Zelfs BeNeLiga is nu te hoog gegrepen voor Feyenoord

Drie weken geleden al schetste ik op deze plaats de lijdensweg die Jaap Stam doormaakte als trainer van Feyenoord. Even rigoureus als hij dat deed als speler van Ajax op 29 oktober 2007, besloot Stam maandag zelf om zich niet langer te laten kwellen door de stress van het trainersvak, de chaos in de leiding van Feyenoord en de altijd weer veel te hoog opgeschroefde verwachtingen in Rotterdam.

Belangrijkste kandidaat om hem op te volgen lijkt oudgediende Dick Advocaat (72), die nooit van ophouden wil weten. ,,Feyenoord heeft interesse, dat klopt. Het is aan Feyenoord om een beslissing te nemen”, zei Advocaat, die dan mogelijk Dirk Kuijt en zijn maatje Cor Pot (68) in de trainersstaf bij zich krijgt.

Beroerder dan onder Stam kan het nauwelijks nog gaan met Feyenoord. De Rotterdamse club draagt nog altijd de status van topclub uit, voornamelijk op basis van een altijd weer uitverkocht stadion (50.000). Feyenoord klaagt desondanks doorlopend over financiële beperkingen omdat de Kuip te weinig faciliteiten biedt aan sponsors.

De sores van Feyenoord strekt zich inmiddels verder uit dan de bankrekening. Er is een nieuwe voorzitter van de Raad van Commissarissen die zijn weg nog zoekt. Directeur Jan de Jong en algemeen directeur Martin van Geel zijn dit jaar vertrokken, het hoofd van de jeugdopleidingen is weg. Met de opvolging wil het niet opschieten.

TWAALFDE PLAATS

Crisis is het nu vooral omdat Feyenoord na elf wedstrijden is weggezakt naar de twaalfde plaats in de Eredivisie, met als dieptepunt afgelopen zondag de afdroging bij aartsvijand Ajax. Met 4-0, de ruststand, viel de vernedering alleen maar genadig uit omdat de Amsterdammers hun medelijden in de tweede helft wel erg nadrukkelijk etaleerden.

Kansloze nederlagen in de Europa League bij Glasgow Rangers en Young Boys illustreerden eerder al dat zelfs een BeNeLiga te hoog gegrepen zou zijn voor het huidige Feyenoord. Zondag leek het wel een trainingspartijtje, een rondo,  zo makkelijk kon Ajax de bal rond laten gaan. Feyenoord kwam kwaliteit, energie, inzicht en tactisch benul te kort. Doelloos en dolend zwierven de Rotterdammers door de Johan Cruijf ArenA, alsof ze nooit les krijgen van een trainer.

CURSUS OP MAAT

Voor zijn studie als coach mocht Jaap Stam zich van de KNVB onttrekken aan het klassikale onderwijs. Omdat hem dat niet lag, kreeg hij een cursus op maat, voldoende om het hoogste trainersdiploma te verkrijgen. Wie Jaap Stam op persconferenties hoorde zuchten en steunen, kakelend op het hoogste toerental, maar vaak onnavolgbaar, vroeg zich af hoe de conversaties moesten verlopen met zijn spelers.

Gevreesd moet worden dat Jaap Stam een nieuw voorbeeld blijkt van een oud-topspeler die als coach niet in staat is zijn gedachten over te brengen, spelers te inspireren en supporters te overtuigen. (In november 2001 zei Co Adriaanse, destijds coach van Ajax, al: ‘Een goed paard maakt nog geen goede ruiter’. Hij motiveerde daarmee zijn weigering om Marco van Basten op te nemen in de technische staf. Kort daarna werd Adriaanse zelf ontslagen.)

Bij Jaap Stam spatte de moedeloosheid zondag na de nederlaag bij Ajax van zijn getekende gezicht. Hem was aan te zien hoe moeilijk hij zich kon neerleggen bij het onvermogen om zijn spelers te laten uitvoeren wat hij had opgedragen. Veelbetekenend was toen al wat Stam zei over spelers en supporters. ,,We moeten bekijken hoe de spelers op de trainer reageren. We moeten kijken  of dat goed genoeg is.” En over de supporters: ,,Supporters die mijn ontslag eisen? Het zal wel, ik kijk ze er niet aan op. Ik begrijp hoe die gedachten zijn.”

SPELERSBUS BELAAGD

De woede van de fans,  gevoed door kritiek in met name de Rotterdamse media, balde zich vervolgens samen in frontale aanvallen op Jaap Stam. Bij terugkeer uit Amsterdam merkte Stam hoezeer het ongenoegen was  geëscaleerd. De spelersbus werd getroffen door vuurwerk, spelers bespuugd en uitgescholden. De Mobiele Eenheid van de politie (ME) was massaal uitgerukt om de gemoederen te kalmeren.

Jaap Stam zag het aan, verliet schielijk de bus en zocht een veilig heenkomen terwijl Eric Botteghin en Steven Berghuis, eerste en tweede aanvoerder, met zalvende woorden begrip probeerden te kweken bij de tierende fans. Jaap Stam had zijn conclusies al getrokken. Na 126 dagen volgde maandag het verdict. ,,Ik heb er goed en lang over nagedacht. Mijn uiteindelijke conclusie is dat het beter is voor de club, de spelers en mezelf als ik een stap opzij doe”, zei hij in een bericht op de site van de club.

GEEN GELD MEE

Feyenoord drong niet aan. ,,Vorige week uitte Jaap zijn zorgen. Hij vroeg zich af: breng ik wel genoeg om Feyenoord beter te kunnen laten voetballen”, vertelde Sjaak Troost, tijdelijk technisch directeur. Jaap Stam liet Feyenoord weten geen behoefte te hebben aan een financiële vertrekregeling. Hij kan het zich permitteren na een lucratieve spelerscarrière bij onder meer Oranje, PSV, Manchester United, Lazio, AC Milan en Ajax. Hij zal zich ook afvragen hóe en óf het verder moet met hem in het trainersvak.

Als trainer van Jong Ajax maakte Jaap Stam  (47) weinig indruk. Menigeen in Amsterdam had twijfel bij zijn opvattingen over Abdelhak Nouri die volgens hem zoveel fysieke kracht miste dat hij nooit de top kon halen. Bij Reading lonkte promotie naar de Premier League, wat iedereen vergeten was toen hij negen maanden later werd ontslagen. Vorig seizoen loodste Stam PEC Zwolle, de club uit zijn regio, als invaller-trainer weg uit de gevarenzone. Hij was weer even snel vertrokken toen Feyenoord aan de bel trok.

GEEN STURENDE HAND

Bij Feyenoord had Stam te maken met spelers die niet fit bleken (Fer en Karsdorp), met buitenlanders die hij niet goed genoeg vond en met matige krachten die de schouders misten van Robin van Persie (gestopt) en Tonny Vilhena (naar Krasnodar). Het Feyenoord anno 2019 ontbreekt het zichtbaar aan kwaliteit en mentaliteit. Jaap Stam lukte het niet het ontbreken van zulke eigenschappen te compenseren met een sturende hand.

Wat nu Feyenoord? Frank Arnesen zit in de wachtkamer om als nieuwe technisch directeur orde te scheppen. Arnesen beschikt over een breed netwerk, zowel in het métier van de trainers als in het netwerk van de zaakwaarnemers. De Deen zal ook te maken krijgen met de diepgewortelde invloeden van spelersmakelaar Rob Jansen binnen de Kuip, met oud-speler Dirk Kuijt in zijn kielzog. Kuijt (39) vent zijn als speler opgebouwde populariteit gretig uit. Hij maakt er geen geheim van binnen enkele jaren graag hoofdcoach van Feyenoord te worden, maar als trainer van het hoogste jeugdelftal heeft hij al stevige kritiek uitgelokt van clubicoon Willem van Hanegem.

VAN HANEGEM

Van Hanegem (75) volgt zijn club meestal alleen op het tv-scherm, maar zijn stem telt nog steeds. In zijn wekelijkse columns in het AD maakt De Kromme van zijn hart geen  moordkuil. Het zal interessant worden te volgen hoe Van Hanegem dadelijk  reageert op de gekozen opvolging van Jaap Stam.

Een man van daden is Van Hanegem niet meer, maar zijn woorden bepalen nog vaak de toon bij de club die de slogan ‘Geen woorden maar daden’ al vele tientallen jaren lang in het clublied uitdraagt.

Twitter: @hmees