Van 6 tot 31 juli loopt UEFA Women’s Euro 2022 in Engeland. Stilaan krijgt het vrouwenvoetbal het respect dat het verdient. Dat heeft een eeuw geduurd. Dik honderd jaar geleden trok de eerste vedette van het vrouwenvoetbal, Lilly Parr, in Groot-Brittannië tienduizenden fans naar de stadions. De vrouwelijke variant van het voetbal stak op dat ogenblik de mannelijke inzake populariteit naar de kroon. Tot woede van de Engelse conservatieve bondsbonzen. Deze maand volgen miljoenen televisiekijkers de prestaties van onder meer Wendie Renard, de hedendaagse opvolgster van Lily Parr. Ondanks haar penaltymisser tegen België is zij de succesvolste ‘clubvoetbalster’ ter wereld: met Olympique Lyon won ze onder meer acht keer de Champions League.
Naar aanleiding van UEFA Women’s Euro 2022 brengen we ‘een kleine geschiedenis van het vrouwenvoetbal’ in verschillende afleveringen. Deze zal ook in het najaar verschijnen in het nieuwe boekzine ‘Heldinnen van het voetbal’.
Nadat in de jaren tachtig de Scandinavische landen het ‘vrouwenvoetbalboek’ openden, werd die fakkel in de jaren negentig overgenomen door de Verenigde Staten, die afleveringen kon u hier reeds lezen. De periode 2001-2011 geldt als het ‘Duitse decennium’. Met twee opeenvolgende wereldbekerzeges (2003 en 2007) dankzij Birgit Prinz. De editie van 2011 in eigen land moest de kroon op het werk zetten. Alleszins was dit het eerste ‘moderne wereldkampioenschap vrouwenvoetbal.’ Met dank aan inspirator Steffi Jones.
STEFFI JONES EN HAAR ZOMERDROOM: HET WERELDKAMPIOENSCHAP 2011 IN DUITSLAND (2)
Steffi, ein Sommermärchen. De zomerdroom van Steffi dus. Het was de officieuze titel van de wereldbeker voor voetballende vrouwen. Die werd vervuld tussen 26 juni en 17 juli 2011, met vijf wedstrijden van het Frauen WM in de televisietoptien 2011 van Duitse sportevenementen. Met op één, twee en drie: Duitsland-Japan, finale Japan – Verenigde Staten, Duitsland – Canada.
Toen ze in 1972 in de luiers lag, had de DFB amper twee jaar het verbod op vrouwenvoetbal geschrapt. Veertig jaar later telde de Republiek meer dan één miljoen voetballende vrouwen. De bal had niet enkel haar der Kick des Lebens gegeven. Ze was bijzonder trots op het uitgebreide programma van de DFB-Kulturstiftung: Spielraum 2011. Gender Kicks. Fussball ist Begegnung. Fussball ist Kultur. Het totaalaanbod was kleurrijk én veelzijdig: meidenradio, modeshows, carnavalswagens, zangkoren, scholencircus, interreligieuze voetbalkampen, fanzine-workshops. Ook de klassieken betraden het vrouwenvoetbal: filosofie, beeldende kunsten, fotografie, literatuur.
Geschichten die der Fussball schreibt! Sisyphos am Ball! De bars en de clubs bleven niet achter en kwamen op de proppen met experimentele muziekshows van videojockeys: het dansspektakel 90 Minuten Rave e de poëzietour Slam the WM. De negen speelsteden boden een breed scala aan verdiepende verhalen over de historie en internationale dimensie van het vrouwenvoetbal: filmfestival, theatervoorstelling, wetenschappelijk onderzoek van de gezaghebbende Heinrich Böll Stiftung, kunsttentoonstelling rond het thema ‘homoseksualiteit’. Met als algemene lijn: ‘Frauen, Fussball, Frieden, Freiheit.’ Vrouwenvoetbal was duidelijk meer dan 1 versus 0. Wir sind Fussball, die Welt zu Gast bei Freundinnen. Ze ging bovendien ook nog eens de uitdaging der duurzaamheid aan, onder de noemer Green Goal: klimaatneutraliteit, ecologisch management, energie-, water- en afvalbesparing, openbaar vervoer, vegetarische en biologische voeding, publieksinformatie,. Bij een paar wedstrijden riep ze zelfs op om de auto op stal te laten staan en te voet, per fiets, tram of trein naar het stadion te komen. Het leek er sterk op dat ze het charisma van een predikant had want de fans hadden met enthousiasme gehoor gegeven aan haar oproep. Zo haalde het WM 2011 haar statuut van ‘Klimafair’: de FIFA investeerde 600.000 emissie-euro’s in vijf groene steunpunten in ontwikkelingslanden.
Een doorslaand succes dus, deze Frauen Weltmeisterschaft. De zomerdroom werd realiteit: meer dan 700.000 betalende fans, marktaandelen tussen 20 en 60 procent.
Dat bevestigde mij WM 2011 Gesamtkoordinator Ulrich Wolter. Hij gedroeg zich min of meer als rechterhand van Steffi Jones: ‘Het eindresultaat scoorde beter dan verwacht. Met een gemiddelde van meer dan 27.000 toeschouwers in de stadions, tussen 500.000 en 750.000 bezoekers van fanparty’s in de steden en zeventien miljoen televisiekijkers bij Duitsland-Japan. In de toernooihoofdstad Frankfurt werd meer dan twaalf miljoen euro uitgegeven door mensen die speciaal voor het wereldkampioenschap gekomen waren.
Team 2011 bouwde een evenement uit met een educatief meisjesvoetbalverhaal waarbij meer dan 18.000 scholen en clubs én 150.000 deelnemende kinderen betrokken waren. Met een opvoedkundige hint naar de onderwijzeressen want zij leerden op hun beurt wat ze konden aanvangen met voetbal. Team 2011 spendeerde talrijke middelen met als voornaamste doelstelling dat meer meisjes en vrouwen zouden gaan voetballen.
De hoofdboodschap van WM 2011 aan de publieke opinie was: het is normaal dat vrouwen voetbal spelen. Deze wereldbeker was een showcase van het beste wat voetbal kan brengen: volle stadions, feesten en mooi spel. De winst van het ‘Weltmeisterschaft 2011’ bedroeg tien miljoen euro. Daarvan gaat één miljoen euro in de pot van de Olympische Spelen – zowel voor de topatleten als voor de sport voor mensen met een beperking – en vijf miljoen euro wordt gebruikt om de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal verder te promoten. We staan zeker niet aan het eindpunt van de evolutie.’
Steffi Jones werd niet alleen opgevoerd als een poppenkastfiguur – Fussball in der Puppenkiste – een documentaire vatte haar levensverhaal samen en ze werd overstelpt met lintjes, oorkondes en uitnodigingen.
Ze viel in de prijzen, dubbel en dik: die van ‘Kommunikator des Jahres 2011’ van de Deutsche Public Relations Geselllschaft, een sterk merk. En die voor ‘Soziales Engagement 2011’ van het Deutsche Zentrum für Marchenkultur, een centrum dat het lezen, de literatuur en de vertelling liefheeft. Ze kreeg een plek in het bestuur van de Bundesliga Stiftung. De UEFA promoveerde haar tot boodschapper van het vrouwenvoetbal. Ze mag van 2012 tot 2016 een Europees opleidingsprogramma voor voetballende meisjes begeleiden, met een budget van 22 miljoen euro.
Natuurlijk was er de traditionele last but not least: de DFB schakelde haar in haar organogram in. Met een nieuwe functie vanaf 2012: Direktorin Frauen-, Mädchen- und Schulfussball.
Bij deze dure woordenregen bleef ze toch haar eenvoudige zelf. Ze formuleerde haar persoonlijke doelstelling. Die lag verscholen in één wens. Een wens die, in dit geval, tevens de moeder van de gedachte was: elke meisje in Duitsland zal in de nabije en verre toekomst over een voetbalveld en een voetbalvereniging in de onmiddellijke omgeving beschikken. Om zoals zij, op jonge leeftijd der Kick des Lebens te ontdekken.
Ze vertaalde haar persoonlijke levensgeschiedenis in eigen campagnes. Met Ballance 2006 ontplooide ze een netwerk tussen het voetbal en jeugdwelzijn rond zowel integratie – Nein zu Rassismus und Gewalt – als ontplooiing van meidenvoetbal: Girls and Boys in Ballance 2011. Met de groep Drogenhilfe-Freunde für Ex-junkies ging ze actief op zoek naar ‘buddies’ voor verslaafden. En in het najaar van 2011 begeleidde ze als coach de eerste vrouwelijke ploeg in het nationale toernooi van het…gevangeniswezen. Wetsovertreders worden met behulp van de bal voorbereid op een tweede kans.
Keek ze nadien nog wel eens terug op deze FIFA Frauen Weltmeisterschaft 2011, vroegen deftige kranten haar? Dat deed ze niet, maar misschien speelde Steffi, ein Sommermärchen haar sterkste troef uit bij het parallelle toernooi Discover Fussball in de Berlijnse multiculturele wijk Kreuzberg. Hier stootte ze op de knelpunten van haar eigen jeugd: vooroordelen en gebrek aan kansen. Het bracht haar ertoe vrouwenteams uit alle landen uit te nodigen. De emancipatorische waarde van het voetbal was het selectiecriterium: Mädchen kicken für ihre Rechte. Dankzij die meid uit Frankfurt, hoofdstad en hart van het vrouwenvoetbal. De zomerdroom van Steffi. Een hele mooie vertelling dus: ein Sommermärchen.
