Rapid Wenen speelde dankzij Ernst Happel het mooiste voetbal van de vroege jaren vijftig – RW

Op donderdag 15 september trekt KRC Genk voor de Europaleague naar de historische voetbalstad Wenen en treft er de traditievereniging Rapid. De Erster Wiener Arbeiter Fussballclub is de nummer één van Oostenrijk.

Nochtans maakt KRC Genk kans op een goed resultaat. In de jaren vijftig van de twintigste eeuw kon een Belgisch team hier zelfs niet van dromen.

Wereldtop dankzij revolutionaire visie

In de periode 1950-1956 rekenden internationale waarnemers Rapid bij de wereldtop. Dankzij de revolutionaire voetbalvisie van…Ernst Happel, de latere succestrainer van Club Brugge. Voor mijn boek ‘Hand in hand voor blauw & zwart’ ging ik enkele jaren geleden in Wenen op zoek naar de roots van Happel. Ik vond er een interessante story over zijn invloed op het elftal dat briljant voetbal ten tonele bracht.

Die Stadt Wien widmet dieses Stadion dem erfolgreichen Fussballinternationalen und Trainer Ernst Happel. Ik lees deze tekst op de gedenkplaat van het nationale voetbalstadion in het beroemde Praterpark.

Aan het Riesenrad smaakt de Kaisermelange, zwarte koffie met eigeel en brandewijn, naar meer. In de beroemde film Der Dritte Mann uit 1949 sprak Harry Lime (Orson Welles) als het rad akelig traag stilviel de vreugdeloze woorden: “No one thinks in terms of human beings. Governments don’t. Why should we?”

Derby’s voor 60.000 fans in Prater

Het weerspiegelde de beklemmende sfeer van het naoorlogse Wenen. Die naargeestige stemming veranderde gaandeweg dankzij het voetbal, de talloze derby’s en de als een filmster gevierde…Ernst Happel.
Het oude Praterstadion deed in Happels tijd dienst als decor voor de klassieker onder de derby’s tussen Rapid en Austria, die vaak rondom 60.000 geestdriftige fans trok.

Bladeren in 100 Jahre Rapid Wien. Geschichte einer Legende (Docker Verlag 1999) levert een merkwaardige story op. Auteur Wolfgang Weisgram reconstrueert het feest van de vijftigste verjaardag: 15 november 1950, Rapid – Atletico Mineiro (3-0), voor 61.000 jubelende fans. Libero Ernst Happel verdeelde het spel en regelde de offsideval. De Weense pers schreef lyrisch over das brasilianische Wunder, doelend op het nieuwe systeem van…Rapid.

Goddelijke voetballer, onverbeterlijke individualist

In de zomer van 1949 reisde het groenwitte gezelschap af naar Brazilië. Trainer Pesser brak zich het hoofd over…Ernst Happel: “Een goddelijke voetballer maar ook een onverbeterlijke individualist.” Tijdens de lange overtocht was de immer in het brandpunt staande vedette – hij werd overal bejubeld – het gespreksthema bij uitstek: men wist niet meer wat met hem aan te vangen.

In Brazilië ontdekte men de defensie nieuwe stijl: vier verdedigers op één lijn, met een centrale opbouwer die het spel dirigeert, het intellect bezit om ‘buitenspel’ te openen en weinig looparbeid verricht. Pesser zag het licht en plaatste meteen Happel op deze positie: beweeglijk én in staat tot de creatie van de man-meer-situatie op het middenveld.

Eerste opbouwende libero

De ‘opbouwende libero’ was geboren, van het stroeve 3-2-5 naar het flexibele 4-2-4. Happel schreef met brio dit nieuwe verhaal: in zeventig wedstrijden van de jaargang 1950-’51 – waaronder veel prestigieuze internationale oefenduels – leed men slechts één nederlaag.

Drie kampioenschapsschalen in vier seizoenen en telkens een honderdklapper aan doelpunten. Rapid verwierf faam als beste continentale clubelftal, won in 1951 de Zentropacup en veegde in 1953 de Engelse kampioen Arsenal met 6-1 van het veld in…Brugge, op de Klokke, tijdens een paastoernooi.

Voetbal als theaterstuk

“Wenen is een stad van toneelspelers”, registreert Klaus Dermutz, die in 2012 de biografie publiceerde van Ernst Happel (Genie und Grantler, Die Werkstatt): “De fans vergeleken voetbal met een theaterstuk, waarbij de speler een rol opvoert.”

Wien war die Stadt der Musik! Men interpreteerde de Wiener Schule ook vanuit de walsmuziek. Men noemde Happel Wödmasta, Weense tongval voor Weltmeister.
De beste libero van Europa leed echter aan lichtzinnigheid: hij trapte treiterig terug op de eigen keeper; stopte de bal met zijn achterwerk; provoceerde lachend het publiek en tartte de scheidsrechter.

Het Oostenrijkse tweede Wunderteam trok ook als topfavoriet naar de halve finale van de Wereldbeker 1954 maar het sluwe West-Duitsland strafte de overbodige risico’s van de ongedisciplineerde Happel ongenadig af. Hij ontvluchtte het ontevreden Oostenrijkse volk en ruilde Wenen voor Parijs.

Flirten met Gina Lollobrigida

Bij Racing knoopte hij contacten aan met de Franse filmtoppers en flirtte zelfs even met de Italiaanse diva Gina Lollobrigida. Zijn bijnaam was niet voor niets Aschyl, naar de amoureuze held uit een populaire…Turkse liefdesprent.

In de zomer van 1956 koos hij opnieuw voor het chique – ook onder Braziliaanse invloed – groenwitte shirt van Rapid. Voor opnieuw 61.000 uit de bol gaande Rapidler stuntte Happel met een échte hattrick: twee vrije trappen en een penalty.

Rapid denderde in de Europacup over het machtige Real Madrid heen – met Alfredo di Stefano – maar de 3-1 volstond net niet voor de kwalificatie. Het was Happels fraaiste fantasie, hij eindigde het seizoen met een zesde landstitel op twaalf en had als scheppende en artistieke laatste man het voetbal gemoderniseerd.

Zo geniaal als Mozart

Max Merkel, jarenlang zijn opruimende voorstopper schetste een scherp profiel: “Happel, du hast alle Schlechtigkeit der Welt, aber als Fussballer bist du genial. So begnadet wie Mozart für die Musik.”

Raf Willems