In de Nederlandse Eredivisie moeten Ajax en PSV na acht competitieronden opkijken tegen AZ, de ‘provincieclub’ uit Alkmaar. Hemelsbreed dertig kilometer boven Amsterdam, in het polderland van Noord-Holland, huist de enige club die nog ongeslagen is en in de achtste ronde de koploperspositie kon innemen door misstappen van Ajax en PSV.
Het succes van AZ wordt opnieuw gedragen door stabiliteit. De club lijkt immuun geworden voor tegenslagen. Dit seizoen trotseerde AZ al blessures die belangrijke spelers als Karlsson, Pavlidis, Evjen en Martins Indi langere tijd uitschakel(d)en. In het nog lang niet grijze verleden overleefde de club een bijna-faillissement (2009) en een ingestort stadiondak (2019), waardoor er langdurig geen wedstrijden konden worden gespeeld in Alkmaar.
Steeds kon AZ terugvallen op zijn basis, een jeugdopleiding die talenten blijft voortbrengen en een neusje voor spelers die aan het oog van grotere clubs ontsnappen. Interessant voorbeeld is de Hongaar Milos Kerkez, een energieke linksback die zowel verdedigend als aanvallend een openbaring is. Kerkez (nog altijd maar 18 jaar) werd in februari 2021 aangetrokken door AC Milan waar zijn kwaliteiten nog verhuld bleven. Een jaar later al kon AZ hem voor twee miljoen overnemen. In Nederland verliep de ontwikkeling van Kerkez zo snel dat hij onlangs debuteerde in het Hongaarse nationale elftal, dat onlangs Duitsland in Leipzig versloeg (0-1). Kerkez maakte daarbij indruk door Serge Gnabry (Bayern München) uit de wedstrijd te spelen.
OPVOLGER VAN WIJNDAL
Bij AZ kreeg Kerkez dit seizoen zijn kans doordat international Owen Wijndal, aanvoerder en de vaste linksback, voor 10 miljoen euro naar Ajax vertrok. Wijndal komt bij Ajax niet eens aan spelen toe en behoort niet langer tot de WK-kandidaten van Oranje. De opvolging heeft AZ alleen maar sterker gemaakt.
Opvallend is ook hoe snel nieuwelingen bij AZ redelijk snel hun draai weten te vinden. In Alkmaar ontbreekt de druk van een grotere club, niét de ambitie. De aspiraties lijden ook niet onder de jaarlijkse uittocht van spelers die zich bij AZ in de kijker hebben gespeeld. In de afgelopen jaren raakte het behalve Wijndal ook de internationals Boadu (Monaco), Stengs (Nice), Koopmeiners (Atalanta Bergamo), Bizot (Brest) en Svensson (Adana Demirspor) kwijt.
FINANCIEEL RUIM BOVEN PSV EN FEYENOORD
Hun vertrek spekte nadrukkelijk de financiële balans. In het vorige week gepresenteerde jaarverslag over vorig seizoen laat AZ een winst zien van bijna 19 miljoen en een eigen vermogen van bijna 57 miljoen. Het zijn cijfers waaraan PSV en Feyenoord, clubs met een veel hoger budget, bij lange na niet toekomen.
Dank zij de gezonde financiële huishouding kan AZ buitenlandse investeerders van zich afhouden. Het eigendom van de club is verankerd in enkele stichtingen. Alleen de Amerikaan Billy Beane, bekend als de sterke man van het honkbalteam Oakland Athletics in de film Moneyball (2011), bezit met een optieregeling tot maximaal 5 procent een financieel belang in AZ. Hoever de invloed en betekenis reiken van Beane, een goeroe in data en aan de club verbonden als extern adviseur, wordt goed verborgen gehouden.
De kracht van AZ schuilt hem in het management. Robert Eenhoorn, een oud-honkballer in de Amerikaanse Major League, doet als directeur zijn werk vooral achter de schermen. Hetzelfde geldt voor technisch directeur Max Huiberts, een oud-speler van AZ die ook korte tijd bij Borussia Mönchengladbach actief was.
MAARTEN MARTENS
Onder hun bewind heerst een rust die de coaches vertrouwen geeft. Als coach van Jong AZ, spelend in de Keuken Kampioen Divisie, bereidt voormalig Belgisch international Maartens Martens met veel succes talenten voor op de sprong naar het eerste elftal. Sinds december 2020 staat daar Pascal Jansen (49) aan het roer. Hij was eerst assistent-coach en volgde Arne Slot op, die meteen op non-actief werd gezet toen bleek dat hij halverwege het lopende seizoen al zijn jawoord aan Feyenoord had gegeven.
De trainerswissel ondermijnde de titelkansen opnieuw. Een jaar eerder voelde AZ zich beroofd toen de competitie negen wedstrijden voor het einde werd stopgezet vanwege de corona-uitbraak. Met Ajax stond AZ in punten gelijk. Op basis van het betere doelsaldo (9 doelpunten) werd Ajax door de KNVB aangemeld als deelnemer aan de Champions League, tot hevig ongenoegen in Alkmaar. AZ voelde zich nadrukkelijk gedupeerd, niet alleen door de KNVB, ook doordat de UEFA de beslissing bekrachtigde.
‘KAASBOEREN’
Vorige maand maakte AZ duidelijk aan Ajax dat er ook dit seizoen niet te spotten valt met de ‘kaasboeren’ uit Noord-Holland. AZ versloeg de Amsterdammers met 2-1, maar vooral legde het zoveel kwetsbaarheid bloot bij Ajax dat het zichzelf nu serieuze titelkansen toedicht. Zonder dat al hardop uit te spreken. De prestaties maken AZ tot een voorbeeldclub, met telkens nieuwe ‘ontdekkingen’ en een trainer die zonder grote naam en grote bek zijn ideeën en keuzes ziet renderen. Met aantrekkelijk voetbal, gebaseerd op techniek en dynamiek.
Niet álles wordt momenteel toegejuicht rond AZ. Op het shirt maakt de nieuwe koploper prominent propaganda voor een gokbedrijf. Op de keuze volgde veel kritiek, zelfs tot in het Nederlands parlement dat reclames voor gokken zo snel mogelijk aan banden wil leggen. Als het verbod eenmaal ingaat, zal het AZ weinig moeite kosten om een zeker zo goed betalende nieuwe shirtsponsor te vinden. Daar zorgen de prestaties dan wel voor.
