Ze klaagden over zware benen, ze hadden zich niet fris gevoeld. Waar het aan lag kon niemand bij Oranje verklaren na de domper aan de Donau. Verdwaasd slikten ze de vroege executie, in de achtste finales al, met een ogenschijnlijk ‘gemakkelijk’ rooster in het verschiet op de route naar de Europese titel.
Superieur aan de modale Tsjechen waanden ze zich vooraf, de sterspelers van Barcelona, Liverpool, Juventus, Inter Milaan, Olympique Lyon, Atalanta Bergamo, Ajax en PSV, met spelers die hun loopbaan mogen voortzetten bij clubs als Barcelona en Paris Saint-Germain. Hoe anders pakte het uit in de Puskás Aréna, waar het oranje de tribunes kleurde, opportunistisch en chauvinistisch als vanouds.
Het décor in Boedapest kon Oranje niet inspireren (2-0). Niet één keer kwam er een schot op het Tsjechische doel. Niet méér dan 97,4 kilometer brachten ze op de teller, liefst 12 kilometer minder dan de 109,5 km van de Tsjechen, een verschil van ruim 1 kilometer per speler. Zware benen? De gelopen meters steken ook schril af bij de 107,6 kilometer van de Rode Duivels tegen Portugal en bij de afstanden die andere teams gemiddeld afleggen op EK.
VERWARRING
De knock-out van Oranje voltrok zich binnen een minuut. Eerst verzuimde Donyell Malen in een riante positie de score te openen. In de tegenaanval die volgde, gleed Matthijs de Ligt weg en probeerde hij zich ondoordacht op te richten met een handsbal die Patrik Schick een vrije loop ontnam. De rode kaart ontregelde Oranje en bracht coach Frank de Boer in verwarring.
Opmerkelijk was te zien wat daarop volgde langs de zijlijn. De fitnesscoach van Oranje leek het hoogste woord te hebben in conclaaf met Fran de Boer en assistent-coach Ruud van Nistelrooij. Het gevolg was dat Donyell Malen, de snelste en vaardigste aanvaller, werd gewisseld. ,,Van Donyell weten we dat hij het niet langer dan 60 à 70 minuten op dit niveau kan volhouden. De koek was op”, verklaarde De Boer naderhand.
‘ADVOCAATJE’
Donyell Malen hoorden we niet daarover. Eerder was de fitheid van Malen nooit een thema als De Boer moest verklaren waarom Wout Weghorst in de eerste wedstrijden steeds de voorkeur had gekregen in de aanval. De wissel werd na afloop breeduit, door media én fans, aangegrepen als verklaring voor de nederlaag. ‘Een Advocaatje’, noemde NOS-analist Pierre van Hooijdonk de ingreep, verwijzend naar de onbegrepen wissel van uitblinker Arjen Robben op het EK 2004, toen ook tegen Tsjechië.
‘Een statuswissel’, vond Van Hooijdionk het ook, omdat de keus volgens hem had moeten vallen op de opnieuw falende Memphis Depay. Destijds kreeg de al even onbegrijpelijke wissel van Robben uiteindelijk geen zwaar gewicht omdat Oranje alsnog de have finales haalde. Nu gaat die beslissing de geschiedenis in als een flater die Frank de Boer nog lang zal achtervolgen.
VOORBODE?
Wat de gevolgen zijn voor voor hem zullen we pas later zien. ,,Wat dit betekent voor mijn positie? Op die vraag hoef ik nog geen antwoord te geven. Daar ga ik nog wel eens rustig over nadenken”, zei De Boer. Was het een voorbode?
De aanstelling van Frank de Boer werd vorig jaar al met scepsis ontvangen, zeker nadat Ronald Koeman met vaste en gestructureerde hand het vertrouwen binnen en rond Oranje had teruggekregen. Frank de Boer moest niet alleen afrekenen met de hausse die onder Koeman was ingezet, vooral ook met zijn eigen imago. Nog altijd kan hij zich maar zelden verlossen van het beeld van een vaak somber ogende coach, zonder overtuiging en inspiratie in de woorden die spelers moeten enthousiasmeren.
COMMUNICATIE
Tegen dat beeld moest en moet Frank de Boer steeds vechten. Na vier titels met Ajax draaide zijn coaching bij Inter Milaan en Crystal Palace uit op een mislukking. De succesjes met Atlanta United in de Amerikaanse MLS maakten weinig indruk en konden ontslag niet voorkomen. Zijn gebrek aan communicatieve vaardigheid bleef steeds een rode draad in de kritiek op zijn werk.
Naar buiten toe wekt niets de indruk dat coach en spelers van Oranje elkaar niet ‘verstaan’. Niemand klaagt openlijk over hem, de spelers ogen uitgelaten bij de beelden die we te zien krijgen. Of het vertrouwen in zijn aanpak voldoende is, mag worden betwijfeld. De kwalificatie voor het WK van 2022 in Qatar werd ingezet met een kansloze nederlaag bij Turkije(4-2), de allerzwakste ploeg op het EK van deze zomer.
SYSTEEM
Oranjes optreden op het EK, begunstigd met drie wedstrijden voor eigen publiek, werd gedomineerd door een discussie over het systeem waarmee De Boer plotseling nieuwe inzichten en voorkeuren vertoonde dan in de aanloop. De tegenstanders in de groepsfase waren (nog) niet serieus genoeg om Oranje op de meetlat te leggen. Tsjechië opende wel de ogen.
Na afloop kwam de vraag op of het wel verstandig was geweest pas op zaterdag naar Boedapest te reizen, van 19 naar 34 graden. Zware benen? De Tsjechen moesten eenzelfde acclimatiseringsproces doormaken. Ze bleken niet alleen frisser in lijf en leden, ook in de geest. Hun strategie was simpel. De opbouw bij Oranje werd al vroeg verstoord zodat Frenkie de Jong en Georginio Wijnaldum zelden in hun vertrouwde rol als schakelspeler konden gedijen.
Frank de Boer had geen oplossing in handen, op het veld bleven de initiatieven daarvoor uit. Zo ging Oranje de uitschakeling tegemoet. Zodat nu de vraag blijft hangen wanneer en onder wie de veronderstelde talenten uit de top van Europa wél in staat zullen zijn het nationale team hogerop te brengen.
