Russisch geld besmet in Nederlands voetbal

Nederlandse voetbalclubs zijn gewaarschuwd. Investeerders met onduidelijke bedoelingen en een vage afkomst moeten weg blijven uit het Nederlands voetbal. Zo kan het oordeel worden uitgelegd van de KNVB, die vorige week de overname blokkeerde van FC Den Bosch door Kakhi Jordania, een jonge investeerder van 24 jaar uit Georgië.

Acht maanden na de aankondiging van de voorgenomen deal haalde de licentiecommissie van de Nederlandse voetbalbond een streep door de overnamepoging. De kandidaat-eigenaar heeft de bond onvoldoende kunnen overtuigen van zijn oprechte bedoelingen. De KNVB vindt dat er ontoereikend  antwoord is gekomen op vragen als:

•  Wáár komt zijn geld vandaan?
•  Doet zijn Russische bedrijf in de oliesector géén verdachte transacties in verdachte landen?
•  Maakt hij FC Den Bosch niét kwetsbaar voor witwaspraktijken?

De KNVB eist antwoorden met positieve bewijzen van goed gedrag. Met verklaringen dat er niets onregelmatigs is aangetroffen, wordt geen genoegen genomen. De hierboven genoemde vragen bleven ook hangen na intensief onderzoek waarvoor het internationale forensisch accountantsbedrijf Grant Thornton werd ingehuurd.  ‘We hebben geen bewijs gevonden voor de herkomst van geld uit ongeoorloofde bronnen of dat het bedrijf wetten heeft overtreden’, rapporteerde Grant Thornton na maandenlang onderzoek in Moskou.

VADER EN ZOON JORDANIA  

De KNVB nam er kennis van, maar hanteerde de omgekeerde bewijslast, ingegeven door argwaan bij alles wat uit Rusland komt en ervaringen uit het verleden. Want de jonge, pas 24-jarige ondernemer die FC Den Bosch wil overnemen is de zoon van Merab Jordania (1965), een voormalig voetbalinternational in Georgië.  In augustus 2010 kwam hij binnen bij Vitesse Arnhem als de eerste buitenlandse clubeigenaar in het Nederlandse voetbal. 

,,Niet schrikken. Vitesse gaat vanaf nu voor de landstitel. Binnen drie jaar”, proclameerde ene Maasbert Schouten destijds. Jordania koos voor Vitesse na volgens eigen zeggen eerst nog te hebben overwogen KV Mechelen over te nemen. Schouten stond bekend als minderheidsaandeelhouder voor 20 procent. Bij de overname in 2010 bleek dat hij een optie op 79 procent, in handen van de Stichting Betaald Voetbal Vitesse-Arnhem, kort voor de overname had verzilverd. Bij hetzelfde bezoek aan de notaris was vervolgens 99 procent van de aandelen meteen doorverkocht aan Jordania, naar verluidt voor 6 miljoen euro. Het ene procent bleef in handen van de stichting, zogezegd om de identiteit van de club te waarborgen.

STROMAN

Zo ging het toen al… Drie jaar later bleek dat Jordania senior slechts een stroman was geweest. Hij moest zijn aandelen afstaan aan de daadwerkelijke financier/eigenaar, de Rus Aleksandr Chigirinski, een vertrouweling van Chelsea-eigenaar Roman Abramovitsj. Kort daarna kreeg Jordania senior zelfs een stadionverbod bij Vitesse omdat hij algemeen directeur Joost de Wit van de club had mishandeld. Een vergrijp waarvoor Jordania ook juridisch tot taakstraf werd veroordeeld.

Sindsdien is de naam Jordania besmet bij de KNVB, te meer omdat hij er ook van wordt verdacht enkele miljoenen te hebben weggesluisd bij de transfer van Marco van Ginkel, die in 2013 van Vitesse naar Chelsea verhuisde. Onderzoek van de KNVB liep dood, zo gaf bondsvoorzitter Michael van Praag in 2014 toe bij radiozender BNR: ,,We zijn gestrand bij investeringsmaatschappijen op de Kaaimaneilanden. Belangrijk voor ons was om erachter te komen of Abramovitsj in de constructie voorkwam, maar daar konden we geen bewijs voor vinden.”

ADO DEN HAAG EN RODA JC

Jordania senior was in 2010 de eerste buitenlandse infiltrant in het Nederlandse voetbal, niét de enige waaraan de KNVB koppijn heeft overgehouden. ADO Den Haag maakte een woelige fase door toen de Chinees Wang de club overnam en aanvankelijk slecht van betalen bleek.  Roda JC kreeg in 2017 met Aleksei Korotaev een nieuwe (mede-)eigenaar, een Rus met een Zwitsers paspoort en gevestigd in Dubai. Daar werd hij ruim twee jaar geleden opgepakt wegens het uitschrijven van een ongedekte cheque van 17,7 miljoen euro. Na in de cel te hebben gezeten mag Korotaev nog altijd Dubai niet verlaten en wacht Roda JC verder op méér geld en uitbreiding van het aandelenpakket. Met een investering van 4 miljoen euro is Korotaev inmiddels voor 20 procent  eigenaar. Of  de Zwitserse Rus zijn plan meerderheidsaandeelhouder te willen worden gaat doorzetten is de vraag, zeker nu de KNVB de eisen voor kandidaat-kopers van clubs aanzienlijk heeft verscherpt.

VANAF 25 PROCENT  

Sinds 1 juli 2018 gelden de eisen bij een eigendom-aandeel vanaf 25 procent. Daardoor moest Kakhi Jordania met zijn beoogde overname van FC Den Bosch (voor 99,9 procent) door de onderzoeksmolen van de KNVB. De beoogde overname van FC Den Bosch werd pas op 2 augustus bij de KNVB officieel kenbaar gemaakt. Veel eerder al was duidelijk dat er vanaf april 2018 gesprekken liepen over een overname in Den Bosch, maar de club én Jordania junior verzuimden de onderhandelingen af te ronden, voordat de nieuwe reglementen van kracht werden. Ze zagen kennelijk geen obstakels dagen.

Hoe streng de verscherpte eisen zijn geformuleerd, was toen al wel duidelijk, negen velletjes lang. ‘Een aandeelhouder van een betaaldvoetbalorganisatie mag zijn geld niét hebben verdiend (of verdienen) met illegale activiteiten, zoals drugshandel of corruptie en ook mag de financiering geen onderdeel uitmaken van een witwastraject’, zo formuleert de KNVB de toetssteen van de integriteitsnorm.

ALARM NEDERLANDSCHE BANK

Niet alleen de ervaringen met de buitenlandse kopers bij Vitesse, ADO en Roda JC lagen aan de verscherping ten grondslag. In januari 2017 gaf De Nederlandsche Bank (DNB), de centrale bank van Nederland, al een alarm af aan de voetbalwereld. ‘Banken en trustkantoren kunnen meer doen om integriteitsrisico’s bij transacties en cliënten uit de voetbalsport te beperken’, waarschuwde DNB toen, gebaseerd op FBI-onderzoek naar de FIFA, de Panama Papers en Football Leaks. ‘De sector is kwetsbaar voor witwassen en andere integriteitsrisico’s. Ons is gebleken dat van de 19 banken en trustkantoren er 17 dit onvoldoende in hun risicoanalyse hebben meegenomen, omdat ze de voetbalsport niet als specifiek risico hebben benoemd.’

Het alarm van DNB maakte weinig los in de media en bij de clubs. De constateringen waren niettemin glashelder. Concrete risico’s als omkoping, corruptie en belastingfraude signaleerde DNB in de bedrijfstak voetbal; in alle geledingen; op de transfermarkt, bij de zaakwaarnemers, binnen de clubs, bij de bonden en bij de spelers.

ARGWAAN

De argwaan was dan ook tastbaar bij de KNVB toen FC Den Bosch in de zomer van 2018 op de proppen kwam met een Georgische kandidaat-eigenaar, die als 22-jarige een bedrijf was begonnen in het olietransport. De bedenkingen namen nog eens toe bij zijn investeringen waarmee hij zijn entree maakte als (nog niet gefiatteerde) clubeigenaar.

Als financier stak Jordania junior op voorhand al enkele miljoenen in de club.  Tien buitenlanders uit negen verschillende landen kwamen naar FC Den Bosch. Met Danny Holla werd een eredivisiespeler binnengehaald die 220.000 euro per jaar ging verdienen. Toen de successen kwamen, liepen de overwinningspremies op tot 5.000 euro de man. FC Den Bosch, vorig seizoen elfde in de Eerste Divisie, bereikte de koppositie, won de tweede periode en mag zich daardoor opmaken voor de play-offs om promotie naar de Eredivisie.

‘FAMILIALE SFEER’

Na de winterstop kwam de klad er in. Of de almaar uitblijvende onzekerheid over de goedkeuring van de overname daarin een rol speelt, is onduidelijk. Na het eind vorige week bekend geworden njet van de voetbalbond stak bij club en fans een storm van protest op tegen het veto. De KNVB gaf geen enkele publieke uitleg over het besluit. FC Den Bosch beperkte zich tot een verklaring dat ‘secundaire aspecten’ twijfel hadden gezaaid bij de voetbalbond, onder meer de transacties van de beoogde eigenaar met bedrijven op de Krim en de financiële afhankelijkheid van ‘externe financiers in de familiale sfeer’.

Daarmee wekte de club de indruk dat de eerder verketterde Jordania senior via zijn zoon terug wilde keren in het Nederlandse voetbal. Insiders lieten inmiddels weten dat met de ‘familiale sfeer’  per se niét vader Jordania, maar andere ‘familiale relaties’ zijn bedoeld. Nadere uitleg had dus duidelijk kunnen maken dat Jordania junior niét in de ban wordt gedaan omdat zijn vader al eerder in ongenade was gevallen bij de KNVB.   

SPANDOEKEN

De toorn van de fans richt zich nu op de KNVB. Zwart geld bij de KNVB? Witwassen bij ING, luidde maandagavond de tekst op een spandoek bij door FC Den Bosch gewonnen thuiswedstrijd tegen Jong PSV. De fans verwijzen met die tekst naar de relatie tussen voetbalbond en hoofdsponsor ING, nota bene de bank die in verschillenden landen al in opspraak is gekomen wegens witwaspraktijken op grote schaal en aan veroordeling is ontkomen door mega-schikkingen.

Kakhi blijf ons trouw – KNVB maffia, luidde de tekst op een ander spandoek. ‘Ga staan voor Kakhi’, scandeerden de fans enkele keren, een oproep die massaal vervolg kreeg. Kakhi Jordania begroette  de steunbetuigingen met applaus. Hij beloofde prompt de club nog tenminste anderhalf jaar te blijven steunen.  Maar in welke rol en hoe de toekomst van FC Den Bosch eruit ziet, is nog onduidelijk. De kwestie wordt vervolgd, eerst bij de beroepscommissie licentiezaken, later wellicht zelfs voor de rechtbank.  

TWITTER:  @hmees