Twee dagen voor de start van het WK verbood Qatar de verkoop van alcohol in de stadions. Behalve uiteraard in de loges, die minstens 23.000 euro kosten. Vrijdag werd ook bekend dat de fans die door de golfstaat werden uitgenodigd hun dagvergoeding (68 euro) niet krijgen. Het wekt vragen op over wat er straks nog meer verboden wordt en doet vooral denken aan de talloze verhalen van arbeidsmigranten die tot de constatering kwamen dat hun loon heel wat lager was dan vooraf afgesproken.
De voorbije weken brachten ngo’s als Amnesty International en Human Rights Watch de ellende in beeld van duizenden bouwvakkers uit Nepal, Bangladesh, Pakistan of de Filipijnen die de nieuwe stadions en hotels bouwden in Doha en omstreken. Het lot van vrouwen uit die landen of Afrika, die werk zochten in Qatar, is nauwelijks beter. De meesten gingen aan de slag als huispersoneel en worden aangesproken als ‘maid’ (meid). Amnesty International sprak twee jaar terug met 105 van hen (officieel zijn er 176.000 geregistreerd) en stelde een rapport op waaruit bleek dat van 83 procent het paspoort geconfisqueerd was. Als ze terug naar huis wilden, hadden ze gemiddeld 8.000 rials (2.100 euro) nodig voor een visum en een vliegtuigticket.
De ‘maids’ vielen tot onlangs ook onder het zogenaamde kafalasysteem, wat betekende dat hun werkgever hun sponsor was en zelfs toelating moest geven om van werk te veranderen. Het kafalasysteem is inmiddels afgeschaft, maar de controle op de naleving is nagenoeg onbestaande.
Het huispersoneel is een bijzonder kwetsbare groep. Er wordt doorgaans achter hoge muren van een poepsjieke villa gewerkt en in de meeste gevallen hebben ze geen collega’s. Zelfs de cameraderie die het lot van de bouwvakkers enigszins verzacht, kennen ze niet. Het aantal zelfmoorden onder de ‘maids’ is opvallend hoog. Dat geldt overigens voor alle arbeidsmigranten. Qatar telt bijna negen keer meer buitenlanders dan Qatari (300.000 tegenover 2,5 miljoen), maar het aantal zelfmoorden bij de buitenlanders ligt 79 keer hoger.
Er zijn niet alleen zelfmoorden, er is ook het voorbeeld van de 29-jarige Joanna Demafelis, die één jaar na haar vermissing in de diepvriezer van haar werkgever werd teruggevonden.
Tot 2017 was het huispersoneel zelfs uitgesloten van de arbeidswetgeving. Toen kregen ze recht op één vrije dag per week en vakantiegeld en mocht een arbeidsdag niet langer dan tien uur duren. Uit het rapport van Amnesty International uit 2020 bleek dat 83 procent nog steeds meer dan veertien uur per dag aan de slag was en geen vrije dag kreeg.
Wie niet meer op zijn werk komt opdagen, kan van ‘absconding’ (onderduiken) beschuldigd worden. Maar vaak wordt ook personeel dat van job wil veranderen, opslag vraagt of seksueel misbruik wil aankaarten van ‘absconding’ bestempeld. Opmerkelijk volgens de ngo’s is dat niet alleen de Qatari maar ook werkgevers met een Europees paspoort zich gedragen als meesters en slaven. Al treft ook dan de Qatarezen schuld, omdat zij dit mogelijk maken.
