Een kleine geschiedenis van het vrouwenvoetbal: van Lily Parr tot Wendie Renard (15) – Raf Willems
Van 6 tot 31 juli loopt UEFA Women’s Euro 2022 in Engeland. Stilaan krijgt het vrouwenvoetbal het respect dat het verdient. Dat heeft een eeuw geduurd. Dik honderd jaar geleden trok de eerste vedette van het vrouwenvoetbal, Lilly Parr, in Groot-Brittannië tienduizenden fans naar de stadions. De vrouwelijke variant van het voetbal stak op dat ogenblik de mannelijke inzake populariteit naar de kroon. Tot woede van de Engelse conservatieve bondsbonzen. Deze maand volgen miljoenen televisiekijkers de prestaties van onder meer Wendie Renard, de hedendaagse opvolgster van Lily Parr. Ondanks haar penaltymisser tegen België is zij de succesvolste ‘clubvoetbalster’ ter wereld: met Olympique Lyonnais won ze onder meer acht keer de Champions League.
Naar aanleiding van UEFA Women’s Euro 2022 brengen we ‘een kleine geschiedenis van het vrouwenvoetbal’ in verschillende afleveringen. Deze zal ook in het najaar verschijnen in het nieuwe boekzine ‘Heldinnen van het voetbal’.
Vandaag belichten we de Amerikaanse Mega Rapinoe: een geëngageerde voetbalpunk, wereldkampioen in 2019, die het zelfs durfde opnemen tegen president Trump.
Megan Rapinoe: het geheim achter een succes van een geëngageerde voetbalpunk
Megan Rapinoe. Hét moment van Megan Rapinoe. Van Megan Rapinoe versus Donald Trump. 28 juni 2019, Parc des Princes Parijs, kwartfinale van La Coupe du Monde Féminine. Vijfde minuut scoren tegen de belangrijkste tegenstander van het toernooi, terwijl die voor eigen publiek speelde. In een uitverkocht stadion voor meer dan 45.000 toeschouwers. Les Bleues meteen schaakmat zetten en vervolgens van dat Franse publiek toch enige sympathie afdwingen door het hoog entertainmentgehalte van het vieren van haar doelpunt: met de armen wijd uit elkaar. Het maandblad Four Four Two omschreef het als een ‘epische pose’, die een hele boodschap uitstraalde. Meer zelfs: een politiek statement. Rapinoe stond immers in het oog van een ‘twitterstorm’ met president Trump. Als ‘LGBTQ’-activiste lag ze geregeld op ramkoers met ‘haar president’, die ze niet als dusdanig beschouwde.
Ze hield er dan ook een uitgesproken mening op na. In een videoboodschap sprak ze klare taal over wat ze zou doen na een wereldbekerzege: I’m not going to the fucking White House!’
De heetgebakerde Trump nam meteen de handschoen op en tweette: ‘Megan should win first before she talks.’
Rapinoe liet het niet aan het hart komen en antwoordde meteen op het veld. Ze liet zich niet intimideren, zelfs niet door de president van de Verenigde Staten, die eerder al had duidelijk gemaakt de prestaties van de Amerikaanse vrouwenvoetbalploeg slechts matig te waarderen. In de 65 ste minuut dikte ze de score aan en haar team hield stand na het late tegendoelpunt. In de achtste finale zette ze eerder twee strafschoppen om tegen Spanje, waarvan de winnende een kwartier voor tijd. En in de finale trapte ze opnieuw een elfmeter binnen tegen Nederland. Megan Rapinoe draaide dus zowel de achtste finale, de kwartfinale én de finale naar haar hand.
Met haar moedige uithaal naar Trump én haar elegante wijze van het vieren van haar goal tegen medefavoriet Frankrijk verdiende ze de vergelijking met bokslegende Muhammad Ali. Die streed voor de burgerrechten van de ‘zwarte Amerikaan’ in de jaren zestig van de twintigste eeuw, Rapinoe deed hetzelfde voor de erkenning van haar seksuele geaardheid. Het moment werd zelfs uitgeroepen tot één van de meest iconische uit de geschiedenis van de Amerikaanse vrouwensport.
Nochtans was Rapinoe net voor de start van de wereldbeker op een heel andere wijze in de belangstelling gekomen. Onderwerp van gesprek was toen de nieuwe tint van haar kapsel. Tot wanhoop van haar vriendin besloot ze van wit naar lila te veranderen. Ze trok dus op alle manieren de aandacht naar zich toe. Daar genoot ze van wat ze ziet zichzelf niet enkel als een voetbalster of een activiste, maar tevens als een iemand met een gezonde dosis humor.
In haar engagement gaat ze ver. Ze sloot zich aan bij de Common Goal Movement waarbij trainers een spelers één procent van het salaris afstaand aan sociale voetbalprojecten vanuit het motto: Using football to drive social change! Ze belandde in het goede gezelschap van onder meer Eric Cantona, Jürgen Klopp, Mats Hummels, Juan Mata en Giorgio Chiellini. Ze stopte haar geld in en leende haar naam aan activiteiten rond ‘voetbalopvoeding voor meisjes’ en ‘gelijke rechten’.
Ze nam het ‘als gezicht van de wereldkampioen’ in september 2019 ook op voor Sahar Khodayari. Deze Iraanse jonge vrouw stak zichzelf in brand omdat ze de islamistische dictatuur van haar land haar verbood om naar een voetbalwedstrijd te gaan. De religieuze politie arresteerde haar, ze overleed aan de gevolgen van de brandwonden. Rapinoe uitte openlijk haar walging en omschreef de gebeurtenis als ‘hartverscheurend en schandalig tegelijk’.
Sinds de Wereldbekerzomer van 2019 trad Rapinoe als eerste vrouw toe tot het beperkte gezelschap van atleten die hun sport vanuit hun persoonlijkheid veranderden en van wie men zegt: ‘One name is all it takes!’ Ze heeft het vrouwenvoetbal een andere status geschonken zoals niemand het eerder had gedaan. In haar boek ‘Megan Rapinoe. The secrets of succes’ ontleedt auteur Meg Lineham de vijf gebieden waarop zij door haar tastbare aanwezigheid het verschil heeft gemaakt. Ze liep, met Alex Morgan, voorop in de strijd voor ‘equal pay’ van het United States National Woman Team. Ze volgde de oproep ‘Do the knee’ van American Football-speler Colin Kaepernick als aanklacht tegen het racisme en de brutaliteit van de Amerikaanse politie. Ze voerde het debat voor erkenning van de LGBTQ-gemeenschap in de Verenigde Staten. Ze bracht vanuit het voetbal een alternatieve visie op hoe vrouwen hun eigen leefwereld kunnen veranderen. En op sportief terrein lag ze aan de basis van de unieke tweede opeenvolgende wereldbekeroverwinning van de USA.
Bij terugkeer van het evenement was ze ineens een nationale figuur geworden. Ze stond in het centrum van de mediabelangstelling en journalisten stelden haar niet enkel vragen over het voetbal, maar waren ook benieuwd naar haar mening over maatschappelijke vraagstukken én over hoe mensen hun dagelijkse problemen kunnen verlichten.
Haar oneliners werden gemeengoed: ‘Being gay has shaped my life.’ ‘We won’t accept anything less than equal pay.’ ‘Do anything. We have incredible power in this room.’
Het meest trots bleef ze zelf op haar ‘geste’ na haar doelpunt tegen Frankrijk: ‘Ik toonde daarmee honderd procent wie ik was. Ik verborg niets. Iedereen kon zien hoe ik daar stond mezelf te zijn. Dat was ik. Tegelijk deed ik het voor ons team. Om Trump te tonen dat de wereld niet rond hem draait. Hij gedraagt zich niet als de president van de Verenigde Staten, maar als de president van Donald Trump. Hij diende vooral het eigen belang. En hij gebruikte zijn mandaat om ons land te vergiftigen met zijn hatelijke uitspraken. Dat wilde ik aanklagen.’ Ze won in 2019 de trofee van ‘The Best FIFA Women’s Player’. Met andere woorden, ze was de beste van de wereld. Megan Rapinoe.
