De teloorgang van Ajax houdt almaar aan, hardnekkig, zonder zicht op snelle verbetering. Zo kon het dan ook niet uitblijven dat Maurice Steijn na vier maanden misère als hoofdcoach de volgende zondebok is. Na bestuursvoorzitter Pier Eringa en technisch directeur Sven Mislintat is hij de derde ‘gesneuvelde’ hoofdrolspeler.
Het is een nieuwe exit die illustreert hoezeer Ajax in verval is geraakt, begonnen met het vertrek van technisch directeur Marc Overmars begin 2022 en gevolgd door zijn kompaan, algemeen directeur Edwin van der Sar in augustus 2023. Met name de vacature Overmars is nooit goed ingevuld. Zijn tijdelijke vervanger Gerry Hamstra moest in april 2023 het veld ruimen, diens secondant Klaas-Jan Huntelaar zit sinds kort met een burn-out thuis.
Nieuwe hoop is nu gevestigd op Marijn Beuker (39). Hij komt uit de koker van Louis van Gaal, sinds kort adviseur van de raad van commissarissen, die hem kent uit zijn tijd bij AZ. Beuker was een van de breinen achter de jeugdopleiding van AZ, waaruit tal van talentrijke topvoetballers zijn voortgekomen. Kan hij als hervormer Ajax wel de goede richting op krijgen?
Oorzaken én gevolg van de recente uittocht bij Ajax zijn terug te zien op de ranglijst van de Eredivisie. Als nummer 17 maakt Ajax zondag zijn opwachting bij PSV, de vooralsnog onaantastbare koploper die in 9 wedstrijden 22 punten meer heeft verzameld. De degradatieplek van Ajax biedt nog wel een vertekend beeld. Wanneer de Amsterdammers in de gestaakte wedstrijd bij RKC Waalwijk hun voorsprong (2-3) nog een minuut of tien vast kunnen houden en de inhaalwedstrijd thuis tegen FC Volendam winnen, nemen ze de negende plaats in.
BENEDEN AMSTERDAMS PEIL
Wat nu, Ajax? Ook de negende plaats is ver beneden Amsterdams peil. Er zijn niet eens blessures die als excuus kunnen gelden. Zes punten bijtellen is zelfs verre van vanzelfsprekend voor het Ajax van 2023. Na de 4-3 nederlaag bij FC Utrecht was ook voor Maurice Steijn vervroegd vertrek onvermijdelijk geworden. Opnieuw werd daarin duidelijk dat hij er niet in is geslaagd structuur en zekerheid aan te brengen in een elftal met spelers die qua kwaliteit ver achterblijven bij wat van Ajax mag worden verwacht.
Maurice Steijn (49) werd in het voorjaar door Mislintat verkozen boven Peter Bosz (nu bij PSV), die in een opmerkelijke sollicitatie-campagne had gehengeld naar terugkeer bij Ajax. Ook de interesse van Noa Lang werd bruut afgewezen. Mislintat haalde liever voor meer dan 100 miljoen 12 spelers naar Amsterdam, van wie vooralsnog niemand een glimp heeft laten zien van de verwachtingen. Afgelopen zondag stonden er vijf opgesteld, opnieuw kwam de vraag op welke kwaliteiten Mislintat in hen heeft ontdekt.
ADERLATING
Een grondige reorganisatie was wel nodig nadat vorig seizoen voor Ajax al in diepe mineur was geëindigd; als derde, op 13 punten van kampioen Feyenoord. Het vertrek van Tadic (Fenerbahce), Timber (Arsenal), Alvarez en Kudus (beiden West Ham United) betekende al een forse aderlating. Met Steijn hoopte Ajax een coach gevonden te hebben die paste bij de nieuwe tijd.
Het is een misvatting gebleken. Steijn had nauwelijks ervaring met de wetten in het topvoetbal; niet als modaal eredivisie-speler, niet als coach bij ADO, VVV, NAC en Sparta. De wijze waarop hij Sparta hogerop had gebracht, van degradatiekandidaat tot nummer 6, was zijn belangrijkste aanbeveling.
Méér nog is Steijn nu afgerekend op zijn onvermogen Ajax schouders en vertrouwen te geven. Zelfs tegen matige tegenstanders komt aan het licht hoe slecht het is gesteld met de onderlinge communicatie in het veld, elkaars coaching, afspraken in de dekking, de bereidheid om de tegenstander de wil op te leggen. Gebrek aan kwaliteit is simpelweg een van de belangrijkste oorzaken daarvan. Tweederangs-spelers zijn het veelal die door Mislintat zijn aangetrokken, in alle gevallen zonder inspraak van Steijn, allemaal met een contract dat tot medio 2028 lucratieve financiële zekerheid biedt.
GESPANNEN VERHOUDING
‘Met een nieuwe speler als Sutalo kan ik wel leven. Van de rest moet ik nog zien of ze de kwaliteiten bezitten die Sven Mislintat ze toedicht. Ik hoop dat ze kunnen brengen wat Sven van ze verwacht’, zei Steijn begin september. Het was een veelzeggende uitspraak die bloot legde hoe gespannen de verhouding was tussen de coach en de spoedig daarna ontslagen technisch directeur Sven Mislintat.
Evenzeer verspeelde Steijn daarmee het vertrouwen bij alle nieuwe spelers wat vervolgens ook zichtbaar werd binnen de al genestelde kern van Ajax. De wijze waarop international Steven Berghuis zondag bij de stand 2-2 inviel sprak boekdelen. Nauwelijks animo vertoonde hij om zich in het spel te mengen. Even lusteloos bewoog Kenneth Taylor, international nog op het WK, zich over het veld. Frustratie kwam ook naar boven als bij Brian Brobbey en Steven Bergwijn opnieuw een actie was mislukt.
HEDWIGES MADURO
Geen enkele speler van Ajax sprak in de afgelopen weken openlijk zijn vertrouwen uit in de coach. Diens positie werd mede ondermijnd door uitspraken van de (vrouwelijke) psycholoog die bij Eredivisie-nieuweling Almere FC een plaats op de bank heeft gekregen. Haar observaties leidden tot een pittig oordeel over gebrek aan leiderschap bij Ajax. De kritiek wordt niet los gezien van haar band met Hedwiges Maduro die vorig seizoen assistent-coach was bij Almere FC en in het voorjaar met een jaarsalaris van 6 ton als secondant van Maurice Steijn terugkeerde bij de club waar hij international van Oranje is geworden.
Ervaring als hoofdcoach heeft Maduro (38) niet. Hij geniet wel volop het vertrouwen in de populaire media. Vooral bij tv-zender ESPN wordt Maduro geadoreerd als trainer, voornamelijk op basis van zijn presentaties als analist voor deze zender. Na het vertrek van Steijn wacht Maduro nu de taak Ajax te leiden bij de komende uit-duels met Brighton & Hove Albion (donderdag in de Europa League) en PSV (zondag).
JOHN VAN ‘T SCHIP
Een meer definitieve invulling van de trainersjob is kennelijk al afgerond met John van ’t Schip (59), 41-voudig oud-international met het in Amsterdam altijd belangrijk geachte Ajax-DNA. Hij heeft momenteel tijdelijk afstand genomen nadat zijn vrouw twee weken geleden na een lang ziekteproces is overleden. Ajax maakte onlangs al bekend dat Van ’t Schip binnenkort een technische functie krijgt bij zijn oude club. Nadere precisering moest nog volgen, maar inmiddels lijkt zijn aanstelling ook een voorbode te zijn geweest op terugkeer als coach.
John van ‘t Schip mag rekenen op de steun van Louis van Gaal, die zich momenteel nadrukkelijk inzet voor de club waar zijn wortels en successen liggen. Van ’t Schip heeft ervaring als speler van Ajax en Genoa, in de coaching bij onder meer FC Twente, Guadelajara. Melbourne, PEC Zwolle en als bondscoach van Griekenland.
Of hij wel in staat is de spirit terug te brengen en de huidige selectie naar prestaties te leiden die passen bij de status van Ajax moet maar worden afgewacht. Een sanering van de spelersgroep dient zich zeker aan. De financiële positie kan geen beletsel zijn. Ajax kan het zich veroorloven stevig te investeren en forse verliezen te nemen. Het eigen vermogen groeide afgelopen seizoen van 198 naar 237 miljoen. Maar ooit zei Johan Cruijff toch ook: ‘Ik heb nog nooit een zak geld een goal zien maken.’
