WK-brief 8 van FC aan RW: de Russen weten niet beter

Sochi, 16 juni 2018

Beste Raf,

Blij je eerste brief in Rusland te mogen ontvangen. En wat mij nog gelukkiger maakt, is dat jij één van de weinige voetballiefhebbers bent die verder dan de bal kijkt. Een stevige tackle van Kevin De Bruyne op Adnan Januzaj tijdens een training is voor jou geen halszaak.

Je vond de middelvinger van Robbie Williams dom, maar elke vorm van dissidentie tegen dictators is meegenomen. Wat kon hij overigens anders doen ? Misschien heeft hij zo toch een paar mensen kunnen duidelijk maken dat het rijk van tsaar Vladimir geen paradijs van vrijheid is.

Ik ben ook blij dat je het over de Starostins had. Ik ken hen uit het voortreffelijke boek van Mark Benetts ‘Football Dynamo’. Nikolai, de oudste van de vier, is de stichter van Spartak, dat tot 1935 MKS heette.

Nikolai noemde Spartak naar Spartacus, de slaaf die een revolutie leidde tegen de machthebbers in Rome. Er staat een enorm standbeeld van Spartacus voor het stadion, waar de Rode Duivels zaterdag tegen Tunesië spelen.

Bennets omschrijft Nikolai Starotsin als ‘obsessief eerlijk’. Hij geloofde heilig in de principes van fair play en sportief gedrag. Deze principes maken nog altijd deel uit van het ethos van Spartak en dat is opmerkelijk in het door en door corrupte Russische voetbal. Het leverde de rood-witten de eretitel van ‘People’s Team’ op en maakt dat er nog steeds een sfeer van romantiek rond de club zweemt.

‘Perestroika’ was een godsgeschenk voor Starotsin en zijn Spartak. De club genoot van meer sympathie dan ooit en domineerde in de jaren ’90 het Russische voetbal compleet. Tussen 1992 en 2002 werd het slechts één keer geen kampioen.

Rusland is een vreemd land, Raf. Het ziet er helemaal anders uit dan in 1980, toen ik hier voor het eerst was om verslag uit te brengen van de Olympische Spelen. Van een economische boycot merk je niets. Alles oogt modern, de mensen zijn behoorlijk gekleed, er zijn ontspanningsmogelijkheden zat en je kan hier zelfs goed eten. Eigenlijk merk je nog nauwelijks verschil met de rest van Europa. Op de troosteloze woonblokken in de voorsteden uit de communistische periode na.

Ik begin te begrijpen waarom de Russen massaal voor Poetin blijven stemmen. Hun leven is heel wat aangenamer geworden. Rusland heeft niet alleen oligarchen, maar nu ook een middenklasse. Dat ze in een dictatuur leven, nemen ze er bij.

Waarschijnlijk beseffen ze het niet eens. Toen ik in december naar Moskou kwam voor de WK-loting ontmoette ik op de luchthaven een jonge man van een reisagentschap die zeer goed Engels sprak, iets wat je hier nauwelijks tegenkomt. Iemand dus die gestudeerd had.

De man wilde weten wat ik van Moskou en Rusland vond. Ik vertelde hem dat het Rode Plein op een decor uit een sprookje leek. Vooral in december als de kerstmarkt open is en er flink wat sneeuw ligt. Ik vertelde hem dat ik hier nochtans niet zou willen wonen, omdat dit geen vrij land is.

Hij bekeek me alsof ik een buitenaards wezen was en vroeg wat ik bedoelde. Ik zei: ‘Jullie hebben geen vrije verkiezingen, geen vrije media.’ Hij viel bijna letterlijk achterover. Natuurlijk had zijn land vrije verkiezingen en een vrije pers. Van Aleksej Navalny had hij wel eens gehoord, maar dat was slechts een onruststoker. Weg ermee.

De doorsnee Rus weet niet beter en kan niet beter weten. Op de tv-zenders in onze hotels kan je slechts Russische zenders ontvangen en die worden zo goed als allemaal gecontroleerd door het Kremlin. Van CNN of BBC World hebben ze hier nog nooit gehoord. Niet dat het veel zou uitmaken, want niemand zou begrijpen wat er werd verteld. Het leert me wel dat een democratie niet bestaat zonder een vrije pers. Donald Trump voert niet voor niets een hetze tegen de media.

Laat ons de Russen niets verwijten, wij zijn gaan haar beter. Integendeel. Wij hebben vrije media, maar lezen geen kranten meer. Met als gevolg dat we steeds meer stemmen voor figuren die ons willen terugvoeren naar het duistere verleden en beslissingen nemen die niet in het belang zijn van de gewone man of vrouw..

Ik hoop snel weer wat van je te horen,

françois