Hoe kunnen wij spelen en supporteren op het graf van 6.500 arbeiders?
Het siert de CEO van de KBVB, Peter Bossaert, dat hij een standpunt inneemt inzake de organisatie van het WK 2022 in Qatar. Bossaert zegt zelfs dat de toewijzing aan Qatar nooit had mogen gebeuren, en opent perspectieven voor propere biedprocedures in de toekomst. Helaas zijn deze inzichten en voornemens niet voldoende.
Voetbalsupporters, voetbaljournalisten en spelers hebben nu nog altijd weinig andere keuze dan te gaan dansen en juichen op het graf van minimaal 6.500 arbeiders, en willens nillens deelachtig te worden aan een systeem van corruptie, uitbuiting, racisme, seksisme, klimatologische onzin en ongezonde sport. Dat krijg je aan jezelf en aan je supporterende kinderen gewoon niet uitgelegd. Hieronder enkele bedenkingen bij de eerste reacties in de pers van CEO Bossaert op de organisatie van het toernooi in Qatar.
– ”We willen het voetbal als hefboom gebruiken om verandering mogelijk te maken. Nu het WK in aantocht is, moeten we de internationale aandacht gebruiken als drukkingsmiddel.”
* Dit credo van ‘sport of voetbal als hefboom’ wordt vaak geformuleerd. Maar ‘internationale aandacht als drukkingsmiddel’ heeft alvast niet gewerkt na het WK in het afglijdende Brazilië, na het WK in het autocratische Rusland, of na de OS in het totalitaire, genocidaire China. ‘Aandacht’ is tot nader order ook geen drukkingsmiddel. Aandacht is, zoals geweten, wat de regimes in die landen vragen voor de PR-show die hun macht bestendigt, ook wanneer circus voetbal alweer vertrokken is naar een ander land met veel geld en weinig mensenrechten.
Goed dat Bossaert zich uitspreekt tegen Qatar, maar ondertussen hebben voetbalsupporters, voetbaljournalisten en spelers nog altijd weinig andere keuze dan te gaan dansen en juichen op het graf van minimaal 6.500 doden, en deelachtig te worden aan een systeem van corruptie, uitbuiting, racisme, seksisme, klimatologische onzin en ongezonde sport. Want dat blijft finaal aan de hand met deze historische aanfluiting van een toernooi in Qatar. Ik krijg dat aan mezelf en mijn supporterende kinderen gewoon niet uitgelegd, en ik voel me wat dat betreft dus door de KBVB in de steek gelaten.
Mocht de KBVB hiervoor ‘een minuut stilte inlassen’ voor een wedstrijd, dan zal die minuut nooit lachwekkender geklonken hebben. Ondertussen verliezen ook alle andere initiatieven van voetbalorganisaties om hun imago enigszins op te poetsen (antiracisme, inclusie, duurzaamheid,…) een groot stuk van hun geloofwaardigheid, wat de morele kost van Qatar nog veel groter maakt.
– “Volgens Bossaert is er al veel gebeurd sinds in 2013 de eerste rapporten verschenen over de penibele werkomstandigheden. ‘Niet alleen van de voetbalorganisaties, maar ook van de mensenrechtenorganisaties kwam veel druk’, zegt hij.”
* Het klopt dat er in Qatar zaken zijn verbeterd sinds de toewijzing van het WK: het lijfeigenschap (!) is nu afgeschaft in Qatar. In die zin is zo’n toewijzing inderdaad een katalysator. Maar daar als voetbalorganisatie de eer voor opstrijken klinkt een beetje te gemakkelijk. De voetbalorganisaties en de heersende machten in Qatar incasseren nog altijd het bloedgeld.
En als journalisten, mensenrechtenorganisaties, en een vakbond als ILO dan erg hard hun best doen, kunnen ze in het kortstondige licht van de schijnwerpers wat sociale vooruitgang boeken. Maar omdat het regerende regime door de publiciteit rond het toernooi meestal zijn macht bestendigt, is er ondanks die vooruitgang netto vooral sprake van achteruitgang.
– “Een boycot van het toernooi is ‘niet het juiste middel’, volgens Bossaert. ‘Een boycot is niet opportuun. De grootste slachtoffers zijn dan de gastarbeiders zelf.’”
* Ik denk dat de KBVB wel aanvoelt dat de grootste slachtoffers van een boycot het Qatarese regime en de FIFA zouden zijn. Een boycot betekent dan: niet spelen in Qatar tot dat land zijn zaken op orde heeft, en uitwijken naar een ander land dat wél de minimumgrens haalt inzake mensenrechten, duurzaamheid. De KBVB zou ook kunnen redeneren dat de schok van zo’n boycot een enorme gamechanger zou kunnen zijn voor sportevenementen in de toekomst, die op termijn veel meer humanitaire winst oplevert dan het gemorrel in de marge nu.
Op korte termijn zouden inderdaad de pardoes terug weggestuurde gastarbeiders in Qatar het slachtoffer zijn. Door dit te erkennen, bevestigt de KBVB de onmenselijkheid van het Qatarese regime. Maar de rijke voetbalorganisaties zouden er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om die arbeiders bij een boycot zelf schadeloos te stellen, of ze (elders) werk te verschaffen tegen eerlijke voorwaarden. Of alsnog minimaal voor het begin van het toernooi te eisen dat Qatar alle slachtoffers schadeloos stelt. In plaats van met de huidige retoriek van ‘een boycot helpt niet’ of ‘een boycot komt er toch niet van’ alvast de matrassen van het legertje slachtoffers van een volgend toernooi te spreiden.
– “Er zijn al veel concrete gesprekken geweest tussen de FIFA en Qatar.” “We moeten ervoor zorgen dat belangrijke principes, zoals respect voor mensenrechten, maar ook duurzaamheid en ecologie, hun plek krijgen in de biedprocedures. Daar is vandaag al een paragraaf voor toegevoegd.”
* Dit is een goede dynamiek. Graag meer concrete info en resultaten wat dit betreft. De te volgen strategie zou kunnen zijn: garanties dat Qatar de zaken in de mate van het mogelijke rechttrekt, én garanties dat FIFA genoemde principes nù implementeert in de biedprocedures. Of anders dus een boycot van Qatar en een verhuis van het toernooi naar een ander land. Dat is best haalbaar.
CEO Peter Bossaert hoeft maar enkele van zijn collega’s in andere toplanden te overtuigen om de druk écht op te voeren. Desnoods met het argument dat vele van zijn supporters/klanten de huidige situatie niet over hun hart krijgen. Ook de sponsors hebben in deze kwestie de macht om veel zaken ten goede te keren.
