Oranje mengt zich in racisme-debat

Liefst 1,7 miljoen tv-kijkers in Nederland volgden maandagavond de voetbal-talkshow Veronica Inside. Dat is bijna het drievoudige van het bekijks dat dit programma anders trekt – ook een gemiddelde van dik 600.000 is nog altijd heel veel voor de commerciële zender Veronica. De verhoogde belangstelling volgde maandag op het nationale racisme-debat na de zoveelste banale grap waaraan Veronica Inside een flink deel van de populariteit ontleent.

De omstreden opmerking kwam vorige week uit de mond van Johan Derksen, voormalig hoofdredacteur van het weekblad Voetbal International. Op zijn 71^ste is Derksen nog lang niet van het tv-scherm weg te slaan. Recht voor zijn raap veegt hij de vloer aan met alles en iedereen als hem iets niet bevalt. Zijn aandacht daarvoor strekt zich uit over een breed terrein en houdt niet op bij de hoekvlaggen van een voetbalveld.

In dit geval had Derksen, pijnlijk hard als hij gewoon is, de spot gedreven met de zwarte rapper en antiracisme-activist Akwasi Ansah. De wijze waarop hij zich had uitgelaten verdeelde het Nederlandse volk. Aan de ene kant werd Derksen gesteund, vooral omdat het om Zwarte Piet ging. Daartegenover stond veel walging over zo’n ‘grap’, midden in een heftige tijd vol afkeer van racistische uitingen en gedragingen.

BOYCOT INTERNATIONALS

Als collectief keerden ook de internationals van Oranje, Jong Oranje en het Nederlands vrouwenelftal zich fel tegen de uitspraken van Derksen. Ze besloten tevens tot een boycot van het programma en de medewerkers daarvan. ‘Dit is ver over de grens. Niet voor de eerste keer. Niet voor de tweede keer. Keer op keer op keer. Enough is enough!’, twitterde Oranje-aanvoerder Virgil van Dijk.

Ook de actie van de spelers ontlokte verdeelde reacties. Zwarte spelers als Van Dijk, Wijnaldum, Depay, maar ook Feyenoorder Leroy Fer kregen grove verwensingen over zich heen. In het programma op maandagavond deed Johan Derksen weinig moeite om de gemoederen te kalmeren. Excuses bleven uit, geen spoortje van verontschuldiging viel te bekennen bij hem. Hij bleef volharden in zijn opvatting dat hij nooit een blad voor de mond neemt, zonder er rekening mee te houden hoe kwetsend zijn opmerkingen kunnen aankomen bij zijn ‘slachtoffers’.

‘KABEL’

Het is niet de eerste keer dat de multiculturele samenstelling van Oranje tot discussie leidt. Tijdens het EK van 1996 in Engeland veroorzaakte irritatie binnen de Surinaamse spelers van Ajax tot zo’n grote verdeeldheid dat Edgar Davids door bondscoach Guus Hiddink naar huis werd gestuurd. ‘Wij zijn kabel’, noemden de zwarte spelers zich destijds waarmee ze zich als groep afzetten tegen een wit deel van de spelersgroep.

Ook tijdens het WK van 2014 in Brazilië kwamen de tegenstellingen naar buiten, toen doordat alle zwarte spelers gezamenlijk een tweet verstuurden waarop ze als groep poseerden om hun betekenis voor Oranje te onderstrepen. Die actie ontlokte destijds naast begrip veel afkeurende reacties binnen verdeeld Nederland.  

BO VAN SPILBEECK

De tv-kijkers van Veronica Inside kijken niet meer op van de harde taal van de heren aan tafel. Die komt heus niet alleen van Derksen. Als Jan Boskamp present is als regelmatige gast, zit ook hij vaak te schuddebuiken. René van der Gijp, vaste tafelgenoot van Derksen, geneerde zich er twee jaar geleden niet voor om met een pruik op  de Vlaamse transgender Bo van Spilbeeck belachelijk te maken. Homo’s en allochtone Nederlanders voelen zich regelmatig gepijnigd, ook al zegt Johan Derksen er steeds nadrukkelijk bij: ’Ik ben absoluut geen racist, ik heb helemaal geen hekel aan homo’s.’

Na de ‘act’ rond ’ Bo van Spilbeeck kondigden grote adverteerders van het programma al eens een boycot aan. Die bleek snel vergeten. Vorige week volgde een soortgelijke reactie. Als uitvloeisel daarvan kende de uitzending van afgelopen maandag geen flard reclame. Een substantiële ingreep betekende dat want de wervende boodschappen slokken anders een flink deel van de tijd op.

ERVARING BOUSSATTA

In hoeverre en hoelang de eigenaar van Veronica, mediatycoon John de Mol, genoegen zal nemen met een boycot door de sponsors moet nog worden afgewacht. De geplande uitzending van komende maandag is de laatste in de programmering van dit seizoen. Wie dan mag proberen Johan Derksen en co tot de orde te roepen, is nog niet bekend. Maandag was de zwarte advocate Natacha Harlequin te gast, samen met Dries Boussatta, de eerste international met Marokkaanse roots in Oranje. Boussatta (47), geboren in Amsterdam, speelde voor zowel Marokko als Nederland drie interlands. Hij herinnerde aan wat hem overkwam bij AZ. ,,Daar kreeg ik te horen van Gerard van der Lem, toen die vertrok als trainer, dat Dirk Scheringa, de eigenaar van de club, van alle gekleurde spelers af wilde. Hij haalde liever Scandinaviërs naar AZ. ‘Pas maar op’, zei Van der Lem. Met Henk van Stee kregen we een trainer die goed naar Scheringa luisterde. Bij de eerste de beste wedstrijd zaten alle spelers met een kleurtje  op de bank, wel toevallig”, vertelde Boussatta.

DERKSEN OVERWEEGT VERTREK

Natacha Harlequin sprak als advocate op genuanceerde, maar tevens overtuigende toon, en niet zonder de vinger op de zere plekken te leggen. ,,Ik heb in 22 jaar nog nooit zo’n slechte k*tshow gemaakt”, reageerde Derksen dinsdag op de uitzending. ,,Ik ga deze zomer eens goed overdenken of ik de laatste twee jaar van mijn contract wil uitdienen.”

Johan Derksen heeft wel meer te verduren gehad, ook een boycot van internationals. In de eerste dagen  van het WK van 1994 in de Verenigde State werd hij geconfronteerd met een boycot van de Nederlandse internationals die gemeenschappelijk besloten niet langer open te staan voor contact met journalisten en fotografen van Voetbal International, waarvan Derksen destijds hoofdredacteur was. De spelers hadden zich geërgerd aan denigrerende kwalificaties, vooral van Derksen, die ze onder meer als ‘grijze muizen’ had betiteld.

MINI- WK

Die affaire waaide snel over. Zoals het wel vaker gaat met boycots van internationals. Op het mini-WK in Uruguay in 1981 las Jan Peters als aanvoerder van Oranje een brief voor aan de verzamelde journalisten waarmee ze te horen kregen dat de spelers niet langer bereid waren tot interviews. Ze waren het beu, al die kritiek op bondscoach Jan Zwartkruis. Een week later nam Zwartkruis zelf ontslag. De internationals begrepen wel dat hij opgelucht was na dat besluit, snel gingen ze over tot de orde va de dag.

Kortstondig was ook de persboycot van Oranje in 2003 na een 6-0 zege  in de EK-return op Schotland, uit protest tegen de berichten dat sommige internationals enkele dagen eerder, na de verloren heenwedstrijd, op stap waren geweest.

GEORG KESSLER

Veel langer geleden is het dat Georg Kessler als praatgrage bondscoach de spelers van het Nederlands Elftal een spreekverbod oplegde. Op 16 april 1967 gebeurde dat, na een verloren  interland in Antwerpen tegen België (1-0). De treffer kwam van Rinus Israël die de bal na een schot van Wilfried Puis in eigen doel kopte. ,,Op zo’n ogenblik spijt het je dat je een hoofd hebt. En vraag de rest maar aan Bennie Muller”, zei Israël na de wedstrijd.

Met zijn verwijzing naar Bennie Muller doelde hij op de aanvoerder, die als enige van Kessler toestemming had gekregen om de pers te woord te staan. Kessler was tot die zwijgplicht overgegaan omdat zijn aanvallers na de voorafgaande, verloren wedstrijd, in de DDR (4-3) ferm hadden uitgehaald naar de verdedigers van Oranje. ,,Belachelijk om zo makkelijk corners weg te geven”, had Jan Mulder onder meer gezegd.

SIGNAAL

Ook dat akkefietje vervloog snel daarna. De actuele affaire draagt een zwaardere lading. Niet de boycot van Veronica Inside is daarin belangrijk, wél het signaal dat ook welgestelde topvoetballers niet langer pikken hoezeer onheuse bejegeningen voortwoekeren in de Nederlandse maatschappij.

TWITTER: @hmees