FK Zenit Sint-Petersburg – Club Brugge – Champions League – RW

Componist Shostakowitsch ‘ontsnapte’ via het voetbal aan Stalins dictatuur

Club Brugge reist dinsdag naar de Russische cultuurstad Sint-Petersburg om er Zenit partij te geven. Wie weet dat Dmitri Shostakowitsch destijds in zijn geboortestad via het voetbal van de vrijheid proefde om te ontsnappen aan de pesterijen van dictator Stalin?

De bekende componist Dmitri Shostakowitsch (1906-1975), wereldberoemd door onder meer zijn prachtige ‘Tweede Wals’, openbaarde zich vanuit zijn stad Sint-Petersburg/Leningrad ook als voetballiefhebber. Stalin liep in 1936 boos weg tijdens zijn operaopvoering van ‘Lady Macbeth uit het district Mtsensk’, naar de gelijknamige novelle van schrijver Nikolaj Leskov.

Van dan af kreeg hij het zwaar te verduren want hij werd aangeklaagd wegens het ontwerpen van ‘chaotische muziek’ en het vertolken van een ‘zwakzinnige burgerijcultuur’. De componist – die tien symfonieën zou schrijven – leed van dan af aan zware depressies en kampte met zelfmoordgedachten tot aan het overlijden van ‘vadertje Stalin’ in 1953.

Later getuigde zijn echtgenote dat hij zijn vluchtweg zocht in het voetbal.

Dat ontdekte Dmitri Braginsky, musicoloog aan het Conservatorium van Sint-Petersbrug. Hij kreeg van haar toegang tot het familiearchief en stelde in 2018 op basis van zijn onderzoek het boek Shostakovich and Football: Escape to Freedom samen.

Kalmte bewaren

De componist bezocht honderden wedstrijden en legde er schriftjes met statistieken en verhaaltjes van aan. Zijn eveneens musicerende zoon Maxim vertelde aan Braginsky hoe het voetbal zijn vader in de ‘moeilijke jaren’ een bron van comfort bezorgde: ‘Voetbal betekende zijn reddingsboei in de tijd dat hij werd vervolgd door de dictatuur. Bepaalde krachten binnen het communistisch systeem probeerden hem te vernietigen. Men ontsloeg hem in het conservatorium en haalde zijn professionele status onderuit.

Door zijn aandacht op het voetbal te richten, beschermde hij zichzelf tegen de nachtmerrie van de tweede golf van ideologische terreur. Voetbal hielp hem zijn kalmte te bewaren, zijn stress te onderdrukken en zijn mentaal evenwicht te herwinnen.’ Braginsky stootte op onbekende briefwisseling van Shostakowitsch met de voetbalhelden van zijn thuisstad. Hij sloot met hen vriendschappen en nodigde hen – zonder dat iemand het wist – bij hem thuis uit. Hij voerde gesprekken over hun dagelijks leven en het eindigde vaak met het samen musiceren. Voetbal was dus dé manier om voor de onderdrukte componist om eventjes te ontsnappen naar de vrijheid.

Wil er iemand bij Club Brugge even Dmitri Shostakowich en zijn ‘tweede wals’ eren bij het bezoek aan Sint-Petersburg?