FC Twente en Fortuna Sittard, twee uitersten

Twee uitersten kruisen elkaar bij het jaarlijkse stuivertje wisselen tussen Eredivisie en Eerste Divisie. FC Twente, de landskampioen van 2010, de club met de vierde begroting van Nederland, degradeert.  Daartegenover staat de promotie van Fortuna Sittard, een traditionele armoedzaaier,  bijna zestien jaar lang ploeterend in de achterhoede van de Nederlandse Jupiler League.

Voor FC Twente  is het een historische val, 35 jaar na de degradatie in 1983 toen het lukte binnen een jaar terug te keren op het hoogste niveau. Nooit eerder was FC Twente, een fusieclub uit 1965, weggezakt uit de Eredivisie. De degradatie roept herinneringen op aan traditierijke clubs als 1. FC Köln, 1. FC Kaiserslautern en Sunderland  AFC – drie clubs die afgelopen weekeinde eveneens verder wegzakten.

Lange tijd wilde niemand geloven in de degradatie van FC Twente. De landstitel in 2010 leek niet eens een uitschieter, eerder de bekroning van jarenlang zorgvuldig beleid. Op slechts twee punten van Ajax werd  de club uit Enschede in 2011 tweede, drie jaar later nog eens derde. Zulke vooraanstaande posities verleidden tot hoogmoed in het oosten van Nederland, vertolkt door de megalomane voorzitter Joop Munsterman. Het  stadion werd uitgebreid, de begroting  opgestuwd tot boven de 30 miljoen euro.

De ambities gingen gepaard met financiële manipulaties waardoor de KNVB de licentie om betaald voetbal te mogen spelen introk. Met hangen en wurgen, via ingewikkelde procedures, ontsnapte FC Twente aan faillissement en guillotine. De financiële problemen zijn nog niet opgelost, maar FC Twente kon steeds blijven vertrouwen op een hondstrouwe aanhang en op bereidwillige sponsors.

Vorig seizoen nog eindigde de bijna traditionele nummer vier van Nederland op de zevende plaats. Nog maar zo’n vier maanden geleden schakelde het Ajax uit in het KNVB-bekertoernooi. Afgelopen zondag, in de voorlaatste competitieronde al, kreeg de vernedering een pijnlijk gezicht.  In Arnhem haalde Vitesse met liefst 5-0 de trekker over, gekenmerkt door Twente-spelers die in de slotfase omvielen van kramp, van spierpijn, van ellende.

ZONDEBOKKEN

De zondebokken worden nu gevonden. Jan van Halst, oud-speler en als tv-analist altijd uitgesproken in zijn mening, ziet inmiddels in dat zijn positie onhoudbaar is geworden. Hij heeft dinsdag 1 mei zijn vertrek als technisch directeur aangekondigd. Hem wordt verweten een kwalitatief matige selectie te hebben samengesteld, vooral met zo’n riant budget, het veelvoudige van middenmoters als Excelsior, Willem II én Heracles uit het naburige Almelo. Liefst drie trainers ‘versleet’ Twente.  In het najaar al moest René Hake opkrassen. Hij werd opgevolgd door Gertjan Verbeek, een ervaren rot, uit eigen omgeving, die het als een eer beschouwde dat hij FC Twente hogerop mocht gaan brengen in een dubbelrol  als coach en technisch manager.

Nog geen vijf maanden werd de doctrine van Verbeek gedoogd in Enschede. Meest memorabel  uit die periode blijft de term schijtbakkenvoetbal, waarmee hij de strijdwijze van PSV diskwalificeerde. Uiteindelijk viel er ook voor Marino Pusic, eerst assistent, dan interim na Hake en later de assistent en opvolger van Verbeek, niets meer te redden.

LEEDVERMAAK

Nu de degradatie onafwendbaar is geworden, huilt heel Twente, de regio die zich nogal snel verongelijkt en achtergesteld voelt in Nederland. Op nog geen dertig kilometer afstand gnuift Heracles. Zo zijn er meer clubs in heel Nederland die zich verkneukelen van leedvermaak bij het lot van FC Twente;  vooral door de barmhartigheid van de KNVB bij de financiële handelingen van hun concurrent. De schijn van competitievervalsing is nooit meer verdreven. Ook schuiven nu zo’n tien clubs alle op op de ranking die bepaalt hoe het tv-geld in de Eredivisie wordt verdeeld.

FC Twente raakt door  de degradatie circa 5 miljoen euro kwijt. In de financiële huishouding wordt meer dan 10 miljoen euro gesneden, tot  18 á 20 miljoen. Op het personeelsbestand met 176 voltijdskrachten, onder wie 44 contractspelers, zal fors bezuinigd worden.  Zoveel  gevolgen krijgt dus een nooit verwachte degradatie, ook al zeggen fans en sponsors nu de club trouw te blijven.

Alles bij FC Twente is nu gericht op terugkeer naar de Eredivisie, zo snel mogelijk liefst.  Clubs als Sparta Rotterdam, ADO Den Haag, NAC Breda en dit seizoen NEC  Nijmegen hebben ondervonden hoe lastig dat kan zijn. De Nederlandse Eerste Divisie is niet alleen qua samenstelling en regelgeving heel bijzonder. Vaak ook levert  deze competitie die nu voor het laatst Jupiler League heet, verrassende uitslagen op.

HISTORIE FORTUNA

In die reeks is Fortuna Sittard dit seizoen een ronduit merkwaardige promovendus. Fortuna is een club met een rijke historie die vooral dateert uit de beginjaren van het profvoetbal  in Nederland, halverwege de vorige eeuw. Het was de tijd waarin Fortuna, toen nog Fortuna ’54 geheten, internationals als Frans de Munck, Cor van der Hart, Jan Notermans, Faas Wilkes en Willy Dullens leverde aan de Derby der Lage Landen.

Later bracht Fortuna spelers voort als Huub Stevens, Mark van Bommel, Fernando Ricksen en Kevin Hofland. Maar ruim vijftien jaar lang leek alle glans uit het verleden verdoft. Jaar na jaar huisde Fortuna in de onderste helft van de ranglijst. De financiële problemen waren zo hevig dat KNVB-voorzitter Michael van Praag zich in 2010 bij een spreekbeurt in Nederlands Limburg vergaloppeerde met de opmerking ‘Kijk naar Fortuna Sittard, die club bestaat niet eens meer. ’  Toen het geroezemoes  hem duidelijk maakte dat hij zich vergiste, probeerde Van Praag zich te redden met  ‘Althans, niet als Betaald voetbal Organisatie.’ Nog erger.

TURKSE  EIGENAAR

Fortuna Sittard is er bovenop gekomen, mede dankzij Mark van Bommel die erin slaagde Bayern München naar Limburg te lokken voor een benefietwedstrijd die het faillissement voorkwam. Vooral heeft Fortuna baat gehad bij de nieuwe eigenaar, de serieus ogende Turkse zakenman Isitan Gün.  Hij streek in 2016, rechtstreeks vanaf de beurs in Istanboel, neer in Siitard. Onder Gün verdwenen de financiële zorgen en werd met de Nigeriaan Sunday Oliseh (ex-speler van o.a. Club Luik, FC Köln, Ajax,  Juventus, Borussia Dortmund en Genk) een ambitieus trainer binnengehaald.

In het spoor van Oliseh kwamen niet alleen talentrijke buitenlanders naar Sittard, ook ontwikkelden zich enkele veelbelovende talenten van wie Perr Schuurs al op zijn achttiende tot aanvoerder werd benoemd en nu voor twee miljoen euro naar Ajax verhuist.  Oliseh bleek ook zo veeleisend dat het halverwege dit seizoen tot een breuk kwam met de beleidsbepalers bij Fortuna. Zijn vertrek ging met veel rumoer gepaard, maar de promotiekansen hebben er geen schade van ondervonden.

VIER BELOFTETEAMS

Om terug te keren in de Eredivisie hoefde Fortuna niet eens kampioen te worden. De tweede plaats volstond omdat de titel ging naar Jong Ajax, dat als belofteteam reglementair geen recht heeft op kampioenschap of promotie. Met Ajax, PSV, AZ en FC Utrecht spelen er vier van zulke belofteteams in de Nederlandse Eerste Divisie. Dat zorgt voor veel verwarring  en competitievervalsing omdat de eredivisieclubs nogal eens willen wisselen binnen de selecties. Zo kwamen er dit seizoen liefst 46 spelers in actie voor Jong Ajax, onder wie zelfs de Colombiaan Davinson Sánchez (21) die vervolgens voor ruim 40 miljoen euro aan Tottenham Hotspur werd verkocht en nu een vaste kracht is in Londen.

Grote spelers als Sánchez op dit niveau, met vier clubs buiten mededinging, op elf locaties met kunstgras, geven de Nederlandse Eerste Divisie én de uitslagen een heel apart aanzien.  Het is bovendien een competitie waaruit de hekkensluiter niet eens kan degraderen. Wonderlijker kan een competitie haast niet zijn.

Twitter  @hmees