsrepubliek. Rahn is zojuist met 13.000 stemmen tot de op één na populairste voetballer van West-Duitsland gekozen. Alleen Fritz Walter, de aanvoerder van de wereldkampioen uit 1954, heeft meer stemmen gekregen: ruim 18.000. Nummer drie, Helmut Haller, volgt met 3.000 stemmen, op eerbiedige afstand.

In Enschede zwelt de trots als bekend wordt dat Sportclub Enschede het Duitse idool wil aantrekken. Henk Olijve, de manager van Sportclub Enschede, houdt wel van een gokje. Hij laat zich meeslepen door Günther Schwab, een Duitse spelersmakelaar, die met Rahn aan het leuren is.  Voor 100.000 mark (ofwel zo’n 50.000 euro) plus een jaarsalaris van 25.000 gulden (ruim 10.000 euro) valt er zaken te doen.

Onder druk van de publieke opinie in Duitsland stribbelt 1. FC Köln nog even tegen. Vervolgens vergadert de Duitse voetbalbond liefst zes uur over de vraag of toestemming moet worden gegeven voor de buitenlandse transfer van een international. Pas later zal blijken dat Helmut Rahn drie maanden eerder al de laatste van zijn veertig interlands heeft gespeeld. Hij speelde die reeks tussen 1951 en 1960 en met 21 goals behoort hij dan tot de productiefste internationals in Duitsland.

GEMEENTERAAD

In Enschede moet dan nog een opmerkelijke blokkade worden genomen. Op  maandag 25 juli 1960 worden de gemeenteraadsleden van Enschede met spoed naar het stadhuis geroepen. Een verzoek van Sportclub Enschede vereist een snelle beslissing; diezelfde avond nog.  Voor de aankoop van nieuwe spelers heeft de Eredivisieclub dringend 100.000 gulden nodig. Of de gemeente maar wil bijspringen.

Niemand in de gemeenteraad noemt de naam Helmut Rahn die avond in het openbaar, zo blijkt uit de notulen die ik in 2015 heb geraadpleegd voor de geschiedschrijving in het boek FC Twente 50 jaar.  Niet verzwegen wordt in de gemeenteraad dat Sportclub Enschede het geld nodig heeft voor nieuwe spelers. ‘Sportclub Enschede zal in de grootste moeilijkheden komen indien wij de benodigde financieringsmiddelen voor nieuwe spelers niet verschaffen. Wij behoeven niet te wijzen op de grote betekenis van deze club voor Enschede en het oosten van Nederland. Wij willen er alles aan doen wat mogelijk is om een Eredivisieclub voor onze stad te behouden’, betoogt loco-burgemeester J. Horstman, terwijl er op de volle publieke tribune instemmend wordt gereageerd.

TREVOR FORD

Horstman wijst nadrukkelijk op het belang van sportpark Het Diekman, wat bij veel partijen de doorslag geeft. ‘Deze club mag niet ondergaan’, zegt woordvoerder Aldenkamp namens de Communistische Partij Nederland (CPN). Er is ook een kritisch geluid, met name vanuit de socialistische hoek. ‘Het is niet de eerste keer dat een speler van naam en faam is gekocht welke later een volkomen mislukking bleek te zijn. Ik denk hierbij aan Trevor Ford van PSV. Laten wij oppassen. Het gaat hier om mensen, niet om machines’, waarschuwt PvdA-fractievoorzitter Nijhof.

Na anderhalf uur vergaderen stemt een grote meerderheid in met een lening van 99.900 gulden, af te lossen in 36 maandtermijnen. Alleen de twee christelijke vertegenwoordigers Meulink (CHU) en Spruijt (GPV) zijn op principiële gronden tegen.

Het geld zit nog in de kas van de gemeente als de provincie Overijssel een dag later al een veto uitspreekt over gemeentelijke steun aan zowel Sportclub Enschede als de Tweede Divisieclub Tubantia uit Hengelo. De weigering maakt weinig rumoer los.

DUITSE AANHANG

De provinciale ingreep kan de komst van Helmut Rahn niet meer blokkeren. Hoe de transfer dan toch wordt bekostigd, blijft onduidelijk, maar op  5 augustus kan Helmut Rahn zijn debuut maken voor Sportclub Enschede. Dat gebeurt in een vriendschappelijke wedstrijd, thuis tegen Schalke 04. Het Diekman-stadion loopt voor deze gelegenheid goed vol. Onder de 18.000 toeschouwers worden ruim vierduizend Duitsers geteld. Zijn landgenoten joelen hem uit. Rahn reageert geprikkeld, maar in de tweede helft pakt hij dan toch uit met de acties en afstandsschoten waarnaar in Enschede is uitgekeken. Eén doelpunt en twee assists van Rahn brengen Sportclub Enschede op 5-2 waarna Schalke nog mag terugkomen tot 5-4.

Ook bij de competitiewedstrijden kan Sportclub voortaan rekenen op een vaste schare Duitse bezoekers. De komst van Rahn draagt niet bij aan betere prestaties in de Eredivisie. Sportclub Enschede zakt zelfs zo ver weg dat trainer Frantisek Fadrhonc, de latere bondscoach, eind 1961 naar de amateursectie wordt verbannen. Na twee ronduit magere seizoenen, waarin Rahn alles bij elkaar toch nog 26 keer scoort, gaat het beter met de komst van trainer Friedrich Donenfeld.

OVERWICHT

,,Donenfeld liet hem in zijn waarde”, vertelt zijn toenmalige medespeler Piet Lagarde in 2015. ,,Hij maakte Rahn aanvoerder, psychologisch een slimme zet. Helmut had overwicht, niet alleen op de andere spelers, ook op de scheidsrechter. Iedereen keek tegen hem op. Hij was onze vedette die het ook op het veld nog vaak waarmaakte, terwijl hij toch al aardig in de dertig was.”

Donenfeld is in Enschede de bovenbuurman van Helmut Rahn.  Dat weerhoudt Rahn niet van een zwierig uitgaansleven. Lagarde herinnert zich dat Donenfeld wel erg veel door de vingers zag. ,,Helmut sloeg wel eens een training over, dan was hij de avond tevoren aan het keilen geweest. Ook op zaterdagavond ging hij rustig op stap. Dat was op zondag nog te merken. Maar in de wedstrijd pakte hij nog vaak uit met weergaloze acties, een geweldig schot en goede voorzetten.”

AUTOHANDEL

Voetballen in Enschede combineert Rahn met een autohandel. Lagarde: ,,Hij handelde in tweedehandsauto’s. Die kocht hij in Duitsland op, meestal beneden de prijs, want als populaire voetballer kreeg hij ze vaak voor een appel en een ei. In hotel De Post aan de Nederlandse kant van de grens bij Glanerbrug hield hij kantoor. Dat ging legaal, hoor, met invoerrechten.”

In zijn laatste seizoen, 1962-‘63, raken Rahn en Sportclub Enschede uitgekeken op elkaar. In februari ontbreekt Rahn enkele wedstrijden omdat hij in Duitsland een gevangenisstraf moet uitzitten wegens drankmisbruik. De laatste competitiewedstrijden wordt hij niet meer opgesteld. Met dertien doelpunten in zijn laatste seizoen komt Rahn tot een totaal van 39 stuks in 69 competitiewedstrijden gedurende drie jaar.

Een maand later beleeft Duitsland de start van de eerste Bundesliga-competitie. Mét Helmut Rahn! Hij speelt dan voor Meidericher SV, later omgedoopt tot MSV Duisburg. Twee jaar later eindigt zijn carrière. Op 14 augustus 2003 overlijdt Helmut Rahn, twee dagen voor zijn 74^ste verjaardag. In Essen, waar hij jarenlang voor Rot-Weiss Essen uitkwam, wordt hij geëerd met een bronzen standbeeld bij het Georg Melches Stadion.