In deze rubriek formuleert Raf Willems op ongeregelde tijdstippen enkele ongerijmde en onsamenhangende gedachten over heden, verleden en toekomst van het voetbal. Vanuit zijn voetbalmuseum als het ware…Want… When I’m 64, zo zongen The Beatles. Met als voetbalmotto One Love! Jawel, al was het maar om Infantilo te pesten…
Bijna dertig jaar geleden maakte ik kennis met de voetbalpublicaties van Verlag die Werkstatt. Ik bezocht voor het eerst de Frankfurter Buchmesse en ontdekte als bij hoog toeval, al bestaat dat niet volgens Louis van Gaal, een kleine stand waarbij geitewollensokkenthema’s (van ecologie over wereldvrede tot mensenrechten) zich mengden met voetbal. Dat was wel aan mij besteed, maar ik had het nergens eerder gezien. Verlag Die Werkstatt bracht dus haar twee favoriete en ogenschijnlijk tegengestelde werelden – en ook de mijne, voeg daar nog de popmuziek van het tijdperk 1955-1985 aan toe en je hebt me meteen door – in één vloeiende beweging bij elkaar. Ik ontdekte een eigenaardig boekje van de mij onbekende auteur Dietrich Schulze-Marmeling met de moeilijk vertaalbare titel Der gezähmte Fussball, die meteen zijn verklaring vond in het onderschrift Zur Geschichte eines subversiven Sports. Vooral dat vond ik fascinerend en ik troggelde een exemplaar af van de vriendelijke standhouder, die qua imago duidelijk in Woodstock was blijven hangen, maar ook dat stemde me alleen maar vrolijk. Ik beloofde als vanzelfsprekend dat ik er alles aan zou doen om het boek in Vlaanderen op de markt te brengen, ook al wist ik vooraf dat dit me niet zou lukken. Wat wèl lukte: het boek inspireerde me. Het bevestigde wat ik lange tijd instinctief aanvoelde: voetbal beperkt zich niet tot de gebeurtenissen op het veld. Al zijn die op zich al voldoende voor zowel onverklaarbare vreugde als verdriet en alle menselijke sentimenten die zich tussen deze uitersten bevinden. Schulze-Marmeling was niet de eerste die zich verdiepte in de sociologische achtergronden van de sport, maar beet wel de spits af met zijn vernieuwende kijk inzake het emanciperende karakter van het spel om de bal. En als voormalige maatschappelijk werker/hulpverlener – wel een gesjeesde want uiteindelijk in het boekenvak gerold – proefde ik daar voor het eerst van de gedachte die de volgende drie decennia een deel van mijn professioneel leven zou bepalen: Kan voetbal de wereld redden? Welnee, maar voetbal heeft wèl meer dan twee doelen. Met dank dus aan Dietrich Schulze-Marmeling, die ik één keer in levende lijve ontmoette en zich ontwikkelde tot de invloedrijkste en vaak bekroonde cultuurhistorische voetbalschrijver met baanbrekend verdiepend werk over onder meer Bayern München, Borussia Dortmund, Manchester United, Liverpool FC, Celtic Glasgow en FC Barcelona.
Geef Dietrich de keuze om zich in één of ander muf voetbalarchief terug te trekken of een match in de skyboxen van Wembley Stadium bij te wonen en hij kiest ongetwijfeld voor de eerste optie.
En dat geldt eveneens voor zijn compagnon de route Hardy Grüne. Zij het vanuit een compleet ander perspectief. Beide auteurs zijn elkaars tegenpolen, althans inzake professionele aanpak. Grüne reisde letterlijk als een soort voetbalpelgrim – of beter nog: voetbalnomade – in zijn eentje de wereld rond op zoek naar de onooglijkste club op de meest onherbergzame plaats en hield er telkens een aparte herinnering aan over. Die verzamelde hij op zijn beurt in encyclopedische overzichten over elk werelddeel. Van hem, die ik een paar jaar later op de Buchmesse eens tegen het lijf liep, leerde ik als ‘voetbalschrijver’ het oog voor de anekdote, het menselijk detail ontdaan van de opgeklopte media-aandacht.
Geef Hardy de keuze tussen een partijtje volgen in een ijskoud stadionnetje op de Far Oëreilanden en een match in de skyboxen van Wembley Stadium en ook hij zal zonder verpinken gaan voor de eerste optie.
Dit alles om maar te zeggen dat ze samen dus ‘Die Königlichen. Die Geschichte von Real Madrid’ schreven. Over ‘de Koninklijke’, met andere woorden: de geschiedenis van Real Madrid. Zonder twijfel een sterk en belangrijk boek, met enige nieuwe inzichten. Hun beste? Neen, dat niet, maar altijd meer dan het lezen waard.
Ben ik het er helemaal mee eens? Evenmin. Omdat ze in hun inleidend hoofdstuk ‘De Koninklijke’ omschrijven als ‘romantisch noot in het moderne voetbal’. Daarmee doelen ze op het verschil met Manchester City, naar aanleiding van de 4-0 nederlaag van Real in het Etihad Stadium tijdens de halve finale van de Champions League 2022-’23. En ze verwijzen naar het feit dat City helemaal wordt gefaciliteerd door de ‘sportswashende’ Abu Dhabi United Group uit de Verenigde Arabische Emiraten. Een land waar op een mensenrecht meer of minder niet gekeken wordt. Waar is de tijd van Alfredo di Stefano gebleven, suggereren ze uit nostalgisch oogpunt? Uit jarenlange studie naar het fenomeen ‘Beker met de Grote Oren’ weet ik echter dat Real Madrid de eerste vijf edities (1956-1960) met de Europa Cup der Landskampioenen kon pronken dankzij de ongelimiteerde financiële steun van de dictatuur van generaal Franco. Zo staat het wijd en zijd te lezen. Met andere woorden: ‘sportswashing avant la lettre’, zij het deze keer door een aangebrand regime dat de eigen bevolking verknechtte.
Ik deel deze bevindingen graag in ‘Het Gouden Boek van de Beker met de Grote Oren. Van Real Madrid 1956 tot Manchester City 2023’.
Voor het overige: niets dan lof voor het werk van onnavolgbare duo Schulze-Marmeling-Grüne. Tijd om hen nog eens op te zoeken op de Frankfurter Buchmesse denk ik dan. Aan de stand van Verlag die Werkstatt, de voorbije drie decennia uitgegroeid tot de beste voetbalboekenuitgeverij van de planeet met meer dan 700 titels. En dat voor geitenwollensokkende Woodstockende voetbalfans. Ik voel er mij geheel en al in mijn sas, een zowaar zeldzaam gegeven.
Die Königlichen. Die Geschichte von Real Madrid; Dietrich Schulze-Marmeling & Hardy Grüne; 240 pagina’s; 19,99 euro; ISBN 978-3-7307-0656-5
