Ronald Koeman was elf jaar toen Johan Neeskens glorieerde op het Wereldbeker-toernooi van 1974. Op zijn jongenskamer kreeg de poster van Neeskens een prominentere plaats dan die van Johan Cruijff en Willem van Hanegem. Op straat en op de pleintjes van Groningen wilde hij ‘Johan Neeskens’ zijn.
‘Johan was mijn idool’, zegt Koeman over de 49-voudige international die zondag op 73-jarige leeftijd onverwacht overleed in Algerije. Voor Koeman betekende Neeskens veel meer dan een icoon uit het verleden. Gezamenlijk volgden ze de trainerscursus, samen liepen ze stage bij Ajax. Samen zaten ze in de staf van bondscoach Guus Hiddink tijdens het WK van 1998, waar Oranje nogal ongelukkig de finale miste na strafschoppen tegen Brazilië.
’Een karaktermens, als coach heel geordend in de voorbereiding van een wedstrijd. Ook in Barcelona heb ik ervaren hoe geliefd hij daar is geworden’, aldus Koeman.
‘MET TWAALF MAN’
‘Dankzij de energie van Johan Neeskens speelden we met twaalf man’, reageerde Jan Mulder, die bij Ajax een jaar met hem samenspeelde. Mulder schrok van zijn dood. ‘Cruijff, Keizer, Rensenbrink, die waren ziek toen ze overleden. Neeskens verbond ik totaal niet met de dood. Hij had twee kanten, rücksichtslos voor zichzelf, maar ook heel lief. Elke zaterdag sliep hij bij Sjaak Swart thuis. In Amerika verpulverde zijn relatie met Weisweiler, zijn trainer bij New York Cosmos. Die liet hem ‘s morgens om zes uur langs het veld rennen. Legendarisch waren zijn duels met Van Hanegem bij Ajax – Feyenoord. Na afloop waren ze weer dikke vrienden.’
Bovenal waardeert Jan Mulder hem om zijn voetbalkwaliteiten. Met enige overdrijving zei hij maandagavond in het tv-programma Rondo: ‘Johan was een onvergetelijk goede voetballer. Een box-to-box-speler die met een karatetrap een bal op de doellijn kon redden, naar voren stormde en dan met een snoekduik scoorde.’
IN SCHADUW CRUIJFF
De spelerscarrière van Johan Neeskens speelde zich veelal af in de schaduw van Johan Cruijff. Johan Segundo was in het Spaanstalige voetbaldomein zijn bijnaam. Zijn dynamiek was een belangrijke aandrijfkracht voor Johan Cruijff. In het beeld van Neeskens beklijven altijd scherpe slidings, een nooit versagende drive en knallende strafschoppen, vaak recht door het midden.
Zeven jaar speelden Cruijff en Neeskens samen bij Ajax en Barcelona. Met Neeskens won Ajax drie keer de Europa Cup voor landskampioenen de Wereldbeker, met Barcelona de Europa Cup voor bekerwinnaars. Later speelde hij jarenlang in de Verenigde Staten en nog enkele maanden bij FC Groningen. De nadagen van zijn spelerscarrière droegen de sporen van alcohol en nicotine.
ORANJE
Tweeënhalf jaar na zijn gedwongen vertrek bij Barcelona, met tranen, keerde hij terug in Oranje. Bondscoach Kees Rijvers nam hem in huis, Neeskens las ‘s avonds voor de kinderen van Rijvers voor uit boeken. In een WK-duel met België vlamde hij op 14 oktober zo furieus dat de Duivels beschaamd afdropen (3-0). Bondscoach Guy Thys had zijn spelers niet eens voorbereid op de dynamiek van Neeskens, zozeer geloofde hij al niet meer in een geslaagde rentree. Een maand later al was hij weer zo ver weggezakt dat Oranje kansloos verloor van Frankrijk en Neeskens nooit meer in aanmerking kwam voor Oranje.
Als coach, met onder meer vijf seizoenen bij NEC Nijmegen, maakte Neeskens minder naam. In die rol was hij een ambassadeur. Nog altijd veel rokend, maar zonder zich nog aan drank te bezondigen. Voor het project World Coaches reisde Neeskens de hele wereld af, een activiteit bedoeld om coaches in ontwikkelingslanden op te leiden, gefinancierd door de Nederlandse overheid. Overal waar Johan Neeskens verscheen en waar hij zich vertoonde in zijn oranje shirt met rugnummer 13, werd hij als een grootheid onthaald.
Moslim-meisjes aanbaden hem. Bondsvoorzitters en regeringsleiders lieten zich trots fotograferen, zij aan zij met Johan Neeskens. Zo bleef hij een marketing-tool in de ontwikkelingshulp van de KNVB. In die rol kwam zondag abrupt een einde aan zijn leven. Uitgezonden naar Algerije werd hij daar plotseling onwel.
In Rotterdam werd vervolgens bekend gemaakt dat aanvoerder Ricky van Wolfswinkel, zijn schoonzoon, wegens familieomstandigheden bij FC Twente ontbrak in het duel met Feyenoord. ‘Het zal Johan Neeskens toch niet zijn’, werd er even gemompeld in de Kuip. De harde waarheid volgde maandag. Bij het begin van de trainingsstage van Oranje in Zeist werd dat maandag uitgedrukt met een minuut stilte, met in het midden een emotionele Ronald Koeman.
