Mag nummer 11 van de FIFA-ranking eind volgend toch gewoon meedoen aan het WK in Qatar? Oranje waande zich zaterdag al zeker, het verkeerde in jubelstemming, toen het alsnog twee verliespunten kreeg aangesmeerd. Een dreun, een blamage, een debacle, werd het gelijkspel (2-2) genoemd. Alsof de WK-executie zich al in Montenegro had voltrokken.
Geen vuiltje aan de lucht leek er daar in dat Balkan-staatje; na 82 minuten met 2-0 vóór, nadat concurrent Noorwegen eerder op de avond thuis tegen Letland op 0-0 was blijven steken. Winst betekende kwalificatie, dichtbij de kleedkamer stond de champagne al klaar. Nu het in no-time nog 2-2 kon worden, moet Oranje dinsdag tenminste gelijk spelen tegen Noorwegen om de WK-plaats veilig te stellen. Dat moet dan gebeuren zonder steun van het legioen, in een lege Feyenoord-Kuip waar verlies vrijwel zeker rechtstreekse uitschakeling zonder herkansing inhoudt.
Zelfs Louis van Gaal reageerde verbluft op wat hem overkwam in Montenegro. Zijn gedachten ging terug naar 28 maart 2001, naar Porto waar Oranje in zijn eerste bewindsperiode als bondscoach vanaf de 83ste minuut een 2-0 voorsprong tegen Portugal verspeelde. In een overmoedige bui bracht Van Gaal toen in de laatste twintig minuten twee aanvallers in (Roy Makaay en Pierre van Hooijdonk), kennelijk om ze mee te laten feesten.
Maar aan het eind stond het 2-2, net als zaterdag in Montenegro. Vijf maanden later volgde de knock-out in Ierland. Weg WK. Bij zijn vertrek zei Van Gaal zich groen en geel te hebben geërgerd aan de spelers.
BREUKJE IN DE HEUP
In Montenegro zocht Van Gaal (nog) niet naar zondebokken. Peinzend verliet de bondscoach van Oranje het veld, herkenbaar was zijn manke tred, een souvenirtje van een heuoperatie zes jaar geleden. Terug in Zeist volgde een val, na de training van zondag toen hij uitgleed bij het van de fiets stappen. Hij liep een breukje in de (andere) heup op, een operatie werd (nog) niet noodzakelijk geacht. Vanuit een golfkarretje op het trainingsveld en in een rolstoel bij de teambesprekingen moet Van Gaal nu de spelers oppeppen.
Staande zal de 70-jarige bondscoach zijn stem dinsdag niet kunnen verheffen in de Kuip. De orders moeten dan al begrepen zijn. ,,Coaching doe je verbaal, vanuit je brein, met overtuiging. Ik heb tot nu toe alles kunnen doen wat ik normaal ook zou doen als coach”, zei Van Gaal maandag op de KNVB-campus in Zeist.
‘SIGNAAL’
In Montenegro begrepen zijn spelers zaterdag kennelijk niet wat hij bedoelde. Na 66 minuten was de accu leeg bij Gini Wijnaldum (Paris Saint-Germain), net hersteld van een griepje. Met Teun Koopmeiners (Atlanta Bergamo) bracht Van Gaal een tweede verdedigend middenvelder in, naast Frenkie de Jong. ,,Die keuze had voor de spelers een signaal moeten zijn dat er minder ruimte moest worden weggegeven, normaal gesproken was anders Guus Til in die rol de vervanger van Wijnaldum geweest”, zei Van Gaal maandag.
Zijn plan om met ‘twee zessen’ – trainersjargon voor twee verdedigende middenvelders – de ruimte voor Montenegrijnse counters kleiner te maken, viel twaalf minuten later in duigen. Ook Frenkie de Jong dacht dat het klusje met een 2-0 voorsprong wel was geklaard. Hij voelde een pijntje, vroeg om een wissel en kreeg zijn zin. Een tweede alternatief voor de positie ‘op 6’ zat niet op de bank, wel als nummer 24 op de tribune: Marten de Roon, vaste keus onder Ronald Koeman, nu overbodig. Ryan Gravenberch, De Jong’s vervanger, kwam er in om het feestje mee te vieren, hetzelfde gold voor Noah Lang die terughobbelend toekeek bij de 2-2.
HINKEN OP TWEE GEDACHTEN
Wat zich in die slotfase vooral openbaarde was de tweespalt binnen het team, het hinken op twee gedachten. Memphis Depay droomde na twee goals van een hattrick, Denzel Dumfries bleef naar voren stormen, Daley Blind nam zijn taken veel te licht op, Ryan Gravenberch was weer even jeugdspeler, Noa Lang zag geen gevaar.
Virgil van Dijk voelde zich als aanvoerder en als centrale verdediger aangesproken. Zijn basstem, in lege stadions altijd luid aanwezig, was niet hoorbaar in het dun bezette stadionnetje van Podgorica. ,,Het klopt dat veel jongens bij ons eerder aan de 3-0 dachten dan aan het vasthouden van de voorsprong. Daar wil ik zeker de verantwoordelijkheid voor nemen. Het moet beter, dat hebben we besproken.”
LEGE KUIP
In Montenegro kon Oranje niet alleen de schade te beperken tot desnoods 2-1, het liet zich vier minuten na de eerste treffer ook nog eens ringeloren met de gelijkmaker. Daardoor verschrompelde het riante uitzicht op Qatar en is dinsdag tegen Noorwegen een gelijkspel vereist. Oranje moet dat zien te klaren in een lege, stille Kuip, waar de fans de scheidsrechter en tegenstanders ditmaal niet kunnen intimideren. De almaar oplopende corona-besmettingsgraad bewoog de Nederlandse regering tot een verbod op het bezoeken van sportwedstrijden op alle niveaus.
Daartegenover staat de afwezigheid van de geblesseerde Erlin Haaland, de enige Noor die Van Gaal angst in zou boezemen. ,,Wij hebben het beste team”, zegt Van Gaal, wijzend op de clubs in Engeland, Spanje, Frankrijk en Italië waar hij zijn spelers vandaan haalt. Of dat team op een WK hoger kan reiken dan op de FIFA-ranking mag worden betwijfeld.
