De spelregelnotities van Marco van Basten

Het stond prominent op de voorpagina van De Telegraaf: ‘Marco van Basten is sociaal gestoord.’ Verderop in de krant legde Valentijn Driessen, chef voetbal, uit wat hij bedoelde met die harde kreet. Van Basten had zich volgens hem vergaloppeerd door in het Kremlin op audiëntie te gaan bij Vladimir Poetin. Hij had zich gewillig laten meeslepen door FIFA-boss Gianni Infantino, samen met andere FIFA-gezellen als Zvonimir Boban, Lothar Matthäus en Rio Ferdinand.

Zo laat Van Basten zich tijdens het WK voetbal door Poetin misbruiken als propagandamateriaal, betoogde de Telegraaf-journalist. ‘De voetballer Van Basten is boven alle twijfel verheven, maar zijn sociale antenne staat structureel verkeerd afgesteld. Sociaal kan je hem als gemankeerd, gestoord of stupide neerzetten’, schreef Driessen.

Gehuld in FIFA-blazer was Van Basten als werknemer van de wereldvoetbalunie zijn baas gevolgd in Moskou. Wie de foto bekijkt, mag zelf oordelen wie zich het meest vereerd mag voelen met dit onderonsje. Poetin of de voormalige stervoetballer (53) die als ondergeschikte binnen de FIFA-delegatie gepromoveerd wordt tot hoog genoteerde vip in het Kremlin.

‘Het was een eer om de Russische president, mr. Vladimir Poetin, te ontmoeten’, schreef Van Basten bij de foto op zijn instagram-account. De reacties moesten hem wakker schudden. Schielijk verving hij de foto vervolgens door een ander beeld, met zichzelf bescheiden aan de zijkant. ‘Talking football over coffee with President Vladimir Putin at The Kremlin’, luidde de aangepaste tekst.

In de uitval van De Telegraaf naar Van Basten ontbrak elke verwijzing naar landgenoten die zich eerder door Poetin lieten ‘omarmen’. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima dronken tijdens de Olympische Winterspelen in Sotsji (2014) opzichtig een pilsje (Heineken!) met de Russische president. In de angstaanjagende Russische deelrepubliek Tsjetsjenië was Terek Grozny de laatste club van Ruud Gullit, columnist in De Telegraaf (!), als hoofdcoach. Dick Advocaat werd door Poetin in het Kremlin ontvangen vanwege zijn successen met Zenit Sint-Petersburg, de favoriete club van de president. En van Guus Hiddink, voormalig bondscoach van de Russen, horen we ook nooit een kwaad woord over Poetin.

ROL BIJ FIFA

De gewraakte foto van Van Basten en Poetin stond zaterdag 7 juli in het AD, de grote concurrent van De Telegraaf in de Nederlandse dagbladensector. In het flankerende verhaal, exclusief voor AD-verslaggever Sjoerd Mossou, ging het voornamelijk over de rol die Van Basten sinds september 2016 bij de FIFA vervult: Chief Technical Development Officer.

Het was een opmerkelijke switch destijds, maar eigenlijk ook weer niet verrassend. Als clubcoach van Ajax, Heerenveen en AZ, als assistent-trainer, als bondscoach, als assistent bij Oranje; in al die functies had Van Basten zich nooit echt gelukkig gevoeld. De spanning was hem vaak te veel. De rompslomp eromheen, de invloeden van buiten – dat alles irriteerde Marco van Basten, die als spits altijd op zichzelf en op zijn scoredriften gericht was geweest.

Dan toch liever de studeerkamer, concludeerde Van Basten toen de FIFA hem twee jaar geleden polste. De luwte prefereert hij ook op het WK in Rusland. In het Radisson Royal, met 34 verdiepingen het hoogste hotel van Europa, houdt hij kantoor, zo vertelt Van Basten in het AD. In de stadions komt hij nauwelijks. ‘Ik kijk liever op televisie, lekker rustig, zonder afleiding.’

Zijn bevindingen in Moskou deelt hij met zijn baas Zvonimir Boban, eveneens oud-speler van AC Milan, en de scheidsrechteropperhoofden Collina en Busacca. Bij de FIFA wordt Van Basten geacht met ideeën te komen die het spel ten goede komen. Innovaties, aanpassingen van de spelregels. Zo denkt hij na over de selfpass, ontleend aan het hockey, of aan alternatieven voor de inworp. Van Basten was al één van de voorvechters van de videoarbitrage (VAR).

TASK FORCE 2000

Meepraten, filosoferen en broeden op vernieuwingen, dat heeft Marco van Basten altijd al geïnspireerd. Op zijn 28^ste speelde hij zijn laatste wedstrijd, de verloren finale in 1993 van de Champions League tegen het Olympique Marseille van Raymond Goethals. Gesloopt door de tackles van zijn tegenstanders moest hij stoppen. Drie jaar later al benoemde de FIFA hem in de zogeheten Task Force 2000, een denktank ingesteld om speltechnische verbeteringen naar voren te brengen. Aan tafel zat hij daar met Johan Cruijff, Franz Beckenbauer, Michel Platini, Roberto Bettega, Oscar Tavarez (destijds coach van AC Milan), de Belgische scheidsrechter Guy Goethals en de nog actieve spelers Bebeto, Leonardo, Del Piero en Michelle Akers.

Wat die Task Force heeft opgeleverd, is nooit echt duidelijk geworden. De voorstellen die Cruijff en Van Basten inbrachten werden nimmer serieus genomen. Beiden vonden dat de buitenspelregel best kon worden afgeschaft. Van Basten pleitte daarnaast voor een variant op een basketbalregel, een sanctie na vijf overtredingen op doorgebroken spelers; bijvoorbeeld een vrije loop, alleen op de keeper af, een shoot out.

BUITENSPELREGEL

Door de jaren heen is Van Basten steeds ideeën blijven spuien, ook in het openbaar nadat hij in dienst van de FIFA was getreden. Dat kwam hem meteen op een berisping te staan toen hij ook als FIFA-official voorstelde te onderzoeken of de buitenspelregel kon worden geschrapt. ‘Dat is wel vervelend geweest. Ik zei dat ik het persoonlijk een prikkelende gedachte vond, niet dat de FIFA serieus met dat idee speelde’, vertelt hij in het AD.

Zijn openhartigheid moest Van Basten bekopen met beknotting van zijn werk binnen de FIFA. Niet langer wordt hij betrokken in het formele overleg over spelregelaanpassingen, hooguit nog als leverancier van ideeën. Het weerhoudt hem er niet van zich te uiten over spelregels. Enthousiast is de voormalige topspits van Oranje over de VAR. ‘Het zou raar zijn om te beweren dat alles goed gaat. Het spel wordt er gewoon eerlijker van. Moet je nagaan, hoeveel fouten er al mee gecorrigeerd zijn.’

Ook in zijn FIFA-rol blijft Marco van Basten de voormalige topvoetballer, die van zijn hart geen moordkuil maakt. Voor de verwerking van zijn waarnemingen hanteert hij in Rusland een notitieboek, dat zich vult met suggesties die hij verder uitdraagt. ‘Dat kan van alles zijn. Hoe er met de netto-speeltijd wordt omgegaan, de wijze waarop de VAR functioneert. Ik heb ook een manier bedacht om een situatie te voorkomen, zoals met Senegal en Japan waar de gele kaarten beslisten wie er doorging naar de achtste finales.’

HANDS

Speciale aandacht wil Van Basten na het WK binnen de organen van FIFA en IFAB vragen voor een aangepaste formulering van hands. ‘Als het aan mij ligt, wordt bepalend of je bij een handsbal voordeel haalt uit een situatie. Of dat nu expres gebeurt of per ongeluk, het criterium zou moeten zijn of een spelsituatie wordt beïnvloed door hands. Nu bestaat officieel het criterium ‘onnatuurlijke beweging’. Maar wat is nou een onnatuurlijke beweging?’

‘Het is pas onnatuurlijk als een speler een sliding maakt met een arm op zijn rug. De handsbal van Javier Hernandez bij Mexico – Duitsland was een duidelijk voorbeeld’, licht Van Basten nader toe in het AD. ‘Die had duidelijk voordeel toen hij de bal deels aannam met zijn bovenarm. Een typisch geval op een andere manier was Marcos Rojo bij Argentinië – Nigeria. Die wilde de bal wegkoppen, maar raakte ‘m verkeerd waardoor de bal tegen zijn arm kwam. Hij maakte zélf een fout door die bal niet goed weg te kopen. Als hij in zo’n geval hands maakt, per ongeluk of niet, is dat volgens mij gewoon een penalty.’

Hoog op de FIFA-agenda komt volgens Van Basten ook het voortdurende gemekker tegen de scheidsrechter. ‘Dat belagen van scheidsrechters, dat voortdurende gezeik, moet echt stoppen. Ik hoop dat uiteindelijk ook de VAR daarop een positieve invloed zal krijgen’, aldus Van Basten.

Behalve de komst van de VAR is ook de invoering van een vierde wissel in de verlenging met instemming begroet door Marco van Basten. Hij pleit nu zelfs voor een vijfde invaller. ‘De extra wissel in de verlenging vind ik al goed. Misschien moet je er in de verlenging zelfs wel twee extra kunnen wisselen. Vaak raken spelers vermoeid of geblesseerd. Juist daarom gaan teams voorzichtiger spelen, tijd rekken, gokken op penalty’s. Hoe meer fitte spelers in de verlenging, des te aantrekkelijker wordt het. Dat is ook één van de dingen die ik heb opgeschreven.’

Twitter: @hmees