Liefst zes keepers moesten zich dinsdag onderwerpen aan een bijna wetenschappelijk penalty-experiment, dat Louis van Gaal in de aanloop naar het WK voor de Oranje-selectie noodzakelijk achtte. Cillessen, Flekken en de debutanten Pasveer en Noppert, alle vier opgenomen in de groep van 24 spelers, kregen gezelschap van Feyenoorder Justin Bijlow en Kjell Scherpen, de doelman van Vitesse en Jong Oranje.
De noviteit riep scepsis op bij sommige journalisten die ervan opkeken en prikkelde daardoor de altijd sluimerende irritatie die bij Van Gaal opkomt als mediavertegenwoordigers zijn gehoor vormen. Met name de laatdunkende wijze waarop de hiervoor ingehuurde specialist Peter Murphy als volleybaltrainer werd weggezet, ergerde de bondscoach van het Nederlands elftal.
,,Peter Murphy heeft onderzocht hoe je tegenstanders in verlegenheid kunt brengen, dat is een heel andere wetenschap dan volleybal coachen. Als het op strafschoppen aankomt, kunnen de mentale kracht en de middelen die je dan aanwendt iets extra’s geven. Dat gaan we testen”, sprak Van Gaal op een toon die geen tegenspraak duldde. Van Gaal hecht zoveel belang aan dít specialisme dat hij vastberaden is om een ‘penaltykiller’ als vierde keeper mee te nemen naar Qatar.
OLYMPISCHE PRESTATIECOACH
Met Peter Murphy als gastdocent is een specialist in de studie van gedrag en brein van topsporters bij Oranje betrokken. Volleybalcoach is Murphy al ruim een kwart eeuw niet meer. Als assistent-coach was hij betrokken bij de olympische triomf van het Nederlands volleybalteam (mannen) op de Spelen van 1996. Daarna ging Murphy als prestatiemanager aan de slag bij de sportkoepel NOC*NSF met als doel Nederland op de medailleranglijst naar een plaats binnen de top 10 te brengen. Het resultaat: bij laatste Olympische Spelen in Tokio eindigde Team NL als zevende.
De geestelijke vader van dat project, technisch directeur Maurits Hendriks, is onlangs in de directie van Ajax opgenomen als Chief Sports Officer. In het topvoetbal is Hendriks, afkomstig uit het hockey, een grote onbekende. Op zijn benoeming volgde in de media een zelfde soort scepsis als nu Peter Murphy moet ondergaan.
ACTIEF BIJ AJAX
Peter Murphy heeft zich eerder wél met voetbal bezig gehouden. In de jaren dat Frank de Boer, Marcel Keizer en Erik ten Hag als hoofdcoach actief waren bij Ajax, deed Murphy zijn werk op de achtergrond. ,,Ik houd me bezig met teamontwikkeling, persoonlijke ontwikkeling. Ik werk met de coachingstaf. Ik heb wel gesprekken met spelers, maar alleen om zaken boven water te halen. Dan is het klaar, is het des coachingteam. Er is al zoveel ruis van mensen die om topsporters heen lopen. Zinloos dat daar nog iemand bijkomt’, zei hij acht jaar geleden over zijn rol bij Ajax.
Zelden sprak Murphy daarover in het openbaar. ,,Ik ondersteun mensen. Punt. Als iemand er iets over mag zeggen, dan doet Ajax dat, niet ik. Dat is de afspraak. In de sport gaat het om respect, trouw en betrouwbaar. Anders kan ik dit werk niet doen.”
RONALDO VERSUS MESSI
Murphy, kind van een Canadese vader en Nederlandse moeder, is van origine fysiotherapeut. De ervaringen die hij bij Ajax opdeed, gaven hem inzicht in het topvoetbal, wat resulteerde in semi-wetenschappelijk klinkende opvattingen. Over het voorkeursgedrag van topsporters bijvoorbeeld, in 2014 toen Cristiano Ronaldo nog bij Real Madrid speelde en Messi bij Barcelona: „Welke intentie zit er onbewust achter iemands handelen? We onderscheiden directe en indirecte, ofwel verticale en horizontale spelers. Een prachtig voorbeeld van horizontaliteit is Barcelona, van verticaliteit Real Madrid. Ronaldo is in mijn systeem een verticale speler die direct de intentie volgt en dan vastloopt, of niet. Messi is een horizontale speler die eerst creëert, de context beter maakt en dán gaat. Ik let heel sterk op de momenten van de waarheid in een wedstrijd.”
De opvattingen en inzichten van Peter Murphy inspireerden hem halfweg de jaren negentig al tot de oprichting van de ActionTypes Academy Nederland. Veel bekendheid kreeg hij daar niet mee, zijn daaraan ontleende standaardwerk Totaalcoachen XL is inmiddels wel al aan de elfde druk toe.
ERKENNING
Op weg naar het WK in Qatar ervaren nu ook Louis van Gaal en Peter Murphy hoe moeizaam in het topvoetbal de erkenning verloopt van coaches met ervaringen in andere sporten. Wat de nu toegepaste penaltytesten opleveren, moet ook maar worden afgewacht, zowel bij het stoppen als het nemen vanaf elf meter.
Qua strafschoppen wijst Van Gaal nog altijd graag naar het WK van 2014, waar hij vlak voor het einde van de verlenging van de kwartfinale tegen Costa Rica Jasper Cillessen verving door Tim Krul. De blik en de houding van de invaller-doelman hadden een verlammende uitwerking op de penaltynemers van Costa Rica. Van Gaal: ,,In de halve finale tegen Argentinië waren de wissels opgesoupeerd omdat ik dacht dat we met Klaas-Jan Huntelaar als invaller konden gaan winnen. Anders had ik het toen opnieuw gedaan.”
Bij hun studie naar strafschoppen kunnen Van Gaal en Murphy ook lering trekken uit recent onderzoek waaruit naar voren komt dat langer wachten lonend kan zijn. Hoe langer de strafschoppennemer na het fluitje van de scheidsrechter talmt, hoe groter zijn kans wordt op een rake penalty. Zo wordt de strafschop gaandeweg inzet van serieuze wetenschappelijke studie.
