De avond waarop Pelé & co met 8-3 ‘verzuipen’ in Brussel

Tachtig jaar wordt hij morgen, Edson Arantes do Nascimento, bijgenaamd en wereldberoemd als Pelé. De eerste tv-ster op het voetbalveld, méér dan zestig jaar al een begrip. Europa leerde hem kennen, als 17-jarige, tijdens het  WK in 1958 in Zweden waar hij met Brazilië de eerste van drie wereldtitels behaalde.

Lang na zijn eerste gala-optredens in 1958 bleven de voetbalkunsten van Pelé nog exclusieve bezienswaardigheden. Live-voetbal op tv was geen vanzelfsprekendheid in de tijd van soms nog wazige tv-beelden. Pelé speelde nooit voor een Europese topclub. Met zijn club Santos en het Braziliaanse elftal kwam hij veelal slechts naar Europa voor goed gehonoreerde exhibitions.

Daarom bleven ook zijn optredens in de Lage Landen schaars. Met Santos toerde hij in 1959 door Europa waarbij tegen onder meer Standard Luik, Beerschot, Feyenoord en Sportclub Enschede werd gespeeld. Vier  jaar later volgden tijdens een trip van de nationale ploeg interlands tegen onder meer België en  Nederland. Een terugblik:

BELGIE – BRAZILIE 5-1

Op 24 april 1963 loopt het Heizelstadion, zoals het dan nog heet,  met 46.000 toeschouwers vol. Ze komen vooral om Pelé te bewonderen, maar met een vage blessure blijft hij aan de kant. Als genoegdoening krijgen de fans een eclatante show voorgeschoteld door de Rode Duivels. Met Jacky Stockman en Paul van Himst als vuurgeleiders moet de wereldkampioen met 5-1 het hoofd buigen.

Zo’n vernedering vraagt om revanche waarvoor België een jaar later wordt ontboden naar Rio de Janeiro. Voor 130.000 toeschouwers neemt  Pelé persoonlijk de revanche voor zijn rekening met een hattrick in de eerste 25 minuten na rust (0-0).  Pas als het 5-0 staat, vindt Brazilië het mooi genoeg.

NEDERLAND – BRAZILIE 1-0

Ruim een week later spelen de Goddelijke Kanaries twee keer in Nederland, twee dagen achtereen. Op 2 mei 1963 speelt Pelé in Amsterdam wel mee. De Braziliaanse bond heeft een gage van enkele tonnen bedongen. Aanleiding voor de KNVB om de toegangsprijzen fors te verhogen tot gemiddeld vijftien gulden. De potentiële Oranje-aanhang anno 1963 reageert morrend. Een kwart van de 60.000 kaarten blijft onverkocht.

Aan het voetbal beleeft Pelé weinig plezier. Zijn manager heeft contractueel laten vastleggen dat de sterspeler elke wedstrijd maximaal maar een half uur hoeft mee te doen. Hij beleeft er weinig genoegen aan. Feyenoord-speler Rinus Bennaars houdt zich stipt aan de opdracht van bondscoach Elke Schwartz om Pelé geen centimeter ruimte te gunnen. Als de wekker na 30 minuten gaat, aarzelt de Braziliaan geen moment en zoekt hij met gebogen hoofd de kleedkamer op. Het publiek begeleidt hem met gejoel. Lang na afloop, als Nederland de verrassende 1-0 zege uitbundig viert, loopt Pelé nog altijd chagrijnig door de catacomben van het Olympisch Stadion. Bennaars klampt hem daar aan met het verzoek shirts te ruilen. Pelé weigert, hij wil Bennaars nog wel van dienst zijn met zijn witte kousen.

PSV – BRAZILIE 0-1

Een dag later al moet Pelé opnieuw aantreden, dan in Eindhoven. Het invloedrijke Philips-concern, gevestigd in Eindhoven, heeft in Brazilië zoveel connecties dat het de wereldkampioen naar Noord-Brabant weet te lokken, om er nota bene tegen ene clubteam te spelen. Trots schrijft het Eindhovens Dagblad:  ‘Nog nooit heeft een dergelijke combinatie van de beste voetbalsterren ter wereld zich verwaardigd om buiten eigen land tegen een clubteam uit te komen. Vrijdagavond om half zeven is het zover in Eindhoven dankzij de nauwe contacten van Philips Brazilië met de Braziliaanse voetbalbond. Uniek in de voetbalgeschiedenis. Eindhoven heeft hiermee een primeur van wereldformaat.’

De vervelende ervaringen op 2 mei in Amsterdam weerhouden Pelé er niet van een dag later ook in Eindhoven mee te doen; vanzelfsprekend niet langer dan de contractuele dertig minuten. De afspraken voorzien in een onderlinge oefenpartij van drie kwartier waarin alle 22 meegereisde Braziliaanse spelers in actie komen, gevolgd door een halve oefenwedstrijd tegen PSV. Ook is het bedoeling dat het Zuid-Amerikaanse gezelschap met een vliegtuig naar Eindhoven komt, op doorreis naar Hamburg waar zondag West-Duitsland wacht.

NAAR DE GOLFBAAN

Op de speeldag dag moeten de Brazilianen bovendien een bezoek brengen aan de bedrijfsschool van Philips, gevolgd door verpozing op de golfbaan in Valkenswaard. De spelers ondergaan het gelaten. Het humeur van Pelé wordt er niet beter op. De nederlaag in Amsterdam en het geklit van Bennaars zijn nog niet vergeten. ‘Nederlanders voetballen met hun hele lichaam. Wij zijn dat niet gewend’, zegt Pelé tegen journalisten die hem bij de golfbaan aanschieten.

Hoewel PSV sterk gereduceerde toegangsprijzen hanteert, komen er slechts 6.000 toeschouwers op af. Acht Braziliaanse radioreporters gaan te keer alsof het resultaat telt, twintig journalisten schrijven pagina’s vol. Pelé blijft halverwege achter in de kleedkamer. Het staat dan nog 0-0. Kort voor tijd zorgt Coutinho voor de treffer die nog enig kwaliteitsverschil uitdrukt. De zesduizend bezoekers zijn volgens het Eindhovens Dagblad getuige geweest van  ‘een kalme training, zonder spanning en geestdrift, waarbij alleen de uitzonderlijke balbeheersing en de weergaloze techniek konden boeien.’  In Brazilië melden de kranten de volgende dag dat de wereldkampioen na de nederlagen tegen België en Nederland een nieuwe ‘nationale ramp’ heeft afgewend. Het oefenpotje wordt afgeschilderd als een veelbelovende generale repetitie voor de prestigieuze interland tegen West-Duitsland. Brazilië blijkt warmgedraaid. De wereldkampioen wint met 2-1, zonder te wisselen. In Hamburg speelt Pelé de hele wedstrijd mee.

ANDERLECHT – ‘WERELDELFTAL’ 8-3

Op 26 februari 1975, twee jaar voordat hij bij New York Cosmos op 36-jarige leeftijd stopt met competitievoetbal, speelt Pelé dan toch nog een keer in Brussel. Hij laat zich strikken voor een benefietwedstrijd ter ere van Paul van Himst, 31 jaar, twee jaar voor het einde van zijn spelerscarrière.  Liefst 18 spelers vormen een ‘wereldselectie’.  Coach is Rinus Michels. Hij kan beschikken naast Pelé over sterspelers als Eusebio, Cruijff, Rivera, Altafini, Amancio, Jairzinho en Van Hanegem.

Een week na een Europa Cup-wedstrijd tussen Anderlecht en Leeds United ligt het veld in het Astridpark, zoals het stadion van Anderlecht dan nog heet, er zwaar bemodderd bij, vol plassen. ‘Neem je boten maar mee’, luidt het advies van Van Himst aan Van Hanegem. De vedetten hebben weinig trek. Maar Anderlecht heeft geen  behoefte aan een show. De ‘wereldsterren’ krijgen sterretjes te zien, ze verzuipen. Liefst 8-3 wordt het voor Anderlecht. Pelé ziet zelfs een strafschop gestopt door Jan Ruiter en houdt het tijdens de pauze voor gezien.

Na aftrek van alle kosten resteert voor Paul van Himst netto 32.000 euro (omgerekend naar nu). Van Himst er blij mee, maar méér nog voelt hij zich gestreeld door de komst van zoveel sterspelers, speciaal voor hem.