Op de laatste dag van 2020 overleed Tommy Docherty. De flamboyante Schot werd 92 jaar. In 1977 versloeg hij met een jong Manchester United de gelouterde vedetten van Liverpool FC – zowel Engels als enkele dagen later ook Europees kampioen – in de FA Cup. Een manad later verdween hij van het toneel als gevolg van een verboden relatie. Tommy Docherty verspreidde hervormingsgezinde denkbeelden over voetbal, die helemaal pasten bij ‘The Theatre of Dreams’.
As a manager Tommy Docherty was nothing, if not controversial.
Tommy Docherty kon het goed vinden met zichzelf. In de meimaand van 1977 was de persoonlijke status van de dan 49-jarige ‘Doc’ onaantastbaar. Zijn jonge Red Mancunians overtroefden op Wembley het ongenaakbare Liverpool FC van Kevin Keegan en Bob Paisley in de FA Cup-finale (2-1). In de luwte van zijn huwelijk beleefde hij de romance van zijn leven met de achttien jaar jongere Mary Brown. Zij was de vrouw van de fysiotherapeut van Manchester United.
Docherty tilde zijn ‘overspelige’ relatie uit de schaduw en bracht Brown even in de schijnwerpers. Het kostte hem de kop. Hij vluchtte als een dief in de nacht uit Old Trafford. La Brown ging met hem mee.
Zou Docherty de Schotse trilogie op Old Trafford met ‘silverware’ hebben voltooid? Tussen Matt Busby (1946-1970) en Alex Ferguson (1986-2013) in?
Defensive football is bore! Attack! Attack! Attack!
Historicus Geoffrey Green benadrukte in There’s only one United. The Official Centenary History of Manchester United 1878-1978 het verfrissende beeld van Tommy’s filosofie: ‘Docherty said: this defensive football is a bore. Spectators want to watch goals. That’s what we try to supply.’
Zijn revolutionaire patronen beukten op het Engelse conservatisme in. Hij struikelde over de intrige die zich diep in de catacomben van Old Trafford had ontsponnen. Een van zijn talrijke quotes klonk als volgt: ‘There’s a hell of a lot of politics in football. I don’t think Henry Kissinger would have lasted forty-eight hours at Old Trafford.’ Docherty wakkerde de oude droom van Manchester United aan: to be glamourous rebels! Zijn adolescente discipelen deserteerden met hem tegen het agressieve en oersaaie kick-and-rush. Ze wekten de oude lusten van The Theatre of Dreams tot leven. Meer dan vijftigduizend fans raakte in een innige liefdesverstrengeling met de heerlijke jonge toekomstgoden Lou Macari en Sammy McIlroy en riepen zichzelf uit tot Doc’s Red Army. Met als strijdkreet: Attack!Attack!Attack! Zelfs in het seizoen 1974-’75 – toen United na degradatie in tweede vertoefde – kreeg geen enkele Engelse club meer volk over de vloer.
They were playing like no one else: short quick passes.
Over hen schreef men: ‘They were playing like no one else: short quick passes, always going forward.’ Aan zijn biograaf Norman Giller vertelde Docherty over Jimmy Hogan, dé verspreider van het Schotse ‘passing game’ over Centraal-Europa in de periode 1915-1955. Hogan was de geestelijke vader, het meesterbrein, achter het Oostenrijkse Wunderteam van de jaren dertig (Matthias Sindelar) en de Magical Magyars van de jaren vijftig (Ferenc Puskas). Docherty adoreerde Hogan, hij ervoer hem als zijn coach bij Celtic in 1948: ‘I learned more from him about football tactics than any other person in the game.’
‘The Doc’ creëerde bij United – in de traditie van het huis – de ruimte voor de individualist en de persoonlijke actie.
Goodbye to the Holy Trinity03
Hij was een wandelende oneliner en draafde graag door in de media. Hij denderde ook als een stier door het spelershome. Hij durfde aan wat zijn voorgangers verzuimden. Hij sneed het te oud geworden hart uit het Unitedgeraamte en verwijderde The Holy Trinity. Gentleman Bobby Charlton – Ballon d’Or 1966 – gunde hij met veel egards zijn benefiet in 1973. De balsturige Denis Law – Ballon d’Or 1964 – reikte hij een ‘elegante’ oplossing aan in 1973 met de subtiele, maar niet te counteren mededeling dat ‘United besloten heeft hem een vrije transfer te geven’.
De rebelse George Best – Ballon d’Or 1968 – liet hij zichzelf te kijk zetten met slechte prestaties en disciplinair wangedrag en hij verwijderde hem in januari 1974 definitief uit de selectie. Docherty nam zelfs de degradatie voor lief, maar formeerde een spectaculair elftal dat teerde op het jonge, flanerende talent van Lou Macari, Sammy McIlroy, Martin Buchan, Stuart Pearson, Gordon Hill en Steve Coppell in een ambitieus 4-2-4-concept.
‘The Doc’ zag zichzelf als de drijvende kracht achter de modernisering van het Engelse voetbal: leukere stijl, prettiger voor de fans. Maar ook voor de spelers want die mochten zonder remmingen hun technische vaardigheden demonstreren. De Unitedfan kon geen weerstand bieden aan het vrolijke flankenvoetbal van Docherty’s youngsters: in 1976 en 1977 boekte Old Trafford toeschouwersrecords van 55.000. De nieuwe lichting ‘Red Devils’ stuurde een stroomstoot van enthousiasmerende energie door de conservatieve Engelse eredivisie. Met als klapstuk op 21 mei 1977 de zege tegen landskampioen Liverpool FC in de FA Cup. Vier dagen later wonnen Kevin Keegan en co de Europacup der Landskampioenen. Docherty had dus de beste club van Europa geklopt en toeterde zijn volgende challenge rond: de eerste kampioenenschaal sinds 1967.
While you’ve got that knife in your hand Laurie, do us a favour and cut me a sandwich.
Een week nadien overspeelde hij zijn hand. Hij bekende, via een zelf uitgekiende mediastrategie, openlijk zijn liefde voor Mary Brown, de vrouw van de fysiotherapeut van United. Aan zijn biograaf verhaalde hij hoe hij het nieuws aan Mary’s man Laurie vertelde: ‘When Mary and I gave the news to her husband Laurie that we had fallen hopelessly in love, he was standing in the kitchen with a bread knife in his hand. I decided to lighten the moment by saying: While you’ve got that knife in your hand Laurie, do us a favour an cut me a sandwich.’
I’ve been punished for falling in love.
Het kostte ‘the Doc’ de kop. Hij verloor het pleit binnen de bestuurskamer en verliet Manchester United op het ogenblik van zijn sportieve glorie, maar tegelijk in opperste commotie. Met de legendarische woorden: ‘I’ve been punished for falling in love.’ Hij vond de liefde voor het leven want Mary en hij bleven samen tot aan zijn dood. Met het coachen lukte het nooit meer.
Zodat zijn topprestatie in de FA Cup 1977 tegen Liverpool FC eigenlijk ook zijn eindpunt was. R.I.P. Tommy Docherty.
