Zaterdagavond gaat Sporting Club, de leider in de Portugese, competitie op bezoek bij achtervolger FC Porto. Decor is het magnifieke Estadio do Dragao (Drakenstadion) op een steenworp van de plek waar het oude Das Antas stond. In zijn boek de Paleizen van Koning Voetbal struint Stefan Van Loock door het Drakenstadion en langs het terrein waar de geest van het schrikwekkende Das Antas nog rondwaart. Lees hier zijn mijmeringen bij een overgebleven lichtmast van wat ooit een van de meest schrikwekkende stadions van het Europese voetbal was.
Op woensdag 11 maart 2009 breng ik verslag uit van de Champions League wedstrijd Porto-Atlético Madrid. Het zomert al in Porto. In een behaaglijke 25 graden loop ik van mijn hotel naar het fabelachtig mooie stadion in het noordoosten van de stad.
Op de Avenida Fernão de Magalhães, nauwelijks enkele honderden meters van Dragão verwijderd, struin ik door het Antas district op zoek naar aanwijzingen of restanten van het gelijknamige stadion dat in 2004 werd afgebroken. En ja hoor. Op een braakliggend stuk grond tussen woningen in aanbouw ontwaar ik plots een eenzame lichtmast. De lampen zijn er uit verdwenen maar de mast staat nog overeind. Ik sta er een tijdlang wezenloos voor mij uit te kijken. In gedachten verzonken terwijl de beelden in mijn hoofd worden afgespeeld.
Hier, op een boogscheut van het nieuwe voetbalpaleis schreef Porto geschiedenis, timmerde het aan de weg naar zestien titels en de Europacup I-winst in 1987 en legde José Mourinho de basis voor zijn eerste Champions League-trofee die hij in 2004 behaalde, toen de club nog maar net definitief naar zijn nieuw onderkomen verhuisd was.
Het Estadio das Antas was zowel sierlijk als schrikwekkend. Een bijna volledig open ovaal waarvan de contouren naar de korte zijden lichtjes afhelden. Schrikwekkend was de hoog opgeschoten ‘arquibancada’, de extra ring op de Oosttribune met twintigduizend plaatsen. Als een amfitheater met veel gevoel voor drama torende ze hoog boven de andere tribunes uit.
De omgeving oogde destijds weinig uitnodigend. Moeilijke toegangswegen en talloze autokerkhoven in het noordoostelijke Antas-district bemoeilijkten de verdere uitbreiding van het stadion. Om in de jaren zeventig en tachtig aan de grote vraag tegemoet te komen werd het veld zes meter uitgegraven. Met 95.000 plaatsen was Das Antas een echte heksenketel.
‘Anfiteatro’
FC Porto speelt hier van 1952 tot 2003. Tot aan hun intrede zijn de Draken actief op de Campo da Constitução waar ze in 1922 een eerste titel behaalden.
Das Antas is gebouwd in hoefijzervorm naar het voorbeeld van het Estadio Nacional in Lissabon. Alleen de bovenste rijen van de hoofdtribune zijn overdekt. Op 28 mei 1952 wordt het stadion officieel ingespeeld met een wedstrijd tussen FC Porto en Benfica Lissabon. De ploeg uit de hoofdstad verknalt het feestje en wint met 8-2. Officieel luidt de naam ‘Estádio do Futebol do Clube do Porto’ maar iedereen noemt het ‘das Antas.’
De gapende opening aan de oostzijde wordt in de jaren zestig dichtgemaakt en in 1976 wordt op de oosttribune een extra ring geplaatst. Met zijn 70.000 lichtblauwe zitjes biedt het stadion een bijzonder fraaie aanblik. Een tempel naar de status van de club, die de aartsrivaal uit de hoofdstad naar de kroon wil steken.
Op 19 oktober 1977 verbaast FC Porto Europa door Manchester United met 4-0 te verslaan in de achtste finales van de Europabeker voor Bekerhouders.
Duda bezorgt met drie van de vier doelpunten de 60.000 aanwezigen een dolle avond. En toch hebben de Portugezen nauwelijks overschot. In de terugwedstrijd kan FC Porto de uitschakeling na een 5-2 nederlaag maar nipt vermijden.
Met het aantreden van voorzitter Pinto de Costa in 1982 wordt de club pas echt succesvol. Op tien jaar tijd wordt het zeven keer kampioen. In 1984 bereikt FC Porto de finale van de Europabeker voor Bekerhouders door in de halve finale titelverdediger FC Aberdeen uit Schotland te verslaan. De Schotten botsten in een met 62.500 toeschouwers kolkend das Antas op een bijzonder sterke tegenstander en zijn niet bij machte om de vroege goal van Porto’s beste doelschutter Fernando Gomes op te halen. Twee weken later wint Porto ook de terugwedstrijd met 0-1. De finale tegen Juventus wordt met 1-2 verloren.
95.000 plaatsen
Wanneer de atletiekpiste wordt verwijderd en het veld lager komt te liggen, kan FC Porto zijn thuiswedstrijden nu voor ruim negentigduizend toeschouwers afwerken.
Das Antas wordt de drukst bezochte arena van het land. Op weg naar de eindwinst van de Europabeker voor Landskampioenen in 1987 lokt de halve finale tegen Dynamo Kiev 85.000 toeschouwers. Een nipte 2-1 overwinning van Porto volstaat. De Portugezen winnen ook de terugmatch in Kiev met 1-2. Porto mag naar de finale in Wenen waar het Bayern München verslaat.
Tien jaar lang is het stadion van FC Porto met zijn 95.000 plaatsen één van de grootste stadions van West-Europa en kan het wedijveren met da Luz (Benfica), Bernabéu (Real Madrid) en Camp Nou (Barcelona). In de zomer van 1997 dwingen nieuwe veiligheidsmaatregelen de club tot een forse inkrimping van de capaciteit, die na de ombouw van alle staan- tot zitplaatsen tot de helft (ruim 48.000) wordt teruggebracht.
Toch kent FC Porto er onder José Mourinho nog een mooi laatste volledig seizoen waarin het de finale van de UEFA Cup bereikt en wint. Onder meer dankzij een ruime 4-1 zege in de halve finale tegen het Lazio Roma van Roberto Mancini, tot groot jolijt van de ruim 45.000 man op de blauwe zitjes van das Antas.
Porto speelt er zijn laatste wedstrijd op 24 januari 2004. Het verslaat Estrela Amadora met 2-0. Slechts 18.227 toeschouwers trotseren het winterse weer en kijken al reikhalzend uit naar hun nieuw onderkomen. Twee weken later trekken ze met bijna 50.000 naar de eerste wedstrijd in de nieuwe tempel tegen União Leiria, dat met 2-1 de boot ingaat.
Een maand later begint de sloop van het stadion. Het befaamde amfitheater biedt het langst weerstand en gaat als laatste tegen de vlakte.
