De VAR regeert vanaf de middenstip

In het imposante complex van de KNVB in de bossen van Zeist, symbolisch gesitueerd op de middenstip van Nederland, is recent een speciaal pand ingericht voor de video-arbitrage. Wie hier binnentreedt, waant zich in het luchtverkeersleidingscentrum van een vliegveld. Liefst 48 schermen, verdeeld over zes units, moeten het Nederlandse eredivisie- en bekervoetbal behoeden voor minder arbitrale fouten.

Als  Chief Technical Development Officer van de FIFA is Marco van Basten opgetogen over faciliteiten die de VAR, de Video Assistent Referee, krijgt in Nederland. De VAR maakt het voetbal eerlijker, constateert hij. In de interpretatie van de spelregels blijft nog wel een grijze zone over, erkent ook Van Basten. ,,Dingen waarbij interpretatie leidend is, zoals handsballen, krijg je er niet uit. Maar in praatprogramma’s zullen we nu nog maar over drie momenten lullen in plaats van tien”, oordeelt Van Basten.

Negen miljoen euro steekt de KNVB in het project, uitgesmeerd over vijf jaar. Daaruit kan naast de technische uitvoering ook de inzet worden gefinancierd van twee video-arbiters bij elke wedstrijd, geassisteerd door een techneut van Hawk-Eye; dat alles onder leiding van een supervisor per wedstrijddag.  Elke desk telt twee knoppen. Bij een druk op de groene toets wordt de procedure in gang gezet, met de rode toets gaat er een advies naar de leidsman op het veld.

ARAG KNVB REPLAY CENTER

De scheidsrechters zullen  het er stellig drukker door krijgen. Voor de posities in de controlekamer wordt een beroep gedaan op arbiters uit het korps voor Eredivisie en Eerste Divisie, die ook op de velden actief blijven. Aan van alles is gedacht in het ARAG KNVB Replay Center, de officiële naam en gesponsord door een verzekeraar gespecialiseerd in rechtsbijstand. Om zelfs het kleinste risico van stroomuitval uit te bannen is een vervangend noodaggregaat voor de stroomvoorziening aangeschaft en een extra kabel glasvezel aangelegd. Storingen moeten uitgesloten blijven.

Het gebeurt wel allemaal op kleinere schaal dan tijdens het WK. In Rusland waakten in elk stadion 33 camera’s over toepassing van de spelregels  in Rusland en telde het VAR-team in Moskou liefst vier man. Bij een klein behuisde club als Excelsior zullen slechts zes camera’s beelden doorsturen naar Zeist, in de grootste stadions van Nederland is er capaciteit voor zo’n twintig camera’s.

KRITIEK FIFA OP VAN BASTEN

De discussies zullen ook in Nederland niet verstommen door de noviteit, mogelijk wel afnemen als de wel of niet genomen beslissingen van de VAR ook binnen de stadions geaccepteerd zullen zijn. Het WK maakte al méér dan duidelijk dat de meningen verdeeld blijven. Bij de presentatie in Zeist klapte Marco van Basten uit de school toen hij vertelde over zijn openhartigheid tegenover een Braziliaanse journalist.

,,De gelijkmaker van Zwitserland tegen Brazilië had afgekeurd moeten worden, vond ik na de beelden vanuit diverse posities te hebben gezien”, vertelt Van Basten in het Nederlandse dagblad Trouw. Zo zei hij het ook tegen een Braziliaanse journalist die hem aansprak over de protestbrief van de Braziliaanse voetbalbond. Het begrip dat hij had getoond in de Braziliaanse media, kwam hem als werknemer van de FIFA op interne kritiek te staan, zei hij in Trouw.

De opvatting van Van Basten kwam de FIFA ongelegen, want de bobo’s wilden graag pronken met de videoscheidsrechter. Zo kwam de FIFA ook tot een (onbewezen) score van 99,3 procent als resultaat van de correcte beslissingen op het WK.

‘DUITSERS STIKJALOERS’

Eenzelfde trots straalt de KNVB nu uit met de introductie van het VAR-systeem in alle achttien stadions van de Eredivisie. ,,Een delegatie van de Duitse bond is hier al komen kijken. Ze reageerden stikjaloers toen ze zagen wat wij hier aan voorzieningen hebben”, aldus Eric Gudde, directeur betaald voetbal. De grote animator binnen de KNVB is secretaris-generaal Gijs de Jong, die zowel binnen de FIFA als bij het spelregelorgaan IFAB al sinds 2011 pleit voor technologische toepassingen in de arbitrage.

De ware ambassadeur van de Nederlandse VAR-campagne is Danny Makkelie, de 35-jarige scheidsrechter die beschouwd wordt als de voor de hand liggende opvolger van Björn Kuipers als scheidsrechter nummer 1 in Nederland. Tijdens het WK maakte Makkelie bij 18 wedstrijden deel uit van het vierkoppige VAR-team, ook bij de finale. Vervolgens ging hij zijn VAR-kennis doceren in Qatar en is Tunesië binnenkort de volgende halte daarvoor.

‘CAMERA 4 LET OP JOU’

Volgens Makkelie wordt de VAR bij de communicatie met de scheidsrechter ook preventief ingezet. ,,Bijvoorbeeld door de scheidsrechter bij corners tegen een speler te laten zeggen: camera 4 let op jou. Als je spelers daarvan bewust maakt, maken ze minder overtredingen.”

Zaterdag 4 augustus mag Makkelie zijn vaardigheden als VAR etaleren bij de strijd om de Johan Cruijff Schaal, de traditionele wedstrijd tussen landskampioen en bekerwinnaar, in dit geval PSV en Feyenoord. Makkelie doet de video-arbitrage samen met grensrechter Erwin Zeinstra, vaste assistent van Björn Kuipers. Scheidsrechter is Serdar Gözübüyük. Als het na 90 minuten gelijk staat, volgen er meteen strafschoppen via het ABBA-systeem, nóg een nieuwigheidje in het Nederlandse voetbal.

Twitter: @hmees