The Battle of Britain – SVL

Met wapenstilstand staan op Wembley Engeland en Schotland tegenover elkaar in de voorronde van het WK 2018. Een beladen duel dat na de Brexit een extra dimensie krijgt. En terwijl de Engelse en Schotse FA met de FIFA bakkeleien over de befaamde poppies op het shirt ter nagedachtenis van de Britse oorlogsslachtoffers, neemt ‘de Witte Duivel’ u mee op een reis door de geschiedenis van de moeder van alle interlands.

38 pond winst

Engeland-Schotland is de oudste interland ter wereld. Het eerste onderlinge duel had plaats op 30 november 1872 op de ‘West of Scotlands Cricket ground’ in Glasgow, dat met 2000 plaatsen destijds het grootste stadion in de stad was. Het clubelftal van Queen’s Park, de grondlegger van de Schotse FA, fungeerde als nationaal elftal en speelde er in de eerste officiële ontmoeting met Engeland voor een volgepakte arena 0-0 gelijk. Dankzij de 38 pond winst konden de reiskosten voor de terugwedstrijd betaald worden. Die werd in maart van 1873 in Londen gespeeld. Engeland haalde het in die ‘replay’ met 4-2. De moeder van alle interlands was geboren.

Scottishness

De eerste vijf ontmoetingen van beide landen waren overigens uitsluitend onderlinge duels, beurtelings in Glasgow en op het Londense Kennington Oval. Toch zijn de onderlinge confrontaties doorgaans gekenmerkt door de onderdrukte haatgevoelens van de Schotten jegens de Engelsen.

Hoewel Schotland jarenlang een onafhankelijk koninkrijk was, was het nooit een politiek onafhankelijke staat al kwam er met de Act of Union in 1707 toen beide landen in één koninkrijk opgenomen werden wel een grens en kregen de Schotten inzake geloofsbelijdenis en onderwijs een bepaalde vorm van onafhankelijkheid. Maar voor het overige werd de wet vanuit London gedicteerd. Intussen wordt nog maar eens een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid aangekondigd zeker nu het Verenigd Koninkrijk na de door de Engelsen geforceerde ‘Brexit’ nog meer een Verdeeld Koninkrijk is geworden.

Het Scottishness werd een anti-Engeland gevoel dat vooral in de sport tot uiting kwam. Het voetbal werd het belangrijkste wapen om de historisch gegroeide frustraties van zich af te schudden en de haatgevoelens tegenover de Engelsen te uiten. Elk jaar kregen ze daar ook de gelegenheid toe.

Veel hoefden de Schotten overigens  ook niet toe te geven want van de tot dusver 112 ontmoetingen wonnen ze er 41 tegenover 47 voor Engeland. 24 keer eindigde de partij onbeslist. Vooral in EK- en WK –kwalificatie- en eindrondewedstrijden trokken de Engelsen aan het langste eind. Vier zeges voor Engeland tegenover twee voor Schotland en een gelijkspel.

Houten lepel

Onderlinge duels waren voor de Schotten vooral een gelegenheid om hun nationaliteitsgevoel te uiten, dat ook gesymboliseerd is in het in 1999 vernieuwde Hampden Park waar aan één kant de Schotse vlag in de zitjes afgebeeld staat. In 1905 lokte de partij in het oude Hampden voor het eerst meer dan 100.000 toeschouwers. De interland flirtte ook de jaren daarna met de magische grens van de 100.000 toeschouwers waardoor het  jaarlijkse treffen ook buiten het Verenigd Koninkrijk een magische uitstraling kreeg.

Hoewel beide landen telkens fel aan elkaar gewaagd waren, werd af en toe ook een hoge score genoteerd.

De eerste ruime zege van de Schotten op de Engelsen – de 7-2 uit 1878 even buiten beschouwing gelaten- kwam er op 31 maart 1928 toen Engeland in het Wembley-stadion met 1-5 werd vernederd. Van die dag af werd de wedstrijd pas echt een klassieker. Wat een vrij betekenisloze ontmoeting zou worden met de ‘houten lepel’ als inzet – de onofficiële landentitel van het Verenigd Koninkrijk- draaide uit op een nachtmerrie voor de Engelsen. Het was in die wedstrijd dat de Schotten de bijnaam ‘Wembley Wizzards’ -de Tovernaars van Wembley- kregen.

Grote bezieler van die ruime zege was Alex Jackson die drie keer scoorde.

Pray for rain

Dat Schotland die dag zo sterk voor de dag kwam, mag als een mirakel beschouwd worden.

Bij aankomst in het Regents Palace hotel werd de selectie opgewacht en toegejuicht door de indrukwekkende Tartan Army – het befaamde supporterslegioen- dat al de helft van de totale biervoorraad van West End door de keel had gejaagd. En nadat ze hun koffers hadden uitgepakt, stortten ook de spelers zich mee in het feest. Aanvoerder Jimmy MacMullen had alle moeite van de wereld om zijn spelers tijdig in bed te krijgen. Gezien de allesbehalve professionele voorbereiding konden de Schotten maar op één ding meer hopen: regen. “Go to your bed, put your head on your pillow and pray for rain”, (Ga naar jullie bed, leg je hoofd op je kussen en bid dat het morgen regent), brulde Mac Mullen zijn ploegmaats toe. De volgende morgen viel het water met bakken uit de hemel. De Schotten, met de kleinste voorlinie uit de geschiedenis, dreven de spot met de Engelsen in hun nieuwe thuishaven en maakten de bal zelfs in wandeltempo ongrijpbaar.

10.000 toeschouwers zonder ticket

Dit succes liet de bevolking ten noorden van Gretna Green niet onberoerd en voor de thuismatchen van de nationale elf liep Hampden telkens vol met als absolute uitschieter een recordopkomst van 149.547  betalende toeschouwers op 17 april 1937. Naar schatting nog eens 10.000 drumden zonder toegangsticket de stadionpoorten binnen. Bij de rust leidden de gastheren met 1-0 na een goal van Freddie Steele. In de tweede helft was Schotland opnieuw zo dominant dat het elftal de vergelijking met de Wembley Wizzards van negen jaar eerder, moeiteloos doorstond. Al bleef de schade voor de Engelsen nu wel tot 2-0 beperkt.

Op 15 april 1950 stonden de twee aartsrivalen voor het eerst tegenover elkaar met als inzet een plaats op een wereldbekereindronde die de daaropvolgende zomer in Brazilië plaatsvond.

De Schotten plaatsten hun nationale trost boven alles en iedereen en dat kwam hen duur te staan. De FIFA was bereid om twee Britse vertegenwoordigers toe te laten op het eindtoernooi; de winnaar van het Home International Championship en de tweede uit dat Brits landenkampioenschap. Maar de Schotten wilden enkel als winnaar van het Brits kampioenschap naar Brazilië afreizen. Zowel Engeland als Schotland wonnen me de vingers in de neus van Noord-Ierland en Wales en toen beide favorieten op die bewuste dag in Glasgow tegenover elkaar stonden, had regerend kampioen Schotland  genoeg aan een gelijkspel om zich als winnaar voor Brazilië te kwalificeren. Naast hun ‘pride’ hield ook pech hen weg uit Zuid-Amerika. Bij een 0-1 achterstand trof Willie Bauld de lat. De bal belandde via de onderkant van de deklat op de doellijn maar ging er niet over zodat Schotland de Worldcup op de radio moest volgen.

LP met matchcommentaar wordt nationale hit

Vier jaar later schoven de Schotten  hun nationale trots opzij.

Op 3 april 1954 bleek Engeland  alweer te sterk en kroonde zich na een 2-4 zege in Hampden opnieuw tot Brits kampioen. Schotland dat nog maar eens vice-kampioen werd, stapte dit keer zonder morren op het vliegtuig naar Zwisterland waar het na twee nederlagen (1-0 tegen Oostenrijk en 7-0 tegen titelverdediger Uruguay) al vroeg werd uitgeschakeld. Engeland dat zijn groep won, struikelde in de kwartfinale over de latere wereldkampioen Duitsland.

Op het thuisfront bleven beide landen echter aan elkaar gewaagd met uitzondering van de vriendschappelijke wedstrijd op 15 april 1961 op Wembley, een zwarte dag in de carrière van de Schotse doelman Frank Haffey. De Celtic-keeper, die tot dusver nog maar één interland achter de rug had, werd pas op de valreep in de ploeg gedropt en wilde die middag zijn kans grijpen om de geblesseerde Bill Brown voorgoed uit het nationale doel te verdringen. Haffey, die het jaar voordien in zijn eerste interland maar één bal moest doorlaten -een penalty van Bobby Charlton-  begon met knikkende knieën aan de match. De Engelsen hadden in hun jongste vier interlands 23 keer gescoord. Tegen Schotland kwamen er op die zonnige zaterdag maar liefst… negen goals bij. Bobby Robson, de latere bondscoach, opende de score en bij de rust leidden de Engelsen al met 3-0. Toch bracht Schotland met sterren als Dennis Law, Dave Mac Kay, Billie Mac Neill en Ian Saint John zeker geen verzwakt elftal op de been. Maar tegen Engeland viel die dag werkelijk niks te beginnen al kwamen de Schotten na zes minuten in de tweede helft tot 3-2 terug. Die krappe voorsprong was voor de Engelsen  het sein om alle registers open te gooien en de ‘ambetante’ Schotten de grootste vernedering uit de geschiedenis toe te dienen. Grote bezieler was Jimmy Greaves die met een hattrick het grootste aandeel in de 9-3 eindstand had. De Engelse pers prees zijn aanvalslinie de hemel in en vergeleek ze zelfs met die van het grote Real Madrid.

De arme Haffey, die bij enkele doelpunten helemaal niet vrijuit ging, droop af. Zijn laatste hoop op een internationale carrière werd op die zwarte zaterdag aan flarden getrapt. De Engelsen waren zo vol van hun prestatie dat korte tijd later een LP met het matchcommentaar werd uitgebracht. in de weken en maanden die volgden, werd het de meest gedraaide plaat op de Engelse radiozenders.

Engelse clubs weigerden Schotse spelers af te staan

De rivaliteit tussen beide landen was er ook mee de oorzaak van dat Schotland zich niet kon kwalificeren voor de wereldbekereindronde van 1966 in Engeland. De Schotten, die het toernooi van 1962 in Chili al hadden gemist, waren  gebrand op een deelname in “eigen land”  maar zagen hun ambities onder meer gedwarsboomd door de weigering van de Engelse clubs om hun Schotse internationals af te staan voor de beslissende wedstrijd in Italië. Volgens de Engelsen hadden de Schotten op dat WK niets te zoeken.

De Schotse FA had na lang aandringen Celtic-coach Jock Stein als redder des vaderlands ingehaald. Lange tijd leek “the big man of Scottish football” zelfs op weg om de Schotse droom te verwezenlijken. Na een gelijkspel in Polen en een uitzege vier dagen later in Finland, lag de weg naar Engeland open. Tot Polen in oktober roet in het eten gooide en met twee goals in de slotminuten een 1-0 voorsprong van de Schotten ongedaan maakte. Stein stond plots voor een schier onmogelijke opgave: twee keer winnen van Italië. In Hampden Park slaagde hij in zijn opzet en hield Stein dankzij een 1-0 zege de kwalificatiekansen gaaf maar door een waslijst van geblesseerden en de halsstarrige houding van de Engelse clubs omtrent de vrijgave van de Schotse internationals viel voor de return in Napels het ergste te vrezen. Geen Baxter, Crerrand,  Law of MacKay. Schotland verloor kansloos met 3-0 en de Engelsen hadden hun doel bereikt: Schotland kon zich niet voor de Worldcup ‘66 kwalificeren. De legendarische Stein, die in 1967 Groot Brittannië met Celtic Glasgow een eerste Europacup voor landskampioenen bezorgde, zou overigens maar één wereldbekereindronde meemaken toen hij Schotland in 1982 naar de Mundial in Spanje loodste. Mexico ‘86  haalde hij net  niet, zijn elftal wel. Tijdens de beslissende kwalificatiematch op 10 september 1985 in Cardiff tegen Wales zakte de bondscoach in elkaar en bezweek diezelfde avond nog aan een hartaanval. Schotland was door het 1-1 gelijkspel voor de vierde opeenvolgende keer geplaatst voor het eindtoernooi maar de hele natie was in rouw.

Bestorming van het heilige gras

Engelsen en Schotten kruisten elkaar maar zelden op weg naar een wereld-of Europees kampioenschap. Bijgevolg was de jaarlijkse ontmoeting in het Home Championship doorgaans de enige en dus de belangrijkste. Vooral bij overwinningen op het veld van de aartsrivaal kwam de wederzijdse  haat pas goed tot uiting. De bestorming  van het heilige Wembleygras door  Schotse supporters  na de 1-2 overwinning in 1977 toen ook de doelen van de sacrale tempel er moesten aan geloven, is daar een –weliswaar weinig stichtend- voorbeeld van.

Gordon Mac Queen kopte Schotland drie minuten voor de rust op voorsprong na een vrijschop van Don Masson en op het uur dikte Kenny Dalglish de score aan tot 2-0. De Engelsen die zonder Trevor Brooking en Kevin Keegan aantraden, redden de eer dankzij een strafschopdoelpunt van Mick Channon, drie minuten voor tijd. Maar bij het eindsignaal stormden duizenden dronken Schotten het veld op om de vijfde uitzege sinds 1938 te ‘vieren’. 132 dronkenlappen werden gearresteerd en er werd voor 25.000 euro schade aangericht. De Schotse fans werden een tijdlang uit Wembley geweerd en Ted Croker, secretaris-genraal van de Engelse FA liet voor de wedstrijd tegen Italië hekkens aanbrengen. Alsof er ook maar één Schot in die wedstrijd geïnteresseerd was. De Tartan Army mocht zich opmaken voor een trip naar Argentinië waar Schotland op de wereldbeker van 1978 de enige Britse vertegenwoordiger was. Engeland raakte in de voorronde niet voorbij Italië en zag de Schotten met lede ogen vertrekken.

Met het opdoeken van het Home Championship door de almaar drukker wordende internationale kalender , werd ook de jaarlijkse klassieker afgevoerd. Gelukkig zijn er nog onschuldige handen die ervoor zorgen dat er nu en dan nog eens een Battle of Britain op het Europese voetbalmenu komt.

Stefan Van Loock

 Engeland-Schotland, vrijdag 11 november om 20.45 (exclusief) op Playsports1