In de voorbije halve eeuw werden zestien Europese Kampioenschappen georganiseerd. Het begon met Frankrijk 1960 en eindigde met Europa 2021.
Telkens stonden spelers op die het toernooi naar hun hand zetten, een onvergetelijke indruk nalieten of op beslissende momenten faalden. Ze gingen als helden of antihelden de geschiedenis in. Lees op De Witte Duivel een serie in zestien afleveringen:
Van Lev Yashin tot Marcus Rashford, helden en antihelden van het EK 1960-2021.
Aflevering 10: EK 1996 ENGELAND
MATTHIAS SAMMER – MODERNE LIBERO, BALLON D’OR, BESCHEIDEN OSSIE
Finale: Duitsland – Tsjecho-Slowakije 2-1, Wembley Stadium, 30 juni 1996
Football comes home. EURO 1996 werd georganiseerd in Engeland. De Duitse bondscoach Berti Vogts stond voor een alles-of-niets-missie. Na de Italiaanse ‘wereldbekerzomer’ van 1990 zadelde ‘Weltmeister’ en bondscoach Franz Beckenbauer hem – assistent tijdens het WK en opvolger erna – ongewild op met een zware erfenis. Hij sprak de historische woorden: ‘Door de Duitse eenmaking zal de Mannschaft de volgende jaren onklopbaar worden. Want bij de huidige wereldkampioenselectie zal het talent uit het voormalige Oosten worden gevoegd.’
Beckenbauer verwees daarbij uitdrukkelijk naar de klasse van centrale verdediger Matthias Sammer. De toernooien van 1992 – EK – en 1994 – WK – liepen echter verkeerd af voor de Mannschaft.
Matthias Sammer. Op hem bouwde Vogts zijn fundamenten. Daarvoor diende hij wel het ‘obstakel Lothar Matthäus’ op te ruimen. De 35-jarige recordinternational keerde rond januari 1996 terug na een langdurige achillespeesblessure. Bayern won de UEFA Cup, maar de ruzie tussen hem en ploeggenoot Jürgen Klinsmann bleef etteren en eindigde in onderling misprijzen tussen de twee ‘koningskinderen’ van de gouden Mondiale 1990. Matthäus eiste zijn liberopositie in de nationale ploeg terug op en kreeg daarbij de openlijke steun van … Franz Beckenbauer.
Vogts toonde persoonlijkheid, bokste op tegen de invloed van Beckenbauer en grendelde de deur hermetisch af voor Matthäus: ‘We zien hem niet meer terug. Het hoofdstuk is afgesloten.’ Hij koos partij voor Klinsmann en … voor Matthias Sammer. Die openbaarde zich tussen 1994 en 1996 als nieuwe topper van Borussia Dortmund: twee keer landskampioen, ten nadele van Bayern München. Toch liep het pad tussen beiden ook niet over rozen. Tijdens een vriendschappelijke match in de Verenigde Staten tussen Brazilië en Duitsland in juni 1993 ontplofte de boel. Bij een 3-0 achterstand haalde Vogts Sammer tijdens de pauze naar de kant. Die nam deze beslissing niet en eiste en kreeg een ‘gesprek’: een langdurige discussie op het strand van Miami.
Daarin peilde Sammer naar het vermogen van Vogts om begrip te hebben voor zijn specifieke situatie: de in Dresden geboren Ossie had last om zich aan het compleet andere levensritme van de Wessies aan te passen. Elke vedetteneiging was hem vreemd en hij meed ‘celebritytoestanden’ als de pest. De bondscoach gunde hem zijn tijd, maar het duurde tot net voor EURO 1996 dat de laatste restjes wantrouwen uit de relatie verdwenen. Hij handelde autonoom – met andere woorden zonder zich iets aan te trekken van de bij de publieke opinie zeer invloedrijke Beckenbauer – en hakte de gordiaanse knoop door in het voordeel van Sammer en Klinsmann. Hij gaf hen bovendien het leiderschap over de selectie in het veld mee.
Met Sammer wist Vogts dat hij een libero had die zijn rol modern en offensief interpreteerde. Bij tegenaanvallen verliet hij zijn positie en stapte in de ruimte die voor hem lag. Bij herovering van de bal bevond hij zich tussen de twee Duitse verdedigende middenvelders en kon meer druk zetten en creatieve impulsen geven. Sammer riep daarmee, als eerste, herinneringen op aan het spel van Beckenbauer twee decennia eerder. Na het afscheid van der Kaiser verstarde dat frivole spel van achteruit. De stijl van Sammer brak met de controlerende ‘Matthäus-Mannschaft’-stijl van de jaren tachtig.
In de eerste twee wedstrijden kwam Duitsland verrassend sterk voor de dag met overwinningen tegen Tsjechië (2-0) en Rusland (3-0). Sammer en Klinsmann traden meteen op de voorgrond met doelpunten en zelfvertrouwen. In de kwartfinale rakelde de Kroatische bondscoach vooraf het Duitse oorlogsverleden op en voerde zijn elftal als ‘voetbalsoldaten’ op die zouden ‘strijden op leven en dood’. Vogts hield het hoofd koel en bewaarde zijn waardigheid. De Kroaten domineerden en toonden zich technisch de sterkste. Tot overmaat van ramp viel Klinsmann – die op strafschop de score had geopend – nog voor de pauze uit. Toen torende Sammer boven mede- en tegenspeler uit. Hij organiseerde zijn defensie en toonde zich als spelverdeler. Bij één van zijn uitbraken trof hij net voor het uur raak: 2-1.
In de halve finale – klassieker tegen Engeland – won Duitsland na strafschoppen. En in de finale tegen Tsjechoslowakije had de Mannschaft zelfs de zogenaamde ‘Golden Goal’ nodig. Na het winnende doelpunt werd afgefloten. Sammer toonde opnieuw zijn twee gedaanten: leiderschap in de verdediging en offensieve meerwaarde op het middenveld als het moment van de waarheid dat vroeg.
Bondscoach Berti Vogts had zijn revanche beet. Hij kreeg gelijk met zijn keuzes die hij in de aanloop naar EURO 1996 had doorgevoerd. Hij weerde de zich enkel om het rendement bekommerende Matthäus. En ging met Klinsmann in zee, omwille van diens positieve kijk op het spel. Aan het kennersoog van Vogts ontsnapte niets. Hij stelde vast dat behoudens Klinsmann enkel Sammer internationale klasse bezat. Het duo Klinsmann–Sammer, omschreven als zijn ‘linker- en rechterhand op het veld’, bezorgde hem het mooiste uur uit zijn loopbaan als bondscoach. Sammer werd bovendien verkozen tot beste speler van het tornooi. Men prees zijn tactische intelligentie, zijn perfectionisme en zijn vechtersmentaliteit. Hij werd als libero de eerste opbouwer van de aanval. Hij ontving de Ballon d’Or en was na Franz Beckenbauer in de jaren zeventig pas de tweede verdediger die deze uitverkiezing kreeg. De modern libero bleef echter een bescheiden Ossie. Matthias Sammer.
