Voetballen voor een onafhankelijk Algerije: Rachid Mekhloufi en Le Onze de l’Independance – RW

Op zondag 14 juli 2019 om 21 uur treedt Algerije tegen Nigeria in het strijdperk met als inzet: een finaleplaats in de Africa Cup 2019.

Voetbal heeft sinds de onafhankelijkheid van het land een aparte plaats in de geschiedenisboeken gekregen. Tot vandaag zijn de stadions een ‘graadmeter’ van de publieke opinie: ‘Les stades contre le pouvoir’, schrijft Mickaël Correia in ‘Le Monde Diplomatique’. In de lente van 2019 verdween president Bouteflika na volksprotesten van het politieke toneel. De demonstranten zongen ‘La Casa del Mouradia’: een parodie op de populaire Spaanse televisieserie ‘La Casa de Papel’ over een gewapende gangsterbende. Mouradia verwijst naar de omgeving van het presidentiële paleis. Het lied ontstond op de tribunes van de belangrijkste club Union Sportive de la Médina d’Algers (USMA) en de fans gaven er hun eigen interpretatie aan, met name een ironische kijk op de mandaten van de despotische Bouteflika: ‘“Le premier [mandat], on dira qu’il est passé, ils nous ont eu avec la décennie [noire]/Au deuxième, l’histoire est devenue claire, la Casa d’El Mouradia/Au troisième, le pays s’est amaigri, la faute aux intérêts personnels /Au quatrième, la poupée est morte et l’affaire suit son cours(…)/Le cinquième [mandat]va suivre, entre-eux l’affaire se conclut.”

Van daaruit verspreidde het zich naar verschillende andere stadions en groeide het uit tot nationale protestsong: ‘les stades contre les pouvoirs’, met andere woorden.

Dat deze match uitgerekend op de Franse nationale feestdag wordt gespeeld, zal in Algerije nog steeds enkele oude wonden openrijten. Wie herinnert zich nog Rachid Mekhloufi en ‘Le Onze de l’Independance’?

Een hoofdstuk uit mijn boek ‘Wereldvoetbalzomers van België 1920 tot Brazilië 1970. Een cultuurgeschiedenis van het spel om de bal, deel 1.’ Nog steeds te bestellen via raffe.willems@telenet.be of te koop in de internetboekhandel.

Hij had er bij kunnen zijn, voor het oog van de wereld. Terwijl Frankrijk in de zomer van 1958 voor het goud streed in Zweden koos hij voor een andere missie. Rachid Mekhloufi (1936) was nochtans één van de sterspelers van de Franse competitie en een onderhield bijzonder goede banden naast en op het veld met het smaakmakende ‘blauwe’ trio Raymond Kopa, Just Fontaine en Raymond Piantoni die hem openlijk hun steun toezegden. Hij had het met zijn ogen gezien. Het tekende hem voor de rest van zijn leven. Ook al was hij nog geen negen jaar. Hij had zich net aangesloten bij Union Sportive Franco-Musulmane de Sétif. In zijn geboortestad en wijde omgeving ontaardde het ‘bevrijdingsfeest’ bij het einde van de Tweede Wereldoorlog op 8 mei 1945 in een tragedie.  Een vreedzame Algerijnse demonstratie tegen de Franse kolonisatie eindigde in een bloedbad omdat de Franse politie naar de wapens greep. Bij opstanden in de stad stierven meer dan honderd mensen. Van dan af ontstond een kettingreactie waarbij de Franse autoriteiten hun woede koelden op de plaatselijke bevolking: er werd gesproken over een dodenaantal van om en bij de 40.000. Sindsdien ging deze gebeurtenis als ‘le massacre de Sétif’ de geschiedenis in. Ze verzuurde de relaties tussen Frankrijk en Algerije en was de onrechtstreekse aanleiding tot de onafhankelijkheidsoorlog die tussen 1954 en 1962 woedde.

Het leed berokkende Rachid Mekhloufi een wonde die nooit geheeld raakte. Hij evolueerde tot een ‘rebelle du football’. Zijn talent stond buiten kijf. Hij vertrok op zijn achttiende naar Frankrijk en hij speelde er de sterren van de hemel: landskampioen in 1957 en…wereldkampioen met Les Blues bij de militairen. Van dan af veranderde zijn leven. Het voetbal speelde een belangrijke rol in de Algerijnse ontvoogdingsstrijd. Vanaf mei 1958 – met een eerste match in Tunesië – werd de ‘officieuze’ nationale ploeg een ambassadeur voor ‘la cause indépendantiste algérienne’.  Het team kreeg de bijnaam le Onze de l’Indépendance. Dat verduidelijkt de Franse journalist Mickaël Correia in zijn boek Une histoire populaire du football. Ze speelden in de groen en witte kleuren van het Algerijnse Front de Libération Nationale (FLN). Ze reisden tussen 1958 en 1962 door veertien landen van Oost-Europa, het Midden-Oosten en Azië en speelden er meer dan tachtig ‘demonstratiewedstrijden’. Tegelijk vertelden de voetballers hun verhaal aan de plaatselijke bevolking. Rachid Mekhloufi zou hierover later verklaren: ‘Notre rôle était d’informer les populations des pays qu’on visitait. Attentions, on ne faisait pas que jouer au football. On allait visiter les usines, on discussait avec les populations, on expliquat ce qui passait en Algérie. On était le bras de la Révolution à travers le football. De plus, nos résultats et notre manière de jouer aidaient énormément. Sur le terrain, le Onze illustre à travers son football les aspirations à l’émancipation collective du peuple algérien. Et le jeu de l’équipe du FLN se veut très offensif avec une occupation totale de l’espace. Entre les différents joueurs, le ballon circule énormement, chacun faisant peuvre d’une totale liberté d’improvisation. La sélection inscrit en moyenne quatre buts par match. Sur le plan tactique, une constante: l’attaque dans le spectacle.’

Spektakel, techniek, creativiteit, doelpunten: 349 voor (en 119 tegen) in 83 wedstrijden. Met liefst 57 overwinningen en 12 draws. En tegelijk debatteren over emancipatie, vrijheid, sociale gelijkheid.

Met als hoogtepunt: de wedstrijd in Belgrado op 29 maart 1961. In het stadion van Rode Ster versloeg ‘Le Onze’ de nationale ploeg van Joegoslavië met liefst..1-6. Het plaatselijke publiek juichte de tegenstander toe en scandeerde ‘Algérie Libre’. De Franse ambassadeur op de tribune keek bijzonder zuur. In juli 1962 ondertekenden Frankrijk en Algerije de akkoorden voor zelfbestuur. Volgens historici versnelde Le Onze de l’Indépendance het proces naar de onafhankelijkheid met liefst tien jaar. Rachid Mekhloufi – vier keer kampioen met Saint-Etienne en één keer met Servette Genève – beschouwt zijn prestaties met Le Onze als de belangrijkste uit zijn leven: ‘Cette odyssée m’a ouvert de nouveaux horizons. Politiquement, cela m’a formé. Nous avons joué le röle d’emissaires.’

Ambassadeurs van de nieuwe natie, zo werden ze gezien. Voor Rachid Mekhloufi was dit zijn persoonlijk antwoord op ‘le massacre de Sétif’. Die had hem getekend voor het leven.

Na zijn deelname aan Le Onze bleef hij de gedachte verdedigen dat ‘voetbal’ en ‘humanisme’ met elkaar konden verbonden worden ten voordele van solidariteit, persoonlijke ontwikkeling en wereldvrede.