Club Brugge speelt vanavond zijn tweede wedstrijd in de Champions league 2021-2022. De Belgische kampioen is te gast bij RB Leipzig in het Zentralstadion. Eén van de vele stadions die Stefan Van Loock bezocht. Het Zentralstadion is dan ook opgenomen in zijn boek ‘De Voetbalpaleizen’ en kan besteld worden via dewitteduivel.com.
Het nieuwe Zentralstadion, nu Red Bull Arena genoemd en gebouwd voor de Wereldbeker 2006, staat letterlijk in het oude stadion dat met meer dan 100.000 plaatsen lange tijd het grootste van Duitsland was.
Zentralstadion, Lokomotive Leipzig, nu RB Leipzig (44.345 plaatsen)
Communistische grandeur
Het nieuwe Zentralstadion, nu Red Bull arena genoemd en gebouwd voor de
Wereldbeker 2006, staat letterlijk in het oude stadion dat met meer dan 100.000
plaatsen lange tijd het grootste van Duitsland was.
Voetbal in de DDR, dat was op woensdagmiddag Carl Zeiss Jena, Dinamo Dresden, FC
Maagdenburg en Lokomotive Leipzig. Voorgerechten voor de Europese hoofdschotels
later op de avond: Real Madrid, Manchester United, Inter Milaan …
De stadions achter het IJzeren Gordijn en de Berlijnse Muur waren anders. Het rook er
niet naar braadworst en hamburgers, maar naar brandende kolen en het was er koud.
Op de tribunes zaten militairen of agenten van de ‘Stasi’, discipelen van partijleider Erich
Honecker. De sterke man achter het gordijn.
Het voetbal was vaak technisch verfijnd, maar ook robuust. In de DDR was je nooit
klaar. Het publiek was er overal even fanatiek. De supporters kwamen er dan ook voor
hun eigen bedrijf supporteren. De motorenfabriek uit Dresden, de cameralenzen uit
Jena, de treinstellenbouwers uit Leipzig …
En er was altijd veel volk. De stadions waren ook allemaal groot. Zeer groot. Het grootste
van al stond, in tegenstelling tot in vele andere Oostbloklanden, niet in de hoofdstad
(Oost-)Berlijn maar in Leipzig, de tweede stad van het land maar destijds wel de
voetbalhoofdstad.
De eerste Duitse voetbalbond werd er opgericht en VFB Leipzig, de voorloper van
Lokomotiv, was de eerste kampioen van het land, het Zentralstadion met z’n 100.000
plaatsen het Mekka en spoorwegclub Lokomotiv Leipzig de grote attractie.
Het nieuwe stadion staat letterlijk in het oude
Op het WK van 2006 is Leipzig mijn eerste bestemming. In de ‘Bachstübe’ een
etablissement in de schaduw van de Thomaskirche, met zicht op Bach, geniet ik in
afwachting van de wedstrijd tussen Servië & Montenegro en Nederland vanavond van
een heerlijke kartoffelsalade. Daarna loop ik een halfuurtje tot aan het fonkelnieuwe
Zentralstadion Am Sportforum. Dat laatste is de straatnaam. Maar ik zie geen stadion.
Afgaande op de massa supporters uit Servië en Nederland ben ik nochtans op de
juiste plek. Wanneer ik de tunnel uit ben, staat links van mij een statig gebouw met
twee zijbeuken en centraal vier zuilen, die een bordes ondersteunen. En voor de rest
veel ramen. Wel een stuk of honderdvijftig. Dit is het administratief centrum van de
plaatselijke WK-organisatie en van het in 2003 heropgerichte Lokomotiv Leipzig.
Ik haal er mijn accreditatie op en loop vanuit het gebouw zo het nieuwe stadion in. Dat
staat letterlijk in het oude. De met oorlogspuin gevormde immens hoge taluds waarop
het oude Zentralstadion was gebouwd, zijn nog duidelijk zichtbaar.
De plannen voor het imposante bouwwerk dateren al van 1920, maar worden
doorkruist door de economische crisis en het opkomende nationaalsocialisme
waardoor het voorziene terrein gebruikt wordt voor marsen en parades. Het is de
ambitie om naar het voorbeeld van Berlijn een zogenaamd ‘Gross-stadion’ te bouwen
dat in Europa zijn gelijke niet kent. Een multifunctioneel complex met diverse
sporthallen, wielerbanen en zwembaden. En centraal een stadion met plaats voor
misschien wel 130.000 toeschouwers.
We zijn dan al 1930 en het stadion zou de naam Adolf Hitlerstadion meekrijgen. Maar
door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog lopen de plannen vertraging op en
worden uiteindelijk niet eens uitgevoerd.
Een centraal stadion komt er wel. De werken zullen uiteindelijk zes jaar (1950-56) in
beslag nemen. Maar het geduld loont. Het Zentralstadion wordt naar aloude Duitse
traditie ingehuldigd met een groot turnfeest en groeit al snel uit tot de belangrijkste en
grootste voetbaltempel van het verdeelde land. Wel heel eenvoudig van vorm, met alleen
een hoge ronde wal waartegen staanplaatsen bevestigd zijn en een hoofdgebouw volgens
de regels van de pompeuze communistische architectuur en grandeur. Op de bovenste
verdieping is het museum van de Oost-Duitse sport gevestigd. Maar het zijn vooral de
vier immense lichtpylonen, elk met een kader van 144 lampen, die het uitzicht van het
saaie ovaal markeren.
Spoorwegclub
Door zijn grote omvang wordt het stadion aanvankelijk ‘Stadion der Hunderttausend’
genoemd. Vooral voor de wedstrijden van de DDR loopt het stadion vol. Zo wordt
de allereerste interland met inzet van de Duitse Democratische Republiek op 19 mei
1957 – een kwalificatiematch voor het WK ’58 in Zweden – tegen Wales voor 110.000
toeschouwers met een 2-1 zege afgesloten. Voor de absolute klapper tegen Tsjecho-
Slowakije krijgt de voetbalbond van de DDR meer dan 600.000 aanvragen. 120.000
toeschouwers – nog altijd een absoluut record in Duitsland – zien hun ploeg helaas met
zware 1-4 cijfers de boot ingaan.
Vandaag voor het WK-duel in ‘de poule des doods’ tussen de ex-Joegoslaven en Oranje
zit het nieuwe stadion met 37.216 toeschouwers niet helemaal vol. De moderne arena
is in één stuk gebouwd met een extra zwevende ring aan de lange zijden. Tientallen
loopbruggen brengen de toeschouwers via de oude taluds in het nieuwe stadion.
Het is snikheet in Leipzig. Meer dan dertig graden. Niet alleen het Zentralstadion, maar
heel Leipzig kleurt oranje. Niet iedereen heeft een kaartje, maar gelukkig is er de fanzone
waar je de wedstrijd ook op een groot scherm kan volgen. Een nog jong Oranje, geleid
door de jonge bondscoach Marco van Basten, toont zich meteen en na goed zeventien
minuten scoort Arjen Robben na een assist van Robin van Persie. Het Nederlands elftal
houdt stand en heeft zijn eerste zege beet. Het WK is voor Nederland goed begonnen.
Leipzig ademt en herademt. Rellen blijven uit. De Servische fans tonen zich groot in
de nederlaag.
Het is weer rustig op de flanken van het oude stadion
Naast de nationale ploeg van de DDR vond ook Lokomotiv Leipzig er destijds een
onderkomen. Voor de eerste derby in het Zentralstadion tussen Rotation en Lokomotiv
(1-2) komen op 9 september 1956 opnieuw ruim 100.000 mensen opdagen. Ook voor
de grote Europese wedstrijden ruilt Lokomotiv zijn eigen Bruno Plachestadion voor
het Zentralstadion. In de Uefa Cup van 1973 bouwt de spoorwegclub zelfs een aardige
reputatie op in wat gaandeweg de ‘Hel van Leipzig’ wordt genoemd. Ze verslaat er
achtereenvolgens Torino, Wolverhampton, Düsseldorf en Ipswich Town. Telkens voor
om en bij de 70.000 toeschouwers. In de halve finale is Lokomotiv echter niet opgewassen
tegen Tottenham Hotspur.
In de Europabeker voor Bekerhouders editie 1986-87 treft Lokomotiv zijn eerste grote
tegenstander – Girondins de Bordeaux – pas in de halve finale. De Oost-Duitsers
hadden de heenmatch in Bordeaux met 0-1 gewonnen en kijken in de thuiswedstrijd
al na drie minuten ook tegen een 0-1 achterstand aan. De 73.000 toeschouwers in het
Zentralstadion schreeuwen hun ploeg naar voor. Maar ook na honderdtwintig minuten
is het nog steeds 0-1. In een ongemeen boeiende penaltyreeks trekt de thuisploeg na de
beslissende elfmeter van doelman René Müller aan het langste eind en kwalificeert zich
zo voor de finale, die het later tegen Ajax in Athene zou verliezen.
Na de Duitse hereniging raakt Lokomotiv zoals vele gewezen DDR-clubs in de financiële
problemen. Lokomotiv wordt weer even VfB Leipzig en kort nadien opnieuw Lokomotiv.
Ook het Zentralstadion raakt na de ‘Einmachung’ in verval en gezien de club zelf ook
geen geld heeft om het immense complex te blijven onderhouden wordt beslist om op
dezelfde locatie een nieuw stadion te bouwen voor het WK 2006. In afwachting is het
reusachtige ovaal het decor voor de thuiswedstrijden van de kleinere clubs Sachsen
Leipzig en zijn opvolger Chemie Leipzig. Toeschouwers komen er nauwelijks nog op af.
Het nieuwe stadion wordt op 1 juli 2010 omgedoopt tot Red Bull Arena en is sindsdien
de thuisbasis van RB Leipzig. Nergens is een politieke, sociale en economische
machtsovername in de maatschappij in het algemeen en de sport in het bijzonder zo
treffend uitgebeeld als in Leipzig. Met een knipoog naar het verleden. De façade mag
blijven, maar aan de binnenkant regeert de commercie.
