Afscheid van de wenende Andrès Iniesta, de compleetste voetballer aller tijden – RW

FC Barcelona kan dit weekend de landstitel pakken. Maar alle ogen stonden de voorbije week gericht op Andrès Iniesta. Zeker na zijn emotionele afscheid tijdens een persinterview in Camp Nou.

Intuïtieve intelligentie, en dat was het alweer tijdens de finale van de Copa del Rey tussen FC Sevilla en FC Barcelona (0-5). Zonder meer briljant, het telepathische samenspel met Messi, het wachten tot de doelman op het verkeerde been staat en dan de bal intikken. Ik rangschik hem in de ‘top vijf van de voetbalgeschiedenis’ naast Pelé, Cruijff, Maradona en Messi. Iniesta neemt afscheid van Barça op het einde van het seizoen en zal dan 35 prijzen hebben gewonnen: 32 met de club en 3 met het nationale elftal. Ik schreef reeds eerder een pleidooi voor ‘de compleetste voetballer aller tijden’ en herhaal dat hier met plezier. Het beeld van de match: de wenende Iniesta op de bank bij het einde van de match.

 Being Iniesta, the Artist

 ‘Kom dichter, ik wil je in mijn buurt’, sprak Messi tegen Iniesta. Daaraan dacht ik tijdens Barça-PSG, een mooie lenteavond op Camp Nou. Het was 8 maart 2016, ik zat op poort 67, rij 26, stoel 3. Bij het betreden van het stadion zag ik de verfijnde miniatuurtegeltjes tegen de muur. Ze verwezen telkens naar een andere supportersclub. Dit is Barcelona begreep ik, waar Gaudi altijd om de hoek loert.

De immer zwijgzame Messi lichtte zijn visie voor zijn doen uitgebreid toe in het boek ‘Being Iniesta. The Artist’. Ik citeer hem even uit de Engelse vertaling omdat dit dichter de ‘begrijpelijkheid’ benadert: “The hardest thing to do in football is to make it look like everything is easy, effortless, and that’s Andrés. He’s the person who starts moves, who get things going. He’s not especially quick, but he has that ability to always get away from you, which comes from his technique. When the game takes a turn for the worse, when things are difficult, that’s when I say to him: ‘Come closer, I want you by my side.’ Everything’s natural to him.”

 Dit citaat geeft in vijf lijnen mee hoe de beste voetballer van de 21 ste eeuw denkt over de compleetste voetballer van de 21 ste eeuw. Voor beiden gaat ook de omschrijving op: ‘en vermoedelijk uit de geschiedenis’.

 Pleidooi voor een oeuvreprijs

Cristiano Ronaldo werd winnaar van Ballon d’Or 2016. Voor de vierde keer en ogenschijnlijk terecht nadat hij met Real Madrid triomfeerde in de Champions League en met Portugal in het EK. Toch was hij niet echt bepalend in de eindfase van de Champions League of tijdens Euro 2016. Het lijkt echter vooraf een uitgemaakte kwestie: Lionel Messi of Cristiano Ronaldo. Wie dat seizoen de meeste prijzen behaalt, wint de Gouden Bal. En zo is dat.

Wordt het geen tijd voor een oeuvreprijs? Dan verkies ik Andrès Iniesta. Waarom? Omdat hij in 2016 als eerste voetballer de kaap overschreed van dertig officiële trofeeën (32) die hij in dertien opeenvolgende seizoenen verzamelde. Ter vergelijking: CR7 won er 18.

Andrès Iniesta is de enige speler uit de voetbalgeschiedenis die met zijn land Spanje (WK, EK) en zijn club FC Barcelona (Landstitel, beker, supercup, Champions League, Europese supercup en Wereldbeker) minstens één keer àlle competities won waar hij aan deelnam. Hij is, in tegenstelling tot Cristiano Ronaldo, de complete voetballer.

En volgens een tactische analyse van The Daily Telegraph in november 2016: onmisbaar voor Barça dat in zijn afwezigheid aan het kwakkelen slaat.

 Creator én ontdekker van ruimte die er niet is

Hij ziet de ruimte die er eigenlijk niet is. Dàt is zijn gave. Zoals op 3 december 2016 tijdens de Classic tussen Barça en Real. Bij een 1-0 stand acht minuten voor tijd even een ‘middenveldrondootje’ met zichzelf opvoeren. Vervolgens een voorzet in zijn puurste vorm over twintig meter tussen twee witte verdedigers en in de loop van Messi afleveren. Maar die trapt de open doelkans een metertje naast.

Andrès Iniesta (1984), de artiest, is de slimste lezer van het spel. Zonder hem zakt FC Barcelona in elkaar. Men zegt: ‘Messi kan negentig minuten lang diep spelen omdat Iniesta de bal naar hem brengt’. De ‘bleke’ vertoeft precies twintig jaar op Camp Nou en is op weg naar wedstrijd 800 van zijn loopbaan: 672 voor zijn Blaugrana en 114 interlands voor La Roja. Being Iniesta, het oogt simpel omdat hij de moeilijkste voetbalvaardigheid beheerst: de ruimte zien die er eigenlijk niet is. Zoals bij het sportieve hoogtepunt van zijn loopbaan, tijdens de wereldbekerfinale van 2010 tegen Nederland. Dat was op een doelpunt hem eigen: een stapje terug zetten voor hij de bal ontvangt, wachten op de curve en intussen kijken naar de keeper. Op de 116 ste minuut brak hij het ‘oranjeslot’ open op een wijze die weinig anderen hem zouden nadoen.

Iniesta bracht het gelijk van Johan Cruijff in de praktijk: ‘Voetbal wordt met het brein gespeeld.’

Intuïtieve Intelligentie bij Iniesta’s 26 seconden

‘Het brein’, dat werd zijn toepasselijke bijnaam: El Cerebro. Intelligentie. Intuïtie. Intuïtieve Intelligentie. Iniesta. Alex Ferguson, coach van Manchester United, sprak voor de Champions Leaguefinale van 2009: ‘Ik ben niet geobsedeerd door Messi. Het gevaar komt van Iniesta.’ Loopt er ergens een speler rond die het spel fijnmaziger vanuit ‘intelligentie’ analyseert en tegelijk toch de ‘intuïtieve’ keuze compileert? De wereldbekergoal in Johannesburg was zijn beroemdste maar het voorbeeld der voorbeelden van intuïtieve intelligentie schreef hij in Londen. Tijdperk: 6 mei 2009, 22 u 31. Plaats van handeling: Stamford Bridge. Tegenstander: Chelsea FC. Omstandigheid: halve finale Champions League, 1-0 in het krijt en nakende eliminatie voor Barça na 0-0 in Camp Nou. Een recapitulatie van ‘de 26 seconden van Iniesta’.

Minuut 91 treedt in. Hij dribbelt voor het eigen strafschopgebied risicovol voorbij Lampard. Bal bij Xavi, krommend op rechtsachter Dani Alves. Iniesta voert een ingehouden looplijn uit. Vertrekt, temporiseert. Alves kruist effectvol op Eto’o in de volgepakte elfmeterzone. Tikt terug op Messi. Breed voor Iniesta. Staat in halve maan. Hij trapt quasi blindelings op de pass van Messi: strak, klimmend en met een boogje. Dat laatste is enkel vanuit een bepaald camerastandpunt vast te stellen. Een essentiële welving van de bal om net in het kruis van lat en paal te verdwijnen. Dit ultieme thrillerscenario duurt exact 26 seconden. In die 26 seconden beproefde Iniesta drie keer zijn recept van intuïtieve intelligentie. In plaats van de wilde trap koos hij voor het balbezit. In plaats van de blinde sprint, hield hij even halt en zocht naar de zone van de waarheid. In plaats van de controle besloot hij om meteen zijn voet tegen het ‘doorsteekje’ van Messi te zetten.

In die 26 seconden nam Iniesta drie keer de correcte beslissing voor zichzelf én voor zijn elftal. In die 26 seconden veranderde hij het aanzien van het voetbal anno 2009 en de volgende jaren: een plaats voor Barça in de geschiedschrijving met superlatieven over het schone spel. Intelligent. Intuïtief. Iniesta.

Een verlegen, droefgeestige jongen

Andrès Iniesta is van het jaar 1984 en van de dag 11 mei. De enige bekende inwoner van Fuentealbilla, een veredeld gehucht van een dikke duizend inwoners. Vanuit de diepe binnenlanden van Spanje, niet eens zo ver van Madrid, trok hij toch naar Barcelona. Naar La Masia, het befaamde jeugdopleidingscentrum van Barça. Ver weg van zijn familie, net twaalf geworden. Het deed hem pijn. Hij weende bij elk vertrek en beschrijft in een beklemmende scene in zijn biografie ‘The Artist. Being Iniesta’ hoe zowel zijn ouders als hijzelf zich diep ongelukkig voelden bij het eerste afscheid in Barcelona: ‘Mijn kindertijd eindigde die avond abrupt.’ Hij verborg zichzelf voor de anderen en sprak amper. Het enige teken van persoonlijke beleving was een poster op zijn kamer van…de speler Pep Guardiola.

In 1999 keken de koppen in zijn richting nadat hij in de prestigieuze Nike Cup tot speler van het toernooi werd uitgeroepen. Het toeval stak een handje toe want Guardiola overhandigde de prijs. Mét gesigneerde foto van zichzelf én een boodschap: ‘Voor de beste voetballer die ik ooit heb gezien.’

Tegen de negentienjarige Xavi, op dat moment doorgebroken in Barça A, sprak hij: ‘Jij zult mij ooit uit het elftal spelen, maar hij zal ons beiden doen vergeten.’

Magische Tiqui Taca Triangle

Een decennium later vormden zij de ‘magische triangle’ van het internationale voetbal. Guardiola langs de lijn, Xavi en Iniesta als Tiqui Taca Twins op het middenveld.

In 2005 was het vijf jaar geleden, het laatste landskampioenschap. Pas toen coach Frank Rijkaard voluit in hem geloofde, 37 selecties in 38 wedstrijden, bleek Barça er rijp genoeg voor. Tijdens de Champions Leaguefinale tegen Arsenal in 2006 veranderde hij het spelbeeld na zijn invalbeurt bij 0-1.  Vanaf dan begon zijn team te voetballen en won met 2-1. Hoewel hij er zelf niet aan deelnam, werd hij toch slachtoffer van de superstarcultus in 2007 en 2008 en degeneratie van het tweede Dream Team rond Ronaldinho. Real Madrid dacht hem met een slimmigheidje in te lijven maar hij toonde in de slechte tijden zijn trouw aan Barça. Het bestuur schonk hem een contract tot 2015. Dat dankte hij aan zijn veelzijdige spel. Iniesta bezit het métier van drie middenveldstijlen. Hij kan uit de voeten als controlerende man, als schaduwspeler zonder vliegende tackles. Hij zwerft graag uit over de linkerflank. Rijkaard noemde hem zijn ‘valse buitenspeler’. Hij voelde zich het best in de door Guardiola ontworpen twee-eenheid met Xavi, centraal op het middenveld. Men roemt hem wel eens als de man die ‘eb en vloed’ souffleert. Hij bepaalt opkomst en terugtocht van de golven.

Introvert leiderschap van de complete voetballer

Trainer Luis Enrique gaf hem in 2014 de aanvoerdersband – in opvolging van Xavi – en plots was de ooit zo bescheiden Iniesta de leider van het elftal. Zijn introverte spel werd nog completer. Hij hecht het elftal aan elkaar op een wijze die niet in het oog springt. Hij componeert de muziek naar de triomf van het tempo: sneller, trager, rust. En omgekeerd. Circulatiespel in alle richtingen. De show wordt sober geregisseerd door El Illusionist. Niets is wat het lijkt en toch: het is echt: ‘treble’ in 2015 en ‘dubbel’ in 2016, dankzij de complete voetballer. Hij kan aanvallen, verdedigen, creëren en scoren. Bijzonder mooi scoren, overigens. Zoals in Madrid tegen Real (0-4) op 21 november 2015: één-tweetje met Messi en vanop de rand van het strafschopgebied snoeihard onder de lat. Hij beheerst het hele palet. Maar het vooral: het zien van de ruimte die er niet is.

Alex Ferguson had het destijds bij het rechte eind: ‘Iniesta laat zijn team draaien. Ik bewonder de wijze waarop hij zijn passen verstuurt.’ Intuïtief. Intelligent. Iniesta.

Voor mij is hij  de sobere smaakmaker van het voorbije decennium. Meer zelfs: hij is alleszins de succesvolste en mogelijk zelfs de compleetste speler aller tijden.