Vollgas-tikitaka-fussball, het opwindende voetbalevangelie van Tuchel – RW

Neem een voorbeeld aan Thomas, Michel!

Der BVB Zauber ist zurück kopte Frankfurter Allgemeine Zeitung gisteren na de match tegen Real Madrid. Het beste dagblad van Europa biedt, in tegenstelling tot onze ‘kwaliteitskranten’, wél gefundeerde voetbalverhalen. Trainer Tuchel sprak na afloop als volgt tegen FAZ: ‘Het was onze bedoeling om onze spelstijl van tempo en techniek ook tegen tegenstanders van het hoogste niveau uit te proberen.’ Volgens de Allgemeine combineerden de jongeren van Borussia zonder het minste respect voor grote namen als Ronaldo, Kroos en Bale bij vlagen Real van de mat. De statistieken spreken duidelijke taal: 59 versus 41 procent balbezit; 666 versus 404 passeerbewegingen; 90 versus 86 procent nauwkeurigheid en 19 versus 11 doelpogingen. Allemaal in het voordeel van Borussia maar de Koninklijke counterde zich naar 2-2. Het publiek verveelde zich geen seconde. Omdat Tuchel elk moment van de match zeer intensief voor ‘das Offensiv’ beleeft. Welaan dan Michel, neem hier eens een voorbeeld aan! Ga voor de volle buit met Club, altijd en overal.

Van Klopp tot Tuchel: continuïteit

Ik beken: ik had en heb een zwak voor Jürgen Klopp. Ik betreurde zijn onverwachte afscheid bij Borussia Dortmund maar had toch meteen een goed gevoel bij zijn` opvolger: de relatief onbekende Thomas Tuchel (1973) die ook bij Mainz 05 in zijn voetsporen was getreden. De internationale pers stelde de keuze in vraag want schoof als vanzelfsprekend zonder veel nadenken het klassieke lijstje met ‘toptrainers’ naar voor. Dat Klopp een eigen huisstijl bij Borussia Dortmund had geïntroduceerd, daar werd amper over nagedacht. Met Tuchel gaf de hervormingsgezinde manager Wätzke een duidelijk signaal: continuïteit.

Maar Thomas Tuchel deed meer: hij transformeerde het spel van Borussia Dortmund naar een nog hoger niveau dan tijdens het era Klopp. Voor insiders geen echte verrassing. Thomas Tuchel behoort immers tot het kransje van voetbalintellectuelen dat het Duitse voetbal sinds de wereldbeker van 2006 een nieuw en wereldwijd gewaardeerd aanzien heeft gegeven: de Schwabische Schule.

Gecontroleerde chaos van Schwabische Schule

Rare snuiters, jonge mannen met een ‘seventies look’: Jürgen Klinsmann, Joachim Löw, Jürgen Klopp, Ralf Rangnick en Thomas Tuchel. Lieden zonder internationale ervaring deden langzaam maar zeker hun intrede met verfrissende visies. Ze negeerden de oude gewoonten en volgden daarnaast vooral de eigen weg. Het clubje kreeg de naam ‘die Fussballprofessoren aus Baden-Württemberg’.

Hun mentor heet Helmut Gross (1950), trainer-filosoof en aanhanger van wat hij zelf noemt ‘de gecontroleerde chaos’. Hij haalde zijn inspiratie bij de ‘ruimtedekking’ van Ernst Happel (Club Brugge 1975-‘78, Nederlands Elftal 1978, HSV 1981-’84) en Valeri Lobanowski (Dynamo Kiev). Zijn leerlingen bestudeerden zowel het uitgesponnen middenveldspel van Brazil 82 (Socrates-Zico-Falcao) als van France 84 (Platini-Tigana-Giresse). Ze verdiepten zich in het Milan 88-90 van Arrigo Sacchi (Baresi-Rijkaard-Gullit-Van Basten). Gross verwierp reeds in de loop van de jaren tachtig de ouderwetse dommekracht-stopper. De lompe mandekking, de angstige libero, strijdlust, inzet: hij schopte de heilige huisjes om. Hij brak met zijn aansprekende coaching door bij een zeer bescheiden ploegje. Hij werd benoemd tot hoofd jeugdzaken van het deelstaatverband Baden-Württemberg en speurde naar de wortels van het offensieve, onverwachte, on-Duitse voetbal: de elkaar stimulerende Hollandse (jaren zeventig, Johan Cruijff), Hongaarse (jaren vijftig, Ferenc Puskas) en Oostenrijkse (jaren dertig, Matthias Sindelar) scholen waarbij de voetballer zelf diende te denken. In West-Duitsland was Günter Netzer, de ‘10’ van Borussia Mönchengladbach en de Mannschaft 1972 (winnaar EK in Brussel, met fantastisch elegant voetbal) hiervan de vertolker. Van Gross ging een voorbeeldfunctie uit en dat sorteerde effect op een hele generatie. In het zuidwesten van Duitsland heerste destijds, en tot vandaag, het klimaat van modernisering.

Das schöne Spiel

Thomas Tuchel ontwikkelde zich snel van vlijtige leerling – van vooral Ralf Rangnick en Jürgen Klopp – tot echte ‘Fussball-Lehrer’ met een missie: das schöne Spiel. Na vijf jaar Mainz 05 (2009-2014) koos hij bewust voor een sabbatjaar om de visie van de door hem bewonderde Pep Guardiola te doorgronden. Die voegde hij toe aan het fundament van Jürgen Klopp: ‘das Vollgass-Fussball’ volgens ‘die Gegenpressing’.

Intussen bestudeerde hij ook het standpunt van Wolfgang Schöllhorn. De professor ‘trainings- en bewegingswetenschap’ van de befaamde Universiteit van Mainz vertaalde het verhaal van ‘gedifferentieerd leren’ naar het voetbal. Hij zag het leerproces niet in het voortdurende herhalen of in het streven naar perfectie maar eerder in de intuïtieve adaptatie: techniek als oplossing voor de nooit eindigende uitdagingen op een voetbalveld. Volgens Schöllhorn is ‘ieder mens uniek’ en hij draagt uit dat ‘elke speler verschillend is en daarom een aparte behandeling en aangepaste coaching verdient’. Een zowaar revolutionaire kijk op mens en voetballer!

Paco Seirulla ging eveneens in de leer bij Schöllhorn, de voormalige jeugdcoach van Barça gold destijds als een belangrijke invloed op Guardiola. Tuchel bracht deze elementen in de eigen kijk op het spel aan en leerde zijn spelers trainen in zowel zeer kleine als zeer brede ruimtes. Om de bal te controleren op elk moment van de match en om te vermijden dat verdedigers het voortdurend nodig achten om aan de shirts van hun tegenstanders te gaan hangen. Subotic sprak hierover: ‘Sommige oefeningen duurden 2,5 uur maar het verveelde nooit omdat het niet zo aanvoelde.’

Met als bedoeling, en ik citeer Tuchel: ‘de training zo complex mogelijk en mentaal veeleisend te maken dat een wedstrijd bij wijze van contrast ongedwongen lijkt.’

Tuchel bouwde verder op de fantastische fundamenten van Klopp maar verfijnde de methodiek. Hij zette de focus meer op het balbezit en combineerde het vollgassfussbal met tikitaka.

Opwindende middenvelddiamant

Tuchel keerde de ‘middenvelddiamant’ om van 4-2-3-1 naar 4-1-3-2 waarbij de centrale spelmaker (nummer zes) voortdurende één-twee-combinaties tracht op te zetten met de twee aanvallende middenvelders (nummer acht). Snelle, korte balwisselingen die vertrekken vanuit de achterhoede en die via de omgekeerde driehoek door het midden eindigen in de open ruimte op de flanken: het Tiki Tuchel – mét een extra aanvallende speler – werd een feit. Tuchel stuurt bovendien voortdurend bij tijdens de wedstrijd want zijn prikkelende aanwezigheid langs de lijn verslapt geen seconde. Met Barça en Bayern speelt Borussia Dortmund opnieuw het opwindendste voetbal van Europa.

Dat bewijzen de cijfers. Tijdens het seizoen 2015-’16 scoorde Borussia in 66 officiële wedstrijden 138 doelpunten (82 competitie, 17 beker, 39 Europa) en kreeg er 52 tegen. De jongens van de Gelbe Wand eindigden tweede in de Bundesliga na het ongenaakbare Bayern van Guardiola en dwongen Pep’s team tot penalty’s in de Pokalfinale. In een intussen al ‘classic game’ verloor Tuchel in de Euroleaguekwartfinale van Klopp in de laatste minuut: FC Liverpool – Borussia Dortmund 4-3. Tijdens het tussenseizoen liet Borussia drie sterkhouders vertrekken: Mats Hummels, wat mij betreft de beste opbouwende verdediger ter wereld, naar concurrent Bayern en de spelbepalende middenvelders Gündogan (City) en Mkhitarian (United) naar de voetbalhoofdstad van Europa. Er werd slim ingekocht: Götze en Schürrle voor de middenvelders en Bartra (Barça) in plaats van Hummels. Daarnaast kwamen minder bekende namen als Guerrero, Rode en Dembélé die zich meteen in de basis speelden. Tuchel tekende opnieuw voor een vliegende start met 27 doelpunten in 9 duels. Dat brengt het totaal aantal goals op 165 in 75 wedstrijden.

De nieuwe coach voegde de voorbije vijftien maanden aan het oorspronkelijke idee van Jürgen Klopp een scheut intelligentie toe. Ik beken: ik heb een zwak voor Thomas Tuchel.

Raf Willems