RODE STER BELGRADO: BESTE CLUB VAN DE WERELD IN 1991, HOOPJE BURGEROORLOGELLENDE NADIEN

AA Gent voetbalt vanavond in het beroemde ‘Marakanastadion’ van Belgrado. In de glorietijd van Rode Ster moedigden hier 97.000 fanatieke fans hun favoriete club aan. In 1991 pronkte Rode Ster met de ‘Beker met de Grote Oren’ en met de titel ‘beste van de wereld.’

Enkele maanden later spatte de droom van de ‘Slavische School’ uit elkaar door de burgeroorlog.

Paradijselijke as van Rode Ster met verrukkelijke combinaties

In 1991 pokerde Rode Ster Belgrado zich na een strafschoppensessie voorbij Olympique de Marseille (0-0) richting Europa Cup der Landskampioenen.

Het team werd gedragen door de paradijselijke as Prosinecki (Kroaat)-Mihajlovic – Stojkovic (Serviërs) – Savicevic (Montenegraan) – Pancev (Macedoniër). Tijdens de saaiste finale aller tijden slaagde coach Petrovic erin om de aangeboren drang naar schoonheid van de Slavische voetballer te temperen en zelfs af te snijden. Rode Ster toonde op weg naar de finale flitsende demonstraties die uitmondden in vernederende demonstraties met totaalscores van 5-2 (Grashoppers Zurich), 4-1 (Glasgow Rangers), 5-1 (Dynamo Dresden) en 4-3 (Bayern München).

Verrukking door heerlijk  combinatievoetbal. Snel én temporiserend.

In de finale ruilde coach Petrovic de flitsende demonstraties in voor de briljante, maar deze keer behoudende, balbeheersing van zijn stilisten in functie van het naakte resultaat.

‘Brazilianen van Europa’ als Balkanzigeunerorkest

De wispelturige artiesten uit de as Belgrado-Split-Sarajewo-Zagreb ontvingen mettertijd de bijnaam Brazilianen van Europa. Ze leken op vioolmaestro’s van een Balkanzigeunerorkest. Ze componeerde sonates van de helderste klanken. Solistisch, opluchtend en levenslustig, maar zeer vaak ook solitair, neerslachtig en zwaarmoedig. De Slavische School verkeerde in het begin van de jaren negentig echter in een periode van ‘verlichting’. Ze slaagde er eindelijk in om haar vernuft te koppelen aan assertiviteit en berekening. En zie het lukte! In Bari keek het publiek ademloos toe toen Darko Pancev tergend traag zijn aanloop na en zijn penalty feilloos naast doelman Olmeta van Olympique liftte. Rode Ster reikte naar de ultieme glorie. Het werd een pyrrusoverwinning. Een laatste stuiptrekking, want de burgeroorlog trok een vernietigend spoor door de geesten.

Joegoslavie als ‘idee van vreedzame volkerenstaat’

Joegoslavië als idee dateert uit de jaren dertig van de twintigste eeuw toen in hogere sferen vertoevende romantische intellectuelen de vereniging op federale basis van Kroaten, Slovenen en Serviërs verheerlijkten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verdeelde Nazi-Duitsland Joegoslavië tussen Italië en Oostenrijk. De verscheurende nationalistische passies laaiden echter hoog op, om vervolgens te ontaarden in een bloeddorstige tragedie. Van de 1,7 miljoen Joegoslavische doden viel meer dan de helft tijdens onderlinge afrekeningen. Ondanks deze slachtingen bleef de socialistische maarschalk Tito na de wereldbrand onverstoord zijn plannen uitstallen voor een Joegoslavische staat, waarin alle volkeren vreedzaam naast elkaar zouden leven.

Rode Ster als ‘gastvrije club voor alle Joegoslaven’

Het in 1945 opgerichte Crvena Zvezda bewierookte deze principes en zou het vlaggenschip van het officiële Joegoslavische staatsidealisme worden. Rode Ster was geboren, kreeg snel een professionele onderbouw en groeide uit tot primus inter pares van het Balkanvoetbal: negentien landstitels en elf bekers. Rode Ster manifesteerde zich als een gastvrije club, zoog spelers aan uit alle Joegoslavische republieken en beschouwde zich als ontmoetingsplaats voor verschillende mentaliteiten. Rode Ster vormde een veelculturen-raakpunt én rustpunt tussen Serviërs, Kroaten, Slovenen, Macedoniërs en Montenegrijnen. In Belgrado begreep men tevens verbazingwekkend snel – althans naar Oost-Europese begrippen – het financieel ABC van het Europese topvoetbal.

Modern management en gigantische supportersschare in Marakana

Modern management en een ambitieus commercieel beleid klonken in het Maracanastadion niet als ketterse oprispingen en droegen langlopende overeenkomsten met kapitaalkrachtige ondernemingen aan.

De gigantisch grote supportersschare deed de 97.000 plaatsen in Maracana met de regelmaat van de klok volstromen en zorgde voor buitensporig hoge recettes en een sterke financiële stut onder de troon van manager en voormalige vedette Dragan Dzajic. Die besteedde het vermogen van Rode Ster op een deskundige en verstandige manier. Honderdduizenden uit hun dak gaande Joegoslaven haalden de zegevierende spelers als helden in. De heethoofdige, nationalistische president Milosevic misbruikte het succes van Rode Ster echter voor zijn bijtende Groot-Servische propaganda.

Tijger Arkan en paramilitaire hooligans van Milosevic

Hij stuurde zijn oproerkraaiers het stadion in. Zeljko Raznjatovic, bijgenaamd Arkan, stichtte de Delije of zware jongens, de hardcoresence van Rode Ster. De Delije organiseerden zich met een hiërarchische maffiastructuur. Ze hingen een nationalistische ideologie aan en scandeerden tijdens de wedstrijden Servische strijdliederen. Ze gedroegen zich als hooligans en pleegden overal geweld. In de winter van 1991 won Rode Ster ook de Wereldbeker voor Clubteams. Milosevic stond een demonstratie toe van Arkan met zijn paramilitaire Tijgers tijdens de viering in het stadion. In de jaren negentig gedroegen fans van Rode Ster zich als criminelen in de burgeroorlog. Velen stonden internationaal gesignaleerd als oorlogsmisdadigers, die doelbewust deelnamen aan de etnische zuiverheden in Kroatië, Bosnië en Kosovo.  Na de NAVO-bombardementen en de moord op Arkan keerden de Delije zich af van president Milosevic. Ze zongen ‘Doe Servië een lol, Slobodan, en pleeg zelfmoord.’ Doelend op de wijze waarop diens ouders zich van het leven hadden benomen.

Tanks vernietigden voetbaldroom van Rode Ster

Een maand na de overwinning in Bari, tevens het absolute hoogtepunt van het Joegoslavische voetbal, verklaarde Slovenië zich onafhankelijk. Kroatië volgde. De tanks rolden. Joegoslavië spatte uit elkaar. De droom van Rode Ster Belgrado lag aan diggelen.