Odilon – Lon – Polleunis is overleden. Hij werd tachtig (1 mei 1943-20 september 2023). Hij was de beste voetballer uit de geschiedenis van Sint-Truiden VV. Vicekampioen in 1965, Gouden Schoen in 1968, Man van het Seizoen 1971-‘72 en 22 selecties voor de nationale ploeg. Twaalf seizoenen, van 1961 tot 1973, als spelbepalende middenvelder in het eerste elftal. In 1975 won hij, als spelmaker, met het RWDM van aanvoerder Johan Boskamp de landstitel van het eerste Belgische profkampioenschap. Ik voerde in de winter van 2019 een gesprek met hem in Grand Café Stayen, waar hij een vaste klant bleef en nog zoveel mogelijk matchen van STVV volgde. Vandaag deel 2 over zijn tijd bij de Witte Duivels, zo worden ze toen genoemd, en het hoogtepunt: de derde plaats met en in België op het EK 1972.
Odilon Polleunis: ‘Bondscoach Goethals bracht me veel te laat in de halve finale van het EK 1972.’
België – West-Duitsland 1-2, 14 juni 1972, Bosuilstadion Antwerpen
‘De man van het seizoen’, dat was hij. Als voetballer van Sint-Truiden VV verkozen tot de beste speler van de jaargang 1971-’72. Een zelfbewuste Limburger die niet op zijn mond was gevallen en desgevraagd bijna vijftig jaar later nog eens zijn mening uit de doeken deed over de ‘gemiste kans’ van 1972.
De vierde editie van het Europees Kampioenschap landde in 1972 in België. Via een apart systeem: pas na de kwartfinales in april bepaalde de UEFA waar de ‘eindronde met vier’ zou worden gespeeld: halve finales, duel om de derde plaats, finale. België mocht in alfabetische volgorde Hongarije, Sovjet-Unie en West-Duitsland ontvangen.
België stak tijdens de voorronde in daverende conditie en wiste de blamage van het WK 1970 in Mexico volledig uit door Schotland en Portugal spectaculair te kleineren met telkens 3-0. Het stugge Denemarken bood langer weerstand (2-0 en 1-2 in Kopenhagen) en in Lissabon buitte bondscoach Raymond Goethals al zijn tactische genie uit voor de noodzakelijke puntendeling (1-1). In de kwartfinales zorgden de Rode Duivels voor een klapper van formaat. Ze versperden Italië de weg naar een derde opeenvolgende finale (EK 1968, WK 1970). In San Siro gaven ze de Squadra een koekje van eigen deeg. België verliet geen seconde de defensieve stellingen. In Brussel tapte men uit een offensiever vaatje: 2-1. Engeland en West-Duitsland voerden een klassieker van formaat op. De driehoek Franz Beckenbauer – Günter Netzer – Gerd Müller gaf les in bewegingsleer en in ééntijdvoetbal: 1-3 op Wembley.
De Rode Duivels – sinds 1969 in het wit – hebben pech bij de loting. Gianni Rivera zwaaide met het wierookvat en noemde België, nadat hij met Italië in de kwartfinales in Brussel werd uitgeschakeld, het moeilijkste te manoeuvreren elftal van Europa. Hongarije en de Sovjet-Unie, de andere mogelijke kandidaten in de halve finale, leken haalbare kaarten voor België. De ontrafeling van West-Duitsland was een ander paar mouwen. Bovendien ontbrak de beste Belgische voetballer van dat ogenblik op het appèl. In de kwartfinale brak de Italiaanse bloedzuiger Bertini het been van Wilfried Van Moer uit pure wraakmotieven nadat de Belg al koppend de 1-0 had laten aantekenen. Zonder de spelmaker van Standard Luik miste het Belgische middenveld power, intelligentie en het vermogen om op balbezit te spelen. Bijna 60.000 fans – onder wie 25.000 rumoerige West-Duitsers, vulden de stokoude Bosuilkuip in Antwerpen. Voor de pauze verloren de Witte Duivels de pedalen. Het veel te defensieve middenveldtrio Verheyen-Dockx-Dolmans beperkte zich tot het afbreken van de door Franz Beckenbauer en Günter Netzer bedachte insnijdingen. In de 24 ste minuut rukte der Kaiser op vanuit het hart van zijn verdediging. Hij bediende keurig Netzer, die met een sluwe voorzet de altijd anticiperende doelman Piot tot grote twijfels noopte. Hij aarzelden enkele seconden en intussen murwde Müller zich tussen Dolmans en Thissen. Zijn achterwaartse kopbal dook in een boogje over Piot en onder de lat. Van dan af verhoogde de Mannschaft het tempo en brak via Hoeness en Heynckes uit over de flanken. De Belgische spitsen Van Himst en Lambert bevonden zich in isolement. Bij een zeldzame balcontrole haalden Schwarzenbeck en Breitner meteen de schaar boven. West-Duitsland keek de kat uit de boom, maar de te voorzichtige Belgische coach Goethals meed elk risico. Pas in de 68 ste minuut gooide hij de technisch zeer vaardige Lon Polleunis voor de leeuwen. Drie Duitse tegenstoten later was het kalf verdronken. Een diagonale pass van Netzer ontmantelde de ‘witte muur’ en Müller strafte een aarzeling van Thissen onmiddellijk af. Pas dan roerden de Witte Duivels even de aanvalstrom. Polleunis ontfutselde Wimmer de bal en knalde onhoudbaar voorbij Sepp Maier. De laatste tien minuten joeg België tevergeefs en gehaast op de gelijkmaker. West-Duitsland stond geen enkele vorm van paniek toe.
De Sovjet-Unie versloeg Hongarije. In de finale demonstreerde de Mannschaft een vorm van ‘totaalvoetbal’: 3-0. In een akelig leeg Sclessin verzekerde België zich van brons tegen Hongarije (2-1).
Bijna vijftig jaar later jammert doelpuntenmaker Lon Polleunis desgevraagd nog altijd over de volgens hem dwaze beslissing van Raymond Goethals: ‘De eerste helft waren de West-Duitsers beter. Onze keeper Christian Piot ging twee keer in de fout bij de doelpunten van Gerd Müller. Ik denk dat hij in zijn hele leven slechts één slechte match heeft gebracht. Uitgerekend in de halve finale van het EK. Stel dat het 0-0 blijft, ondanks de wereldploeg van die mannen? Tijdens het seizoen 1971-’72 presteerde ik beter dan ooit. Ik werd verkozen tot ‘Verdienstelijkste Speler van het Seizoen’ in de krant Het Nieuwsblad. Dan was je echt de nummer één van die jaargang. Ik vernam nadien van de West-Duitsers dan hun bondscoach ervan uitging dat ik zou spelen. Ze hadden hun tactisch plan bijgestuurd in mijn richting. Goethals koos echter voor een extra verdediger en drie brekers op het middenveld. We kregen voetballend geen voet aan de grond. Ik trok me niets aan van 60.000 mensen, ik hield daarvan. En nog veel minder van het feit dat ik tegen een topverdediger als Franz Beckenbauer moest optornen. Ik toonde respect, maar daar bleef het bij. Ik kwam veel te laat in het veld, ging meteen op zoek naar een goal en scoorde die ook. Nadien volgde nog een goede mogelijkheid. Goethals vroeg me: ‘Waarom trap je die niet binnen?’ Ik antwoordde hem: ‘Omdat je me veel te laat hebt opgesteld.’ Dan zweeg hij. Hij hield altijd vast aan zijn verdedigende inzichten, daar was hij niet vanaf te brengen. Onze generatie had voldoende kwaliteit om beter te doen. We versloegen in de kwalificatiereeksen voor het WK 1970 en het EK 1972 toplanden als Joegoslavië, Spanje, Schotland en Portugal. In Mexico 1970 faalden we echt. Een grote ontgoocheling als gevolg van het complete amateurisme van de voetbalbond. De voorbereiding van de selectie deugde niet en die van de entourage nog veel minder. Er stond niets op punt qua medische begeleiding of op het gebied van voeding. België liep achter op de andere landen. Terwijl we een hele getalenteerde ploeg hadden. Achter de schermen werd de wet echter gedicteerd door Albert Roosens en Roger Petit, de clubleiders van Anderlecht en Standard. Ze beïnvloedden de opstelling. Goethals had daar weinig tegen in te brengen. Zo viel ik vaak naast het elftal. Sint-Truiden stelde immers niets voor. In Mexico misten we daardoor minstens de kwartfinale. En wat het EK 1972 betreft blijf ik het gevoel hebben dat we, mist wat meer durf en geloof in eigen kunnen, toch de finale konden bereiken.’
