Tien maanden na zijn aanstelling als bondscoach van het Nederlands Elftal is het al exit voor Frank de Boer. Met de uitschakeling in de achtste finales van het EK haalde De Boer niet de kwartfinales, die als een vereiste in zijn contract was opgenomen. Die clausule was tot nu toe onbekend gebleven, maar bleek voor de KNVB nu het handvat om een einde aan het dienstverband te maken.
Naar buiten toe mocht De Boer de eer aan zichzelf houden. ,,Vooruitlopend op de evaluatie heb ik besloten niet verder te gaan als bondscoach. De doelstelling is niet gehaald, dat is duidelijk”, zei De Boer (51) donderdagmiddag in een verklaring van de KNVB.
Hij wees daarin ook op de druk, die voor hem te zwaar was geworden. ,,Toen ik in 2020 benaderd werd om bondscoach te worden vond ik het een eer en een uitdaging, maar ik was me ook bewust van de druk die er meteen vanaf mijn aanstelling op zou komen te liggen. Die druk neemt nu alleen maar toe, en dat is geen gezonde situatie voor mij, noch voor de selectie in aanloop naar zo’n belangrijke wedstrijd voor het Nederlands voetbal op weg naar WK-kwalificatie.”
MINEURSTEMMING
Het draagvlak om dan toch nog door te gaan met Frank de Boer richting WK 2002 was al eerder grotendeels weggeslagen, al voor de beslissende EK-nederlaag tegen Tsjechië (2-0). De mineurstemming rond Oranje bereikte zondag een dieptepunt met de ongeïnspireerde uitschakeling. Het wisselen van Donyell Malen tastte zijn gezag extra aan, ook omdat hij voor de vervanging zijn keus liet vallen op de omstreden Quincy Promes. Eerder had De Boer al veel krediet verspeeld met een spelsysteem, 5-3-2, dat in het land van de Hollandse School snel veroordeeld wordt wanneer het niet tot succes leidt.
Louis van Gaal trotseerde soortgelijke kritiek op het WK van 2014 door door te stoten naar de derde plaats. De EK-prestaties onder ondermijnden het vertrouwen in De Boer nadat de WK-kwalificatie in het voorjaar was begonnen met een kansloze nederlaag (4-2) bij Turkije, de zwakste EK-deelnemer van alle 24.
KOERSWIJZGING
Bij de eerste WK-wedstrijden hanteerde De Boer nog een speelwijze met drie aanvallers. In de aanloop naar het EK switchte hij plotseling naar een tweemans-aanval, mét als spits nota bene Wout Weghorst die voordien geen enkele keer tot zijn beste 24 spelers had behoord. Wat hem tot die koerswijzing werkelijk bewoog, kon De Boer nooit goed duidelijk maken. Slechts enkele spelers lieten in zeer voorzichtige bewoordingen, en zeer terughoudend, doorschemeren dat ze wel eens een andere voorkeur zouden hebben.
Het 5-3-2 van De Boer legde een hypotheek op de steun vanuit de media en het Oranje-legioen. Drie overwinningen in de groepsfase brachten de fans weer enigszins in de roes, maar warm konden ze niet worden van de coaching die De Boer losliet op Oranje. Hij was al nooit een allemans-vriendje en dat gebrek aan sympathie is hem nu opgebroken.
DERDE KEUS
De KNVB-top die hem in september als opvolger van de plotseling naar Barcelona vertrokken Ronald Koeman benoemde, besefte toen al welk type coach met Frank de Boer werd binnengehaald. Hij was de derde keus ná Frank Rijkaard en Peter Bosz, die beiden een aanbieding afwimpelden. De Boer bleef over als werkloos gegadigde. Als speler kan hij bogen op een mooie loopbaan bij onder meer Ajax, Barcelona en Rangers, en met 112 interlands voor Oranje.
Als coach van Ajax mocht Frank de Boer vier keer een kampioenschap vieren. De vier titels werden behaald in een periode dat hij kon beschikken over spelers als Jan Vertonghen, Christian Eriksen, Toby Alderweireld, Daley Blind en Davy Klaassen. Zijn afscheid vormde een zwarte bladzijde. Zijn laatste duel met Ajax, in 2016, ligt nog altijd gebrandmerkt op de ziel van de Ajax-aanhang. Ajax waande zich al zeker van de vijfde titel op rij, die alsnog verspeeld werd door een gelijk spel bij de latere degradant De Graafschap.
De Boer werd vooral gehekeld destijds omdat zijn wissels daarin desastreus uitpakten. Op de bank zat Lasse Schöne zich te verbijten, zó veel vrije trappen kreeg Ajax te nemen rond het strafschopgebied. Daar had Schöne wel raad mee geweten, dat had méér op geleverd dan al die ‘blinde hoge ballen’ naar het hoofd van de naar voren gedirigeerde Mike van der Hoorn. Een stormloop van 35 minute bleef vruchteloos. Het bleef wachten op ingevingen van Frank de Boer die het onheil voor Ajax konden afwenden. Verstard leek hij die middag. Een dag later werd bekend dat De Boer contractontbinding had gevraagd (of had moeten slikken).
Sindsdien heeft Frank de Boer als coach nog nauwelijks tot de verbeelding gesproken. Bij Inter Milaan werd hij na drie maanden ontslagen, bij Crystal Palace na elf weken. Langer hield De Boer het vol bij Atalanta United, de kampioen van de Verenigde Staten in 2018. Hij won er twee bekers, maar werd in juli 2020, na anderhalf jaar ontslagen.
COMMUNICATIE
De rode draad in de verklaringen die bij zijn drie vorige clubs naar buiten kwamen, is het gebrek aan communicatie. Frank de Boer is de nogal stuurse helft van een succesvolle voetbaltweeling, van wie Ronald een welbespraakt tv-analist is geworden. Het voetbal onder De Boer, ook bij Ajax, weerspiegelde zijn karakter; zorgvuldig, maar weinig avontuurlijk, degelijk maar zelden gedurfd.
Datzelfde beeld rijst op na zijn vijftien interlands met Oranje. Zijn ontslag weerspiegelt ook hoe grillig het bestaan van een bondscoach in Nederland kan verlopen. Sinds Bert van Marwijk (zilver op het WK van 2010) en Louis van Gaal (brons op het WK van 2014) was hij alweer bondscoach nummer 7 in zeven jaar.
Wat nu? Opnieuw komen bekende namen op als Ruud Gullit, Frank Rijkaard, Henk ten Cate (clubcoach in de Verenigde Arabische Emiraten). Aan dat ritje worden nu ook Erik ten Hag, Giovanni van Brinckhorst en Phillip Cocu toegevoegd. Zelfs een comeback van Dick Advocaat wordt niet uitgesloten. Haast is geboden want op 1 september gaat de WK-serie verder, uit tegen Noorwegen. Geen makkie voor het Oranje anno 2021.
