Deze recensie verscheen in het Nederlandse dagblad Trouw over ons boek Noot meer Qatar. Het boek kan via deze website worden besteld en kost 15 euro.
De les van het WK in Qatar? Erken dat sport eenenorme politieke invloed kan hebben
recensie • Oranje gaat dit jaar naar het WK. Met het boek Nooit meer Qatar, een pamflet, streven tegenstanders van dat WK naar bewustwording.
JOHN GRAAT
Welke lessen moeten we trekken uit het feit dat eind dit jaar het WK voetbal toch echt in Qatargaat plaatsvinden? En hoe is die beslissing eigenlijk ooit genomen? Het zijn vragen diebeantwoord worden in Nooit meer Qatar, een pamflettistisch boekje dat gisteren in het OlympischStadion werd gepresenteerd.
In een bijdrage schetst de vermaarde Belgische voetbaljournalist François Colin niet alleen decorruptie die met de toewijzing van het WK in 2010 gepaard ging. Hij belicht ook uitvoerig de rol van Nicolas Sarkozy. De toenmalige Franse president wendde in de aanloop naar de stemming in2O1o zijn invloed aan, met etentjes op het Elysée in Parijs, om het WK in Qatar te krijgen in ruil voor grote economische wederdiensten voor Frankrijk. Zo ging de stem van bestuurslid MichelPlatini toch naar Qatar.
De gevolgen van de corruptie en het dubieuze handjeklap zijn bekend. Midden in de woestijn verrezen stadions, nieuwe wegen en hotels voor het WK. Bij de bouw kwamen duizendenarbeidsmigranten om het leven, in een land dat mensenrechten met voeten treedt.
Sporthistoricus Jurryt van de Vooren trekt in Nooit meer Qatar een parallel met de WK’s van 1970 in Mexico en van 1978 in Argentinië. In beide landen werden mensenrechten geschonden door een dictatuur. Maar in 1970 was er bij de media en buitenwereld geen interesse voor depolitieke context in Mexico. Daardoor is het WK van 1970 nog altijd dat van het Brazilië van Pelé; met mensenrechtenschendingen of ‘sportswashing’ (sport gebruiken om de slechtereputatie van een land te verbeteren) wordt het niet geassocieerd, schrijft Van de Vooren.
De Leeuwarder Courant schreef vijf dagen voor de WK-finale in 1p7o wel: ‘Een gekneusde enkel van Pelé lijkt erger dan honderden gemartelde mensen in Brazilië.’ Over de dictatuur in het land van het WK repte de krant met geen woord terwijl kort voor dat WK studentenactivisten nog inhun eigen cel werden mishandeld, tijdens een hongerstaking.
Het WK in 1p78 in Argentinië legde wel een vergrootglas op de problemen in het land, dankzijAmnesty International. Het bewuste zwijgen van de wereldvoetbalbond Fifa, omdat sport en politiek zogenaamd gescheiden moeten zijn, noemt Van de Vooren ‘collaborerend zwijgen’. Over Qatar: “Door te zwijgen maakt de Fifa het mogelijk dat migranten worden ingezet als dwangarbeiders bij de bouw van de faciliteiten en door te zwijgen zijn er duizenden arbeiders omgekomen zodat er wordt gevoetbald op een massagraf.”
Ook maatschappelijk betrokken fans van Nederlandse clubs geven hun visie in Nooit meer Qatar. Een van hen is Mascha Prins, PSV-supporter. Zij wijst erop dat de Uefa en Fifa welmeteen Russen gingen boycotten
toen Poetin Oekraïne was binnengevallen. ‘Dat riep bij mij de vraag op: als voetbal nu welpolitiek is, waarom is het dat dan niet als het over Qatar gaat’, schrijft Prins.
In het boek, in samenwerking met mensenrechtenorganisatie Human Right Watch gepubliceerd,geeft Van de Vooren enkele voorzetten over de lessen die uit Qatar moeten worden getrokken. Hij vindt dat de internationale sportwereld moet gaan erkennen dat evenementen een enormepolitieke en sociale invloed hebben en dat ze zo belangrijk zijn geworden dat het niet meer alleen aan de sport zelf kan worden overgelaten. Structurele samenwerking met ngo’s zou moetenvoorkomen dat sportevenementen opnieuw worden ‘misbruikt voor het verbergen van politiekemisdaden’.
Dat is een acute zaak. Qatar aast op de Olympische Spelen van 2o3s . Het besluit valt mogelijk alover drie jaar. IOC-president Thomas Bach, die dit jaar in China voor de Winterspelen van Peking nog zei dat sport en politiek gescheiden moeten zijn, voerde al gesprekken met hetbewind in Qatar. “Daarom is het zo belangrijk dat de missie van Qatar mislukt om van dit WKvoetbal een geslaagde propagandashow te maken”, aldus Van de Vooren. Vandaar dit boek. Defout van Mexico mag niet opnieuw worden gemaakt.
Nooit meer Qatar. Als ik de baas van de Fifa zou zijn’. Auteurs: François Colin, Hein Meurs,Jurryt van de Vooren, Teun Meurs, Human Rights Watch. Uitg. Sportumi. 126 pag, 15 euro
