Hoe zullen de internationals van Oranje zich uitlaten over Qatar als ze na komend weekeinde beginnen aan de route naar het WK van 2022? Reken maar dat de vragen komen nu de meest recente rapportages over Qatar de al langer lopende discussie nieuw voedsel hebben gegeven. De vragen over Qatar 2022 zullen zich niet richten tot aanvoerder Virgil van Dijk. Bij hem zou het eerder over zijn knieletsel gaan, nu de onzekerheid toeneemt of hij deze zomer op het EK kan uitkomen.
Bij afwezigheid van Virgil van Dijk zal tweede aanvoerder Georginio Wijnaldum het WK-standpunt van de spelers moeten vertolken. Het antwoord laat zich raden. Hij zal verwijzen naar de toewijzing én de verantwoordelijkheid bij de machthebbers in de voetbalindustrie. Hij kan ook aanstippen dat Nederlandse bedrijven graag zaken doen in Qatar, dat er eind deze maand weer een omvangrijke handelsmissie op de agenda staat en dat zelden vragen worden gesteld als andere topsporters hun bankrekening spekken in het Arabisch emiraat.
De zwijgzaamheid vanuit de groep voetballers staat in contrast met hun ferme reacties op de racisme-zaak in het Nederlands voetbal die in november 2019 veel ophef losmaakte, tot in het parlement toe. Georginio Wijnaldum en Frenkie de Jong oogstten veel waardering toen ze, als zwart en wit ineen, een demonstratief gebaar maakten na een doelpunt van Oranje. Daarna viel snel de stilte in, zelfs bij een reeks snel daaropvolgende incidenten kwam de KNVB niet meer in beweging.
Aan het WK in de winter van 2022 valt, pragmatisch beredeneerd, niet meer te morrelen. Vanuit die gedachte begint volgende week de kwalificatiereeks voor Oranje met drie duels in zeven dagen: uit tegen Turkije, thuis tegen Letland en uit in Gibraltar. Naarmate Qatar vervolgens dichterbij komt, zal deelneming toch vaker worden opgerakeld. Zo ging het al in 1977 en 1978 toen de cabaretiers Freek de Jonge en Bram Vermeulen actie voerden met hun campagne ‘Bloed aan de paal’, tegen het WK in Argentinië, waar de militaire junta destijds tienduizenden tegenstanders liet verdwijnen.
OEKI HOEKEMA
Oeki Hoekema was in die tijd de enige Nederlandse profvoetballer die openlijk actie voerde tegen dat WK. Hij speelde bij FC Den Haag en was in 1971 eenmalig international geweest. Zeven jaar later was Hoekema in de verste verte geen kandidaat meer voor de WK-selectie van Oranje, hij werd bespot door de internationals, maar zijn protest wordt nu wel als symbool opgevoerd onder het motto ‘Waar blijft de nieuwe Oeki Hoekema?’
Nog geen enkele actieve profvoetballer in Nederland heeft zich openlijk laten horen. Het bedrijf Hendriks Gras, gevestigd in het Noord-Limburgse Heythuysen, deed dat wel. Hoewel niet bevestigd is hoe concreet de miljoenenorder voor de levering van voetbalgrasmatten werkelijk was, liet Hendriks weten geen zaken te willen doen met Qatar. De weigering – ‘vanwege de mensenrechtensituatie’ – ontlokte veel respect nadat Hendriks er zelf bekendheid aan had gegeven.
NOORWEGEN
Strijdbaarder dan het Nederlandse voetbaldomein ageert Noorwegen tegen het WK in Qatar. Geïnspireerd door de clubs Tromsø IL en Rosenborg Trondheim hebben inmiddels zeven van de zestien clubs in de hoogste afdeling zich uitgesproken tegen Qatar als locatie van het WK. Ze kregen steun van veertien van de zestien supportersorganisaties bij de clubs. Het verzet drong ook door tot het parlement waar 61 van de 146 afgevaardigden onvoldoende macht hadden om een boycot af te dwingen.
In Noorwegen, een van tegenstanders va Oranje in de WK-kwalificatie, deed ook bondscoach Stale Solbakken een duit in het zakje. Hij zette zich ook af tegen de Noorse voetbalbond die zich had onttrokken aan de discussie. ,,We hebben hier met Erling Haaland een wereldster, we hebben een half-gekke bondscoach en jonge aanstormende talenten. We moeten in het groot denken. Wat de Noorse voetbalbond tot nu doet is te weinig en niet resoluut genoeg”, betoogde Solbakken.
Ook Solbakken beseft dat Noorwegen niet in staat is het WK weg te houden uit Qatar. ,,De aandacht die het thema van de mensenrechten in de afgelopen jaren heeft gekregen, heeft onvoldoende geholpen, anders loopt het dodengetal niet op tot boven de 6.500. Met de spelers heb ik dit thema al besproken. Als wij ons plaatsen, zullen we in Qatar als team iets moeten doen.”
DE BOER & DE BOER
Vergeleken met de Noorse reacties klinken de opvattingen in het Nederlandse voetbal terughoudend. De bond komt niet verder dan een veroordeling van de keuze voor Qatar. Bondscoach Frank de Boer, die als speler twee seizoenen actief was in Qatar, zwijgt vooralsnog of kiest voor verhullende, weinig uitgesproken bewoordingen. Zijn tweelingbroer Ronald speelde zeven jaar in Qatar. Hij komt er nog regelmatig als tv-analist. Ook in Nederlandse tv-programma’s laat Ronald de Boer horen dat er volgens hem ‘veel verbeterd’ is. ,,Dat is dan toch het resultaat van de aandacht die vanuit het buitenland doorlopend wordt gevestigd op Qatar”, aldus De Boer.
Zo probeert Ronald de Boer de discussie te sussen. Hij steekt zijn kop in het woestijnzand, maar kan niet verhinderen dat we nog lang niet uitgesproken zijn over Qatar als basis voor het volgende WK. Maar nog altijd moeten Oranje en alle andere landen zich eerst eens zien te kwalificeren voor Qatar.
