DOET LEO HET ONDENKBARE EN VERLAAT HIJ BARCA? (4) – RW

Voetbal is de moeilijkste teamsport die er bestaat. Dat klinkt paradoxaal, omdat ze werkelijk over de hele planeet gespeeld kan worden en in vrijwel alle omstandigheden. Van de Noordpool – als daar tenminste nog een ijsvlakte over zou blijven, als gevolg van de klimaatkwestie – tot het Amazonewoud. Als de dwaze president Bolsonaro daar tenminste nog een boom laat staan.

Voor de beoefening van het hoogste niveau zijn brein en benen belangrijk. Toch begint alles bij het brein, heel vaak het intuïtieve brein. In die combinatie brein en benen, overvleugeld met de geniale touch, is sinds 1850 niemand beter geweest dan Lionel Messi.

Voetbal beheerst de hele planeet. En in de ‘planet voetbal’ is Messi de bekendste, van de Noordpool tot het Amazonewoud.

Mijmeringen over Messi tijdens een stadswandeling door Barcelona

Een bom barst in het wereldvoetbal: Leo Messi heeft per fax laten weten aan het bestuur van FC Barcelona dat hij Camp Nou wil verlaten. Dit werd niet eerder voor mogelijk geacht, maar na de 2-8 nederlaag in de kwartfinale van de Champions League tegen Bayern München lijkt de samenwerking tussen club en speler op losse schroeven te staan.

731 wedstrijden in het eerste elftal van FC Barcelona sinds 2004. En 634 doelpunten. En 33 prijzen: tien keer La Liga (2005, 2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2015, 2016, 2018, 2019); zes keer Copa del Rey (2009, 2012, 2015, 2016, 2017, 2018); zeven keer Supercopa (2006, 2009, 2010, 2011, 2013, 2016, 2019); vier keer Uefa Champions League (2006, 2009, 2011, 2015); drie keer Uefa Super Cup (2009, 2011, 2015); drie keer FIFA Club World Cup (2009, 2011, 2015). Zes keer winnaar van de Gouden Bal. Bovendien is anno 2020 er ongeveer iedereen het er wel over eens: Lionel – Leo – Messi is de zal bij het einde van zijn carrière uitgeroepen worden tot de beste voetballer aller tijden. Wie is Leo Messi?

 Een essay over hem in vijf afleveringen. Leesvoer op de www.dewitteduivel.com voor een hele week!

 Leo, de Vlo

 Ik kies de weg naar La Masia. De Camino de La Masia. Het is een soort gewijde begankenis voor de voetballiefhebber: een pelgrimstocht, a pilgrimage. Op zoek naar de heilige graal. Het is de sleutel naar de wijsheid. Een voorwerp met mysterieuze krachten dat in dromen en visioenen verschijnt en de kwalen uit de wereld helpt. Zo luidt de legende. Vertaal dit naar voetbal en men zoekt de weg naar La Masia. De Camino de la Masia. Naar analogie met de Camino de Compostela. De sleutel naar de voetbalwijsheid. Ik heb het me ingeprent: zeven masaïsten liepen de ereronde na de finales van de Champions League in 2009 en 2011; acht ingewijden beleefden de 5-0 tegen Real Madrid in 2010. Ze noemen het het spirituele huis van Barça. Ik aanschouw een oude boerderij, gebouwd in 1702. Grenzend aan de achterkant van Camp Nou, met palmbomen en rododendrons in de tuin en een naakte gouden vrouwelijke engel zonder hoofd. Wie het heiligdom wil betreden, moet voorbij het beeld van een oud mannetje: korte broek, ontbloot bovenlijf, lange baard. Detail: mét een bal. Het lijkt de bewaker van de heilige graal. Wie het antwoord wil vinden, moet de juiste vraag stellen. Om die juiste vraag te stellen loopt men de weg naar La Masia. Als een pilgrimage. En men ontdoet onderweg zichzelf van alle mentale ballast en vooroordelen. Hier verbleef de jonge Leo Messi tussen 2001 en 2005. Hier eigende hij zich de Barça-beginselen toe.

De harde feiten, het nog hardere verdict: de vlo is te klein.  Messi, Lionel, geboren op 24 juni 1987 als kind van moeder Celia en vader Jorge, is écht te klein. In het boek ‘Messi’ (Corinthian Book Londen, 2010) poogde de Italiaanse auteur Luca Caiolo de kwestie op te helderen. We volgen stap voor stap. De tienjarige Lionel, Leo voor de vrienden, mat slechts 1,27 meter. Het gebrek aan groeistuip deed bij de ouders de paniek toeslaan, het gaf de zoon een schaamtegevoel. Messi is verlegen. Dat  merkte ook dokter Diego Schwarzstein op 31 januari 1997. Zijn herinneringsvermogen was niet aangetast wanneer Luca Caiolo tien jaar later bij hem op de koffie kwam: ‘We spraken over voetbal, dat was het enige thema dat hem zijn verlegenheid deed overwinnen.’ Volgens Schwarzstein legde Messi’s grillige groeipatroon een ander pad af dan dat van 999 mensen op 1000.  Het alternatief? De dagelijkse onderhuidse injectie, gedurende drie, vier of vijf jaar. Groeihormoon, via een vorm van genetische manipulatie  geproduceerd. Noodzakelijk voor kinderen met een abnormale hormoonhuishouding. Kostprijs? Een voorzichtig raming: 12.000 euro. Te duur voor de Messi’s, betaalbaar voor…FC Barcelona.  Enige mogelijkheid: op jonge leeftijd de Atlantische Oceaan over. Het tienjarige unicum  – zowel inzake formaat als competentie – droeg op dat ogenblik drie seizoenen het tenue van de NOB. Op zijn zevende zette hij, de straatstenentovenaar, zijn eerste stapjes bij het wijkploegje Grandoli. Na acht wedstrijden weerstond hij op 21 maart 1994, als een echt lentekind, niet aan de roodzwarte roep. Op 16 september 2000 hingen vader en zoon in de lucht tijdens de vlucht Buenos Aires – Barcelona. Het werd een herfst van het lange wachten, met veel vijven en zessen. Zaakwaarnemers schermden al met interesse van AC Milan, Internazionale en Real Madrid maar FC Barcelona besloot hem uit te nodigen voor een stage. Het had door allerlei administratieve beslommeringen en sportieve meningsverschillen heel wat voeten in de aarde tot Carles Rexach, oud-vedette en rechterhand van Johan Cruijff bij het Dream Team, besloot zijn gewicht in de schaal te leggen. Op 14 december 2000, in het restaurant tennisvereniging Pompeye, zo gaat de mare, tekende hij een voorlopige overeenkomst namens FC Barcelona op een papieren servet! Bij gebrek aan beter, en onder dreigementen van vader Messi dat er een Koninklijke kaper op de kust was.  Leo schreef  zich in voor La Masia, zijn ouders en de andere kinderen vlogen op hun beurt de grote plas over. In 2002 won hij het kampioenschap met de min vijftien. Met zijn 1,62 meter was hij de kleinste van het pak, met zijn 1,96 meter was de grootste …Gérard Piqué.

Op 16 november 2003 debuteerde hij in een demonstratieduel in Porto, ter inwijding van het nieuwe stadion. Leeftijd: 16 jaar, 4 maanden, 23 dagen. Lengte: 1,69 meter.  De vlo  was groot geworden.

Fundacio Leo Messi, kiezen om te geloven

 Met de metro naar het Park Guëll, hoog boven de stad én de mooiste plaats van Barcelona. Een gedurfde combinatie van cultuur en natuur, een initiatief van de geëngageerde ondernemer Guëll en de architect Gaudi. Rond 1900 begonnen ze met de creatie van hun aards paradijs. Guëll streefde hervormingen na en droomde van het park als ‘tuinstad voor vrije mensen’. Gaudi liet met zijn veelkleurige mozaïekversieringen zowel zijn sociale als religieuze inspiratie los. Ik hou van het kleurenspel van Gaudi: paars, blauw, beige, groen, oranje. Ze trotseren zwaartekracht en zintuigen. Ik beken: ik ben een aanbidder van de creatieve chaos. Van de kunst die nooit af, verleidt en op het verkeerde been zet. Met de scheppingskracht van de zonderling, de eenzaamheid van de overtuiging en de persoonlijke branie. Zeer herkenbaar als men aan Leo Messi denkt: de zwaartekracht en zintuigen tarten, dat doet hij met plezier. Maar het Park Guëll symboliseert ook de hang naar rechtvaardigheid, eigen aan Barcelona, vanuit het individuele initiatief. Daaraan denk ik als ik het werk bestudeer van Fundacio Leo Messi.

 ‘Ik koos om te geloven’. Lionel Messi is een mens. Een goed mens. Men zegt wel eens over hem: hij is nog steeds dat jongetje uit Rosario, in de buurt van de Newell’s Old Boys, gebleven. Men bedoelt dan voornamelijk: hij blijft even speels en onschuldig op dat voetbalveld. Wat is het toch een schatje, onze Leo. Messi, dat is knuffelwaarde buiten categorie. Die attitude past niet enkel bij hem, hij straalt ze ook uit. Hij is meer dan voetbal. Voor zijn grote doorbraak – in 2007 en op een ogenblik dat ongeveer alles spaak liep bij FC Barcelona – begon hij ermee. Hij nam zelf het initiatief, als twintigjarige en in een vlaag van vroeg wasdom, en daar rees ineens op: The Leo Messi Foundation.

Een bezoek aan een kinderziekenhuis Vall d’Hebron in Barcelona gooide zijn emoties overhoop. Het ontroerde hem hoe jongeren met een handicap of een ernstige kwaal toch probeerden de dagelijkse draad van hun leven op te pikken. Dat overtuigde hem om te starten met de oprichting van een park-met-de-naam-van-zijn-stichting rondom het hospitaal. Hij hield ook de vinger aan de pols van zijn geboortestad. In Rosario verraste hij met een ‘Play Station’-competitie. In de Sunstar Cinema’s Movie Theater Portal speelde hij in hoogsteigen persoon de finale tegen de winnaar van het toernooi voor min dertienjarigen. De opbrengst belandde bij de non-profitpartner voor families van patiënten met ongeneeslijke spierziektes. In samenwerking met het stadsbestuur verzamelde hij fondsen voor de renovatie van een gemeentelijk sportcentrum in een achterstandswijk. Met als doelstelling: het gebruik voor sportieve, sociale, educatieve en culturele activiteiten stimuleren, onder begeleiding van leraars. Het programma geniet steun van het Ministerie van Sport en departementen onderwijs en cultuur van de stad Rosario.

Hij bezocht Anatuya, de belangrijkste stad van de armste provincie van zijn land.

Daar implementeerde hij het model XICS van FC Barcelona: het Xarxa Internacional de Centres Solidaris of het Internationaal Netwerk van Centra voor Solidariteit: voetbal en sport wordt gebruikt als middel om opvoeding te realiseren, sociale uitsluiting tegen te gaan. De thematieken van lichamelijke en psychosociale gezondheid worden belicht. Het centrum richt zich op straatkinderen en op jongeren die het slachtoffer zijn van drugsverslaving of prostitutie.

In Anatuya lijden veel kinderen ook aan de ziekte van Chagas, een gevolg van een parasitaire aanval in armzalige leefomstandigheden. De dood laat zelden op zich wachten, tenzij professionele hulpverlening beschikbaar is. In Anatuya is hiervan vrijwel sprake. The Foundation bouwt er letterlijk en figuurlijk aan een medisch laboratorium.

En zo is Lionel Messi nooit ver weg, hij verspreidt de ‘Rosario state of mind’. Vanuit zijn messianistische moraal, de moraal der melaatsen: ‘Ik koos om te geloven’.

De Guardiolagreep op Leo

 Het is een onweerachtige avond in augustus. Op minder dan 24 uur voor de jaarlijkse galawedstrijd om de Trofeu Joan Gamper zit ik in het gezelschap van honderden culés aan de feestdis. Op het plein voor Camp Nou wordt gegeten, gedronken en gezongen. Er wordt nagekaart over het supporterscongres en voorbeschouwd over het nieuwe seizoen. De sfeer is opperbest, vrijwel iedereen is ‘selfieënd’ met zichzelf bezig. Omdat ik als ‘oudere jongere’ deze techniek niet echt onder de knie heb, dood ik de aangename tijd met wat oude televisiebeelden voor de geest te halen. Sinds het aantreden van de toen 37-jarige Pep Guardiola miste ik – via een betaalzenderabonnement – vrijwel geen wedstrijd van de blaugrana meer. Nu verkeer ik stilaan in een bedwelmende roes in de schaduw van het stadion waar het allemaal écht is gebeurd. Guardiola hield van Cruijff. Die onderwees hem hoe het Hollandse voetbalbegrip ‘ruimte’ moest worden ingeschat: loop niet met de bal, leg hem waar de tegenstander hem niet verwacht. Geloof heilig in het driehoekje: in één tijd steeds naar de vrije man, terwijl er een tweede in beweging is. Guardiola schaafde het Cruijffismo bij: de ruimte, de driehoek, het initiatief. Welke invloed had hij op Messi, vraag ik me stilaan helemaal beneveld af? Intussen knallen de eerste bliksemflitsen door de lucht. Het is heerlijk toeven in de zwoele regen.

  “Messi is het beste wat ik in mijn leven heb gezien”. Een citaat van Josep Guardiola. Het duurde even eer zij elkaar écht ontdekten.  Het begin verliep zelfs echt stroef. Messi draaide pas op zijn hoogste toerental nadat Guardiola ontdekte hoe hij het liefst speelt: net niet in de spits, zwervend in de vrije ruimte, in de omgeving van het doel maar ook bereikbaar voor subtiele doorsteekjes van Iniesta en Xavi. Hij voerde het eerste experiment uit, vanuit een merkwaardige moed, tijdens Real – Barcelona op 2 mei 2009. Hij stuurde Eto’o en Henry van de midvoorpositie naar de flank en liet Messi door het midden komen. Het resultaat mocht gezien worden: 2-6. Daar was flink wat overtuigingskracht voor nodig geweest.

Toen rijpte bij Guardiola de gedachte om een ‘axioma der tactiek’ een nieuwe formulering te geven: hij morrelde aan het dogma dat de spelmaker de ‘wijde zijde’ moest opzoeken voor de minder getalenteerde spits. Hij keerde het om, al duurde het nog een seizoen want in 2009-’10 blokte Zlatan Ibrahimovic dikwijls de plaats voor Messi af. In de jaargang 2010-’11 hamerde Guardiola op concrete afspraken: Pedro en Villa houden het breed en Messi benut volop zijn techniek-op-speed in de laatste rechte strook naar de keeper. Barça mag dan anderen de wet dicteren door de creativiteit te structureren met een herhalingsmechanisme, tegen het verrassingseffect van Messi kan niemand zich verweren.

Mattias Manna leeft in de buurt van Rosario, waar Messi vandaan komt. Hij startte als twintiger met een blog over Pep: www.paradigmaguardiola.com

Geen mens ter wereld kent de methodiek van Pep Guardiola beter dan hij. Al mailend over alle tijdzones heen, tussen de Antwerpse Kempen en het Argentijnse Santa Fé, verneem ik dat hij verwachtte dat Guardiola de spirit van de Hollandse School, van het model van Johan Cruijff, zou herinterpreteren: “Guardiola gelooft in de genesis van Cruijjf. Met Paradigma Barcelona ben ik de eerste verdediger van wat ik een ideologie noem: it’s a way of life. Wat is de essentie van FC Barcelona onder Guardiola geweest? Een andere wijze van voetbal propageren, een nieuwe cultuur promoten. Het Barça van Guardiola is een collectief verhaal voor voetballers met een verfijnde individuele actie. Daarvoor moet men zijn ego camoufleren, want er zit ook de beweging zonder bal bij en die komt ten goede van een partner. Bij de Argentijnse voetbalromantici zoals Menotti en Bielsa pikte Guardiola de binding op van natuurlijke nonchalance met oneindige herhaling, op het rekenkundige af. En het handhaven van de principes zelfs na een nederlaag. Tot het een paradigma wordt. Zo ontstond de Argentina-Barcelona-Connectie.”

De Argentina-Barcelona-Connectie: de ABC, het abc-van het voetbal, het driehoekje van Barça. En van die ABC was Lionel Messi het middelpunt, het alfa en omega in één persoon. Dankzij de Guardiolagreep.