Waarom Mourinho de Manchester United Identity om zeep helpt/heeft geholpen – RW

Deze tekst verscheen bij de komst van José Mourinho naar Manchester United in de zomer van 2016. Ik plaats hem vandaag, na het ontslag van The Special One,  opnieuw. In de hoop dat de oude dagen van The Theatre of Dreams eindelijk herleven.

George Best. Laat ik even vertellen wat iedereen die me kent al weet: in mei 1968 ontdekte ik als achtjarige jongen George Best en Manchester United na de 4-1 zege tegen Benfica Lissabon in de Europacup der Landskampioenen. Ik was onder de indruk van het ‘fantasyfootball’ en blijf tot vandaag een liefhebber van the Manchester United Identity, van Matt Busby (1946-1970) over Tommy Docherty (1972-1977) tot Alex Ferguson (1986-2013).

Ik schreef er in 2008 – honderd jaar na de eerste landstitel, vijftig jaar na de tragedie van de Busby Babes en veertig jaar na de ‘Beker met de Grote Oren’ – zelfs een boek over: Manchester United, rebels & betoverend.

Ik ben bijzonder ontstemd over de komst van José Mourinho naar Old Trafford. De meester van het eigentijdse catenaccio bij Manchester United? Te gek voor woorden! Hoe sommige bestuursleden, voetbaljournalisten en zelf supporters dit kunnen toejuichen is mij een compleet raadsel. Kan men de eigen historische voetbalvisie die op wereldschaal miljoenen mensen heeft verleid meer verraden dan ze te verkopen aan ‘The Special One’? Dit betekent toch het onherroepelijke einde van ‘The Theatre of Dreams’? Ik mag Mourinho’s methodes niet. Zijn provocaties zijn bekend, zijn dubbele verdedigingsgordel en negatieve speltactiek evenzeer. Hij orakelde voor de derby tegen City hoe hij Guardiola’s zwakke plek had ontdekt: via de lange en de hoge bal. Hij zou de ‘luchtbrigade’ inzetten om de Citizens te ontmantelen. Kan men verder afdwalen van de principes van het droomtheater?

The Manchester United Identity: passing all along the ground

Ik geef u dit citaat ter staving uit The Football Wizard. The story of Billy Meredith (John Harding, 1985, Breedon Books).

“Manchester United delighted me by passing all along the ground. The ball was always rolling along as in a game of bowls and from man to man in the same side. This is the puzzle of scientific football. United provides an object lesson to every team by so faithfully and manoeuvring the grass. A team with a style and a purpose and not a collection of briljant individualists with individual methods.”

Dat schreef journalist Jimmy Catton in 1908, naar aanleiding van de eerste landstitel van Manchester United, onder leiding van haar rebelse vedette Billy Meredith (1874-1958). The Welsh Wizard genoot bekendheid als ‘the king of the combination’ maar hij bedreef ook de dribbelkunst in zijn creatiefste vorm. Hij legde de basis voor de identiteit van Manchester United: passing along the ground. Volgens de regels van de ‘celtic-art-of-football’: met Schotse, Ierse en Welshe ‘passing game’-invloeden als reactie op het Engelse kick-and-rush. Met ruimte voor de artiest.

Een dikke eeuw geleden wist Manchester United al waar het naartoe wilde. Het duurde tot aan de komst van Matt Busby in 1946 voor die Manchester United Identity structuur én internationale faam zou krijgen.

Matt Busby & De Spelende Mens

Ik laat u even kennis maken met Matt Busby (1909-1994), de uit Schotland stammende legendarische coach die ook ‘the father of United’ wordt genoemd. Zijn standbeeld siert de ingangspoort van Old Trafford. Ik verwijs graag naar twee boeken: het literaire  A strange kind of glory. Sir Matt Busby and Manchester United (Eamon Dunphy, 1991, Mandarin) en het academische The Birth of the Babes. Manchester United Youth Policy 1950-1957 (Tony Whelan, 2005, Empire Publications).

De Ierse auteur Eamon Dunphy schetst – in wat mij betreft één der beste voetbalboeken ooit – een verhelderend inzicht in de persoonlijkheid van Busby. Hij roemt hem als een man die op zoek ging naar een ‘verlichte vorm van voetbal’. Busby geloofde in de kracht van het individu en brak een lans voor verbeelding en virtuositeit: enjoy yourself and entertain the people.

Hij benoemde Old Trafford tot ‘Theatre of Dreams’, de agora van het visioen, waar voetbal de geesten van de mensen vrolijk stemde. Hij verkondigde dat artiesten zich niet mochten laten binden door theoretische concepten: ‘Young players must be allowed to be more creative, inventive and original in their thinking.’ Hij zocht de ideale balans tussen schoonheid, collectiviteit en conditie. Hij keerde terug naar de esthetiek van het spel: the beautiful play.

En dat vond hij in het aloude Schotse passing game en de in zijn tijd modernste variant daarvan. Op een koude novemberavond in 1953 stootte hij, in het gezelschap van zijn jeugdselectie en de latere Busby Babes, op zijn eurekamoment: Engeland – Hongarije 3-6, the game of the century. De Magische Magyaren knalden het Engelse systeem van ‘Safety First’ aan flarden. Puskas, Boszik, Czibor, Hidgekuti, Kocsis strooiden buitenaardse bewegingen uit. Ze dicteerden bovendien dat het Schotse passing game (via Celtic en Jimmy Hogan, waarover meer in een latere aflevering) hun eerste stelregel is geweest en staken het in een modern jasje. Matt Busby riep de goden aan: dit werd zijn nieuwe evangelie: Manchester United, Magic Magyars.

In The Birth of the Babes, Manchester United Youth Policy 1950-1957  verstrekt Tony Whelan verrassende inzichten. De assistent-academy-manager van United – en ex-speler – studeerde na zijn loopbaan sociologie aan de Manchester Metropolitan University.

Hij analyseert Busby’s visie op voetbal vanuit de humanistische wetenschap en trekt een meeslepende parallel met het veerkrachtige standaardwerk Homo Ludens – de spelende mens – van de Nederlandse cultuurhistoricus Johan Huizinga (1872-1945). Huizinga definieert spel als ‘gedrag dat naar vrijheid zoekt. Vrijheid is noodzakelijk voor innovatie en cultuur. Het spel is de basis van alle beschaving.’

Whelan last in: ‘Spel is het fundament van de sport omdat alle sport zijn oorsprong vindt in het spel.’ En Matt Busby kruidde zijn voetbalspecerijen met peper: individualisme, zelfexpressie en improvisatie. Whelan legt de link met Huizinga: Busby toucheert zijn spelers met het geloof in het experiment en het zonder limieten aftasten van hun talent tot het artistieke potentieel volledig ontbolstert. Busby’s luciditeit – football is a beautiful game with a creative genius – kruist volgens Whelan Huizinga’s begrip over ‘meesterschap en beheersing’.

De klassieke triangle van de Manchester United Identity

Ik doe die ‘Manchester United Identity’ hier even voor u uit de doeken. Ze wordt al sinds de tijd van The Busby Babes in de jaren vijftig van de twintigste eeuw gekenmerkt door de klassieke ‘triangle’: creatieve genius (Dennis Violett, Denis Law, Marc Hughes, Eric Cantona, Wayne Rooney); voetballende middenveldstrateeg (Duncan Edwards, Bobby Charlton, Lou Macari, Bryan Robson, Paul Scholes) en dribbelende winger (David Pegg, George Best, David Beckham, Cristiano Ronaldo, Ryan Giggs).

Zij komen vaak uit de eigen opleiding of worden op jonge leeftijd getransfereerd en vervolgens getransformeerd volgens de filosofie van het droomtheater. Met een van zijn eerste beleidsdaden blies Alex Ferguson in 1987 de visie van Matt Busby op jeugdontwikkeling nieuw leven in.

Dat resulteerde in de befaamde ‘Class of 92’: de unieke story – intussen ook in boek en documentaire – van zes jeugdspelers die in 1992 triomfeerden in de prestigieuze FA Youth Cup en zeven jaar later samen de Champions League veroverden: de broers Gary (602 wedstrijden) en Phill Neville (386), Nicky Butt (387), David Beckham (394), Paul Scholes (718) en Ryan Giggs (963). Wie zich verdiept in het fenomeen, doorgrondt de intussen bijna zeven decennia overspannende eigenheid van The Theatre of Dreams.

Bring back the Class of 92

Wie heeft die beter in brein en benen dan het duo Giggs en Scholes? Wat mij betreft haalt men de hele Class of 92 opnieuw binnen en plaatst men hen aan het roer.

Want de komst van José Mourinho dreigt immers het onherroepelijke einde te betekenen van het droomtheater. Wie vanuit Old Trafford denkt de tegenstander te bedwingen met lange, hoge ballen en met fysiek gevechtsvoetbal, die heeft écht niets begrepen van The Manchester United Identity. Mocht ik vandaag een achtjarige jongen zijn, ik keek mijn ogen uit op Guardiola’s City. Bye bye George Best.

Raf Willems