Hakim Ziyech was ooit een ‘koekenbakker’

Van de 736 voetballers op het WK dragen er zestig sporen uit de Nederlandse Eredivisie, vijftien van hen spelen er nog. Ze zijn verdeeld over 18 WK-selecties. Zeven van de 23 Rode Duivels doorliepen een of meerdere jaren de Hollandse School. Toch gaat de meeste Nederlandse belangstelling, bij afwezigheid van Oranje, in eerste instantie uit naar Marokko – zolang het duurt.

Hopelijk weerhoudt de aandacht voor Marokko Nederlandse tv-makers dit jaar van melige grapjes uit het Belgische kamp, waar bij Euro 2016 met name het Belgische persmannetje een gretig mikpunt vormde. Met Marokko zullen ze de draak niet steken, dat zou al snel te gevoelig liggen.

Vijf spelers in de selectie van de Leeuwen van de Atlas zijn in Nederland geboren en getogen, verspreid over het land, in plaatsen als Enschede, Dronten, Naarden, Blaricum en Amsterdam (Mbark Boussoufa). Voor liefst acht staat Frankrijk als geboorteland genoteerd, voor slechts zes Marokko zelf. Geen enkele andere WK-deelnemer telt zo weinig spelers die zijn geboren in het land waarvoor ze uitkomen.

VOETBALTAAL

Bijzonder in deze smeltkroes is dat de spelers en hun (Franse) coach niet of nauwelijks in het Arabisch of Berbers, de twee officiële talen, kunnen communiceren. De Nederlandse Volkskrant-journalist Hassan Bahara viel dat op toen hij onlangs een reportage maakte van de Marokkaanse voorbereiding in eigen land. ,,Slechts een handjevol spelers spreekt Arabisch. Van de Nederlandse jongens spreken alleen Karim El Ahmadi en Mbark Boussoufa de taal, de broers Amrabat een klein beetje, Hakim Ziyech helemaal niet. De spelers maken er geen probleem van. Je merkt dat de jongens gewend zijn in een internationale samenstelling te spelen en daarmee een soort voetbaltaal hebben ontwikkeld.”

Hassan Bahara – geboren in Zuid-Marokko, opgegroeid in Amsterdam Nieuw-West – maakte eerder naam als schrijver en is sinds enkele jaren als journalist in dienst van De Volkskrant. Daar volgt hij vooral ontwikkelingen rond extreem rechts. Naar het WK is hij door zijn krant uitgezonden met als speciale opdracht Marokko te volgen. Vanuit dezelfde gedachte is de Nederlands-Marokkaanse schrijver Abdelkader Benali door de radiotak van de NOS op pad gestuurd in Rusland, terwijl ook de Nederlandse tv-zenders dagelijks aandacht willen geven aan Marokko.

,,Ik ga vooral observeren en volgen hoe de spelers van Marokko het WK benaderen, hoe ze zich manifesteren, met name de Nederlandse jongens. Hoe smeed je zo’n groot vreemdelingenlegioen tot een eenheid, hoe wordt er vanuit de Marokkaanse bevolking naar zo’n team gekeken? Dat soort vragen intrigeren mij”, vertelt Hassan Bahara.

HAKIM ZIYECH

In Marokko verbaasde Bahara zich over de chaotische voorbereiding, en vooral ook over de gedaanteverandering die hij bij Hakim Ziyech signaleerde. ,,Het was een groot zootje. Aanvankelijk wist of wilde niemand zeggen waar de spelers verbleven en trainden. Met name Hakim Ziyech heeft me daar verbaasd. Binnen de Marokkaanse selectie is hij een hele speelse, bijna clowneske speler bij wie de lol er vanaf spat. Hij kwam daar heel anders over dan wat ik in Nederland over hem heb meegekregen.”

In Nederland staat Hakim Ziyech bekend als een heerlijke speler, de beste van de Eredivisie, die evenwel vaak zozeer in zichzelf is gekeerd dat de waardering daaronder te lijden heeft. De discussie over de spelmaker van Ajax kreeg een extra dimensie nadat hij in 2016 spelen voor Marokko had verkozen boven Oranje. Vooral toenmalig bondscoach Danny Blind moest het daarom ontgelden. Hem werd verweten zich onvoldoende te hebben ingespannen om Hakim Ziyech te interesseren voor Oranje.

‘KOEKENBAKKERS’

In het publieke debat daarover mengde ook Marco van Basten, destijds assistent-coach onder Blind, zich door tijdens een persconferentie van de KNVB vanuit de zaal plotseling het woord te grijpen. „Hakim Ziyech en Oussama Tannane zijn domme jongens en hun managers koekenbakkers”, zei Van Basten over de twee spelers van wie Tannane toen zojuist was overgegaan van Heracles naar Saint-Etienne.

Van Basten, die als coach van SC Heerenveen twee jaar (2012-2014) een moeizame relatie onderhield met Ziyech, ging vervolgens nog even fel door. ,,Ze balen dat ze voor Marokko hebben gekozen terwijl ze veel liever voor het Nederlands elftal hadden willen spelen. Voor die keus dragen zij zelf verantwoordelijkheid. Ik vind het belachelijk dat wij als bondscoaches ter verantwoording worden geroepen voor hun keus. Ziyech zegt dat hij met zijn hart voor Marokko heeft gekozen. Ze hadden iets meer geduld moeten hebben. Hoe dom kan je zijn om voor Marokko te kiezen als je in aanmerking komt voor het Nederlands elftal.”

Ruim twee jaar verder zijn we nu. Hakim Ziyech heeft voor zichzelf al uitgemaakt, met stille instemming van Ajax, dat hij zijn carrière een lift wil geven in het buitenland. Het WK moet zijn springplank worden. In het shirt van Marokko heeft hij al afscheid genomen van zijn Nederlandse voetbalnaam Ziyech, zoals die ook in zijn Nederlands paspoort staat vermeld. Bij de FIFA, de Marokkaanse voetbalbond en op zijn shirt heet hij nu Ziyach, afgeleid van de arabische schrijfwijze. De fans in Marokko juichen hem toe als Ziyesh, zoals dat in het arabisch klinkt. Ze zijn daar trots op de spelers uit verre landen die voor het land van hun roots hebben gekozen.

DRIES BOUSSATTA

Op 10 oktober 2015 was Anwar El Ghazi (toen Ajax, nu OSC Lille) de laatste Oranje-debutant van zes Nederlandse internationals met Marokkaanse wortels. Dries Boussatta was in 1998 de eerste. Hij maakte zijn keuze in een fase dat Oranje nog succesvol was en Marokko nóg niet. In zijn derde (en laatste) interland, Nederland – Marokko (1-2) in 1999, werd hij na 65 minuten uit zijn lijden verlost; al die tijd was Boussatta uitgefloten door het Marokkaanse deel van het publiek. Zozeer namen ze hem zijn voorkeur kwalijk (vóór 11 september 2001 al).

Sociale druk van familie en vrienden  speelt voor de Marokkaanse Nederlanders inmiddels een steeds grotere rol bij de keuze voor de voetbalnationaliteit. Zolang het nog niet om titels gaat als WK, EK of Afrika Cup zijn ze vrij in hun afweging. Zo spelen er momenteel nog diverse Marokkaanse talenten in de nationale jeugdselecties van Nederland. Hoe hun voorkeur straks uitvalt, moet maar worden afgewacht. Ligt het hart dan bij Marokko of speelt dan het perspectief dat Oranje te bieden heeft door hun hoofd.

Opmerkelijk in dat verband was het antwoord van Dania, de 13-jarige dochter van Dries Boussatta, vorige week in een Nederlands tv-programma. Dania wordt een groot talent genoemd, ze voetbalt in een elftal met alleen maar jongens. Voor welk land zou jij kiezen, was de vraag. ,,Hij kiest nu voor Marokko”, zei ze  wijzend naar haar vader. Zij niet. ,,Nederland”, antwoordde Dania. Het klonk overtuigend, maar ze vertelde er niet bij in hoeverre het grote kwaliteitsverschil tussen het vrouwenvoetbal van Nederland en Marokko voor haar de doorslag geeft. Nu nog wel.

Twitter: @hmees