MANCHESTER UNITED, MATT BUSBY & THE BUSBY BABES: DE EEUWIGE 6 FEBRUARI 1958 (6) – RW

Manchester United is back! Dankzij Ole Gunnar Solskjaer voetballen de Red Devils opnieuw volgens het aanvallende en creatieve evangelie van The Theatre of Dreams. Solskjaer treedt qua spelstijl in de voetsporen van Alex Ferguson. Die haalde op zijn beurt zijn invloed bij Matt Busby.

Matt Busby (1909-1994) wordt beschouwd als de man die het moderne Manchester United bedacht en de fundamenten legde voor Old Trafford als ‘Droomtheater’. Op 20 januari 1994 overleed hij, dat is precies 25 jaar geleden. Op 6 februari 1958 crashte het vliegtuig van Manchester United in München. Het drama ging de geschiedenis in als ‘The day a team died’ en wordt jaarlijks herdacht door de club. Deze week nemen we u mee in de leefwereld van Matt Busby, Duncan Edwards en The Busby Babes. Zij tekenden de patronen uit voor de filosofie achter ‘The Manchester United Way of Football’.  Slotaflevering.

THE DAY A TEAM DIED!

1

MUNICH AIR DISASTER 1958 – MORRISSEY

We love them

We mourn for them

Unlucky boys of red

I wish I’d gone down

Gone down with them

To where mother nature

Makes their bed

We miss them

Every night we kiss them

Their faces fixed in our heads

I wish I’d gone down

Gone down with them

To where mother nature

Makes their bed

They can’t hurt you

Their style will never desert you

Because they’re all safely dead

I wish I’d gone down

Gone down with them

To where mother nature

Makes their bed

2

5 FEBRUARI 1958; RODE STER BELGRADO-MANCHESTER UNITED 3-3; KWARTFINALE EUROPA CUP DER LANDSKAMPIOENEN 1957-‘58

Manchester United steekt in topvorm. Na twee opeenvolgende landstitels stevent men op nummer drie af. De beroemde Busby Babes overvleugelen de Engelse competitie. Het vizier staat op de Europa Cup. Op Old Trafford komt Rode Ster niet uit de omknelling. De klasse van keeper Beara verhindert een monsterscore. Charlton en Colman nemen Beara toch te grazen maar Tasic houdt de Joegoslavische hoop levend. United vertrekt in een uitstekende sfeer naar Belgrado. Het magische vierkant Duncan Edwards-Dennis Viollet-Tommy Taylor-Bobby Charlton denderde vier dagen eerder door de defensie van Arsenal op Highbury: 0-3 bij de pauze. In drie dolle minuten verloor United vervolgens het noorden: 3-3. Viollet en Taylor raapten de steken op, Arsenal sloeg nog een keer terug 4-5. Het spektakel kent een gelijkaardig vervolg op de bevroren grasmat van Rode Ster. Binnen de negentig seconden opent Dennis Viollet de score met een fraaie volley. Bobby Charlton ontfutselt op het half uur de bal van Kostic, de strateeg van Rode Ster. Hij zet een formidabele ren in voorbij drie Joegoslavische verdedigers. Ter hoogte van het strafschopgebied vuurt Charlton een voor Beara onhoudbare knal af. Twee minuten later demarreert hij opnieuw. Hij pikt een ‘verloren’ bal op aan de zijkant van het veld en dribbelt zich voorbij een woud van benen. Zijn actie eindigt opnieuw achter de onthutste Beara, die nochtans internationale faam geniet. Opnieuw leidt het onaantastbare United aan de pauze met 0-3. Vervolgens maakt Rode Ster zijn reputatie waar. De club strandde één seizoen eerder in de halve finale na een 0-1 totaalscore tegen Fiorentina. In de 47 ste minuut prikt Kostic tegen en tien minuten later benut Tasic een penalty. Het rood alarm slaat aan bij United. Edwards krijgt een paniekaanval te verwerken. De amper 21-jarige spelmaker verliest het pleit van Kostic. De ene Joegoslavische aanval na de andere golft in de richting van het doel van Harry Gregg. De Noordierse nationale doelman overtroeft zijn vermaarde collega. Hij groeit in het laatste uur met wonderbaarlijke reddingen uit tot de man van de match.

Vier minuten voor tijd buigt hij toch. Hij anticipeert op een insnijdende voorzet, maar valt net buiten het strafschopgebied. De sluwe technicus Kostic lepelt de vrije trap over de muur in de onbereikbare diepten van het doel. Het Joegoslavische publiek gelooft in het ultieme mirakel, dat er toch niet komt. United toont twee gezichten: een uniek meesterschap en een pijnlijke terugval. Desondanks stuurt George Follows naar zijn krant The Daily Herald volgend bericht door: ‘This was the best football Manchester United had ever played.’ Het zou zijn laatste zin worden.

0-1 Viollet (2); 0-2 Charlton (29); 0-3 Charlton (31); 1-3 Kostic (47); Tasic 2-3 (55); 3-3 Kostic (86)

Manchester United: Gregg, Foulkes, Byrne, Colman, Jones, Edwards, Morgans, Charlton, Taylor, Viollet, Scanlon

3

DE EEUWIGE 6 FEBRUARI 1958

Belgrado, 6 februari 1958. Het gezelschap van Man.United verkeert in prima stemming. Het terrein van Rode Ster leek de avond voordien meer op een ijspiste dan op een grasveld. De Busby Babes schaatsten zich met pijn en moeite voorbij de sportieve propagandamachine van maarschalk Tito. Na een nipte 2-1 zege op Old Trafford in de heenwedstrijd van de kwartfinale kwalificeert men zich na een spectaculaire 3-3 in de return. United speelt fabuleus voetbal voor de pauze (0-3), maar spartelt zich slechts op het nippertje door een rumoerige tweede helft. De finale lonkt. Internationale waarnemers zien in de jonge Red Devils de enige mogelijke concurrent om de machtige witte falanx van Real Madrid – met Di Stefano, Puskas, Gento en Kopa en winnaar van de eerste twee edities van de Europa Cup der Landskampioenen – van de troon te stoten.

Het elftal van United draagt de naam Busby Babes omdat de coach, Matt Busby, na de landstitel van 1952 de bezem door de selectie haalt, de meeste spelers heeft gekneed en op piepjonge leeftijd voor het eerste elftal klaarstoomt. De Babes geselen de Engelse tegenstand en winnen fluitend de titels van 1956 en 1957. Insiders zijn het roerend eens: dit is het beste elftal uit de honderdjarige geschiedenis van het Engelse voetbal.

De 21-jarige spelmaker Duncan Edwards kent inzake intrinsiek talent tot vandaag volgens sommigen nog steeds zijn gelijke niet.

In zijn boek The Day a Team Died beschrijft journalist én ooggetuige Frank Taylor hoe de tweemotorige Elizabethan G-ALZU AS 57 in München landt om bij te tanken. Een sneeuwstorm hangt als een duistere vloek over de Beierse luchthaven. Als de piloot over de startbaan taxiet, sputtert de motor. De gezagvoerder, Captain James Thain, vraagt, na overleg met de controletoren, verdaging van de vlucht. Coach Matt Busby heeft heimwee naar huis. Over drie dagen wacht de competitiekraker met de Wolverhampton Wanderers. De oranjezwarte Wolves beuken keihard op het inmiddels bijna driejarige overwicht van Manchester United. De conservatieve en chauvinistische Engelse voetbalbond beschouwt de Europa Cup als het snobistische paradepaardje van nieuwlichtende doordrammers, waaronder Busby zelf, en duldt geen uitstel van de partij. Bovendien raakt United stilaan vertrouwd met het fenomeen van de weerspannige kist. In het voorjaar van 1957 eindigde een Europese trip naar Bilbao, na een 5-3 nederlaag tegen Athletic, met een noodlanding op het eiland Jersey. Om 14u34 onderneemt het toestel zijn tweede vergeefse poging. Dan stelt de gezagvoerder sussend alle scepsis aan de kaak met de droge mededeling dat ‘Elizabethanvliegtuigen wel vaker last hadden met hoog boven het zeeniveau gelegen vliegvelden zoals dat van München.’

Flight 609 krijgt om 14u56 toestemming voor een nieuwe vlucht. Toch gooit de Elizabethan pas om 15u03 de startblokken open. Omdat Alf Clarke, chef sport van The Manchester Evening News nog even met zijn redactie heeft gebeld om te vertellen dat na overleg tussen de bemanning, Matt Busby en de veiligheidsdiensten toch is besloten te vertrekken.

Alf Clarke begroet zijn collega’s maar zou zijn verhaal nooit publiceren. Zijn volgende afspraak is er één met de dood.

Want ineens vliegen er bomen door de lucht. Frank Taylor noteert in zijn mistroostige kroniek: ‘We raakten amper van de grond en het vliegtuig leek te breken. Toen werd alles stil.’

Peter Howard, fotograaf van The Daily Mail, kruipt levend uit het wrak. Hij seint als eerste zijn krant in. Het wordt een aangrijpend relaas: ‘Ik bel jullie met verschrikkelijk nieuws. Het vliegtuig van Manchester United is in München verongelukt. Ik wou dat ik kon vertellen dat het niet zo erg is. Maar ik ben bang dat er enkele doden zijn.’

Acht spelers overleven de crash niet. Zeven onder hen verliezen meteen het leven: Roger Byrne, Geoff Bent, Eddie Colman, Mark Jones, Liam Whelan, Tommy Taylor, David Pegg.

Duncan Edwards staakt vijftien dagen later de ongelijke strijd.

Nog diezelfde avond trekken duizenden Mancunians naar Old Trafford, waar de kampioenenvlag halfstok hangt.

Over de stad heerst een zeer vreemde, depressieve atmosfeer die zelfs tijdens de Tweede Wereldoorlog niet zo tastbaar was.

David Meek is de historicus van Manchester United. In zijn recente werk Legends of United. The heroes of the Busby Era roept hij één van de droevigste dagen uit de stadskroniek in herinnering: ‘The Busby Babes had already won a special place in the affections of the Manchester public. They where young and they had mostly grown up at Old Trafford after being signed straight from school. They played exciting and succesful football. The team had become family and the news hit people like a personal bereavement. For a great many, the world seemed to have stopped and left them in limbo.’

De reacties uit de rest van de wereld stromen de volgende dagen toe. De burgemeester opent een Disaster Fund en er ontstaat ook een Manchester United Supporters Fund. Sportmanifestaties in andere landen houden een minuut stilte en grote politieke en religieuze leiders betonen hun medeleven: van koningin Elisabeth, over de paus van Rome tot de hoogste partijkringen van de Sovjet-Unie.

Onder de zwaargewonde overlevenden van München bevindt zich ook Matt Busby. Geestelijken dienen hem de laatste sacramenten toe in een zuurstoftent in het ziekenhuis van Rechts des Isar maar hij wroet zich doorheen zijn stuiptrekkingen. Het duurt maanden eer Busby de gevolgen van de tragedie verwerkt en hij keert pas na een Zwitserse zomervakantie terug naar de Holy Ground van Old Trafford. Als een gebroken man, verteerd door de schuldgevoelens. Zijn vrouw Jean trekt hem over de streep. Ze confronteert hem met de wens van de nabestaanden van de slachtoffers. Ze wakkert het heilig vuur aan. Maar de pijn brandt. Hij praat nooit meer over het drama. Maar het verdriet is altijd aanwezig in zijn ogen. Altijd. The sadness was always in his eyes. De dag dat een elftal stierf, the day a team died. Het is de dag dat de legende ontstaat.

Bobby Charlton, één van de vier overlevende spelers, verwoordt het treffend: ‘Before Munich, it was Manchester’s club. Afterwards, everyone felt they owned a little bit of it.’