Weinig voetbalclubs in Nederland dragen zoveel historie qua supportersgeweld met zich mee als FC Utrecht. Op de laatste uitbarsting in het Eredivisie-jaar 2023-2024 volgde een nooit eerder getroffen maatregel. Burgemeester Sharon Dijksma besloot alvast tot een publieksverbod bij de eerste Eredivisie-wedstrijd thuis van FC Utrecht in het nieuwe seizoen. Galgenwaard moet dan leeg blijven, voor fans van zowel thuisclub als bezoekers.
Het is bijzonder dat een burgemeester hiertoe besluit. Eerder ging alleen de KNVB wel eens zo ver. Vaak duurde het dan maanden voordat de voetbalbond na lang onderzoek, hoor, wederhoor én procedures tot een dergelijke collectieve sanctie kwam. Herinneringen aan de aanleiding voor zo’n strafmaatregel zijn na zoveel beraad vaak al vervlogen in de tijd.
De burgemeester van Utrecht handelde snel en daadkrachtig, na spoedoverleg met politie en justitie. Lik op stuk in de hoofdstad van Midden-Nederland. De vraag is nu of zij, tevens voorzitter van de gezaghebbende Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), hiermee een voorbeeld geeft aan collega-burgemeesters.
GEWELDSEXPLOSIE
Bij de geweldsexplosie van afgelopen zondag liepen tal van betrokkenen gevaar: toeschouwers, stewards, politieagenten, ook de spelers moesten op de vlucht. Supporters belaagden elkaar over en weer met vuurwerk. Fans van de thuisclub, vermomd achter capuchons en bivakmutsen, namen spelers van Go Ahead onder vuur met volle bekers bier. Buiten het stadion moesten na afloop de politieagenten en hun wagens het ontgelden. Losgerukte stenen vlogen door de lucht, er vielen gewonden onder de politie. In het tumult konden ze niet verder komen dan twee aanhoudingen. ‘Als we niets ondernemen, is het wachten tot er doden vallen’, zei burgemeester Dijksma.
De (tijdelijke gestaakte) wedstrijd tussen FC Utrecht en Go Ahead Eagles liep uit de hand toen het mislopen van Europees voetbal zich aandiende voor de thuisclub. In de finale van de play-offs om een plek in de voorronde van de Conference League kwam de nummer negen vlak voor het reguliere einde langszij bij nummer zeven en volgde in de verlenging de knock-out voor FC Utrecht: 1-2. Een scenario dat buitensporige agressie opriep bij de aanhang van de thuisclub.
‘EENLINGEN’
FC Utrecht staat bekend om zijn heetgebakerde volgers. Veel wordt weggemoffeld, óf buiten beeld gehouden en verzwegen in de media. Met name bij wedstrijden tegen Ajax worden steevast racistische en discriminerende teksten gescandeerd zonder dat de scheidsrechter ingrijpt of de speaker waarschuwt. In een reactie op de sanctie van de burgemeester toonde de thuisclub begrip, maar volgde snel weer het excuus dat het geweld ook nu weer van ‘eenlingen’ kwam.
Het is telkens hetzelfde smoesje. Altijd moeten de goedwillenden boeten voor de wandaden van een zogeheten ‘klein groepje vandalen’. Maar spannen clubs zich wel optimaal in om de ‘good guys’ te beschermen en daarmee ook te behoeden voor straffen als een wedstrijd zonder publiek? Nog altijd besteden veel clubs liever geld aan een achttiende speler in de selectie dan aan uitbreiding van de beveiliging en controlemogelijkheden. Én: beschikken clubs wel over voldoende machtsmiddelen, gesteund ook door adequate wetgeving?
GALGENVELD
In Utrecht is de maat nu vol. Interessant wordt ook wat voor straf nog wordt opgelegd door de KNVB. Het zwartboek telt honderden pagina’s vol incidenten. In 1970 al veroorzaakten aanhangers van FC Utrecht de eerste noemenswaardige onlusten in het Nederlandse profvoetbal. De fusie van de drie Utrechtse clubs in het betaald voetbal (DOS, Elinkwijk en Velox) had toen nog maar net de voetballiefhebbers in de vierde stad van Nederland samengebracht onder één dak, de Galgenwaard.
De Galgenwaard is de naam van een oorspronkelijk uit 1936 daterend stadion op een plek waar tot circa 1600 Galghenwert was gevestigd, een galgenveld waar de lijken van geëxecuteerden werden opgehangen. In 1981 was het stadion, inclusief betonnen wielerbaan, zozeer verouderd dat het geheel nieuw opgebouwd moest worden. Aanhangers van de thuisclub voelden zich toen geroepen om na de laatste wedstrijd meteen met de sloop te beginnen. Ongevraagd vernielden ze reclameborden, doelen, tribunestoeltjes, supportersshop en geluidscabine met apparatuur.
JURIDISCHE TEGENZETTEN?
De generaties van toen hebben met hun gewoontegedrag navolging gekregen in het hedendaagse ‘legioen’. Afgewacht moet worden wat het effect op langere termijn zal zijn van de nu opgelegde sanctie. Niet uitgesloten moet worden dat binnen het supporterscollectief op juridische tegenzetten wordt gebroed. Want, mag een burgemeester zomaar een wet van toepassing verklaren die bedoeld is om onveilige situaties te voorkomen, zonder nu al te kunnen vaststellen hoe de situatie zal zijn in augustus 2024? Het wordt een hete zomer voor de meest anarchistische fans van FC Utrecht.
