Oranje krijgt de derde keus

‘Ja!!’, met twee uitroeptekens dus. Krachtiger kon Louis van Gaal niet uitdrukken hoezeer hij had uitgekeken naar een nieuw aanzoek van de KNVB om bondscoach te worden. Zó graag was hij aan een derde termijn begonnen, met als doel het EK van 2021 en het WK van eind 2022. Maar de KNVB negeerde gladweg Van Gaal’s zelf ingebrachte kandidatuur. Zo kwam de voetbalbond uit bij Frank de Boer, die nu als derde keus de eerste gegadigde is.

Het jawoord van Louis van Gaal volgde op een vraag van Willem Vissers, vooraanstaand voetbaljournalist van de Volkskrant. Of het klopte dat hij niet eens was gebeld door de KNVB, vroeg Vissers in een appje aan Van Gaal. Na diens reactie bedacht de journalist in een column wat de bobo’s kon hebben bewogen om Van Gaal te negeren: ‘Juist in die uitroeptekens zit teleurstelling verpakt, misschien zelfs verbijstering. Louis negeren, omdat je als bond niet durft of – en dat zou nog erger zijn – , omdat de van zichzelf overtuigde spelersgroep een ander wenst.’

Niet alleen de spelers, ook de overgebleven stafleden lieten na het vertrek van Ronald Koeman doorschemeren geen behoefte te hebben aan zo’n dominant, veeleisend type coach als Louis van Gaal. Ook het gebrek aan sturing en leiderschap, zoals dat in de laatste, verloren interland tegen Italië, naar voren kwam, inspireerde de  top van de KNVB niet  tot een eigen, bijgestelde visie.

HENK TEN CATE NIÉT

Op zoek naar een nieuwe bondscoach liet de KNVB nog wel een eigen geluid horen. Henk ten Cate, een van de geopperde kandidaten vanuit de spelersgroep, mocht het ook niet worden. Zijn lijntjes naar de media worden niet op prijs gesteld door ‘Zeist’. Ten Cate onderhoudt zo’n nauw contact met diverse journalisten dat hij in 2017 een verslaggever van Voetbal International liet meeluisteren toen hij in de auto werd gebeld door Hans van Breukelen.

Van Breukelen, destijds nog technisch directeur van de voetbalbond, had Ten Cate al beloofd bondscoach te worden, maar werd plotseling alsnog door hogere machten binnen de KNVB teruggefloten. Niet Ten Cate, maar Dick Advocaat moest bondscoach worden. Het uitlekken van die gang van zaken wordt Ten Cate – ex-coach van Ajax, oud assistent van Frank Rijkaard bij Barcelona en van Avram Grant bij Chelsea – nog altijd nagedragen.

STREEP DOOR RIJKAARD EN BOSZ

In het telkens nieuw opzwellende machtsspel rond de benoeming van een nieuwe bondscoach, moest de KNVB al een streep halen door de namen Frank Rijkaard en Peter Bosz. Zeven jaar geleden werd Rijkaard (coach van Oranje in de periode 1998-2000) ontslagen als bondscoach van Saoedi-Arabië. Sindsdien geniet Rijkaard (bijna 58) liever van veel vrije tijd. Ook bij Peter Bosz (ex-coach van Ajax) ving de KNVB bot. Bij Bayer Leverkusen ontbreekt in zijn contract een ontbindingsclausule à la Koeman. Het contract van Bosz in Duitsland bleek zoveel lucratiever dan wat de Nederlandse voetbalbond te bieden heeft, dat het telefoontje snel kon worden afgerond.

Zo kwam vanzelf Frank de Boer als derde keus naar boven. Hij is beschikbaar, hij leidde Ajax naar vier landstitels, hij heeft een mooie spelerscarrière achter de rug, en hij maakte ooit alleen maar ruzie om via een rechtszaak een transfer naar Barcelona af te kunnen dwingen. Een veilige keuze lijkt het zo op het eerste gezicht, maar vooralsnog wordt afwachtend en genuanceerd gereageerd op zijn aanstaande benoeming.

DE GRAAFSCHAP

Bij de naam Frank de Boer doemen herinneringen op aan zijn laatste wedstrijd als coach van Ajax . Verslagen, met een doffe blik, hing hij op 8 mei 2016 onderuit in de bus. Met een gelijk spel bij degradant De Graafschap had Ajax die middag het al zeker gewaande kampioenschap verspeeld. Het was een dramatische ommekeer in de laatste competitieronde. De KNVB had niet eens meer rekening gehouden met een titel voor PSV. Onderweg tussen Zwolle en Eindhoven moest de bus van PSV op een parkeerplaats halt houden zodat daar de kampioensschaal kon  worden overhandigd. Een bizar beeld, dat blijft beklijven naast de doffe blik in de ogen van Frank de Boer in de bus van Ajax.

De vier titels van Ajax onder leiding van De Boer telden niet meer, behaald in een periode dat hij kon beschikken over spelers als Jan Vertonghen, Christian Eriksen, Toby Alderweireld, Daley Blind en Davy Klaassen. In dat laatste duel bij De Graafschap, nog altijd gebrandmerkt op de ziel van de Ajax-aanhang, pakten de wissels van Frank de Boer desastreus uit.

VERSTARD

Op de bank zat Lasse Schöne zich te verbijten, zó veel vrije trappen kreeg Ajax te nemen rond het strafschopgebied. Daar had Schöne wel raad mee geweten, dat had méér op geleverd dan al die ‘blinde hoge ballen’ naar het hoofd van de naar voren gedirigeerde Mike van der Hoorn. Een stormloop van 35 minuten bleef vruchteloos. Het bleef wachten op ingevingen van Frank de Boer die het onheil voor Ajax konden afwenden. Verstard leek hij die middag. Een dag later werd bekend dat De Boer contractontbinding had gevraagd (of had moeten slikken).

Sindsdien heeft Frank de Boer als coach nog nauwelijks tot de verbeelding gesproken. Bij Inter Milaan werd hij na drie maanden ontslagen, bij Crystal Palce na elf weken. Langer hield De Boer het vol bij Atalanta United, de kampioen van de Verenigde Staten in 2018. Hij won er twee bekers, maar moest in juli 2020 terug naar de polder in Noord-Holland.

COMMUNICATIE

De rode draad in de verklaringen die bij zijn drie vorige clubs naar buiten kwamen, is gebrek aan communicatie met de spelers. Frank de Boer is de nogal stuurse helft van een succesvolle voetbaltweeling, van wie Ronald een welbespraakt tv-analist is geworden. Het voetbal onder De Boer, ook bij Ajax, weerspiegelt zijn karakter: zorgvuldig, maar weinig avontuurlijk, degelijk maar zelden gedurfd, breed in plaats van diep.

De vraag wordt het nu hoe Frank de Boer als bondscoach zal omgaan met het eigen willetje van Memphis Depay, met de samenhang binnen een selectie waarin de spelers elkaar kennelijk goed verstaan. Daar past een coach bij, als Koeman, die de spelers los laat in eigen kring en discipline plus initiatief eist op het veld. In hun samenspel vormde communicatie een belangrijke basis. Daar zal ook Frank de Boer mee om moeten kunnen gaan.

TWITTER: @hmees.