Op 25 november 2020 stierf Diego Maradona. Een jaar na zijn overlijden leest u op De Witte Duivel een drietal hoofdstukken uit het boek ‘Maradona en de Belgen’ van François Colin. U kunt het gehele boek hieronder aanschaffen.
HOOFDSTUK 7
MET DE HAND VAN GOD
‘In 1982 werden kansen gemist’, aldus Maradona. ‘In de eerste plaats door mij en lichamelijk gezien was ik een ramp. Het is echt niet zo dat alles toen verkeerd ging, maar dat is typisch Argentijns: in 1978 werden we de hemel in geprezen omdat we hadden gewonnen en in 1982 werden we aan de schandpaal genageld omdat we hadden verloren. Ik was er toen wel kapot van. En ik wilde revanche. Ik hunkerde met hart en ziel naar revanche.’
Carlos Bilardo was na het WK 1982 Cesar Luis Menotti opgevolgd. Eén van de eerste ingrepen van de nieuwe bondscoach was het vervangen van aanvoerder Daniël Passarella door Maradona. ‘In januari 1983 kwam hij speciaal voor mij naar Lloret de Mar’, vertelde Maradona in zijn autobiografie ‘El Diego’. ‘Hij verzekerde me dat ik de enige speler was die zeker was van een basisplaats. Wij liepen samen op het Spaanse strand toen hij mij vroeg om kapitein te worden. Ik was de koning te rijk.’
‘Tot de dag van vandaag krijg ik nog steeds dat fantastische gevoel als iemand het er met me over heeft dat ik aanvoerder was, dat ik aanvoerder ben, bén, van de nationale selectie. Alsof ik mijn pasgeboren kleinkind weer in mijn armen houd, diezelfde emotie.’
Bilardo: ‘Ik kreeg veel kritiek, maar ik wist dat hij een leider was en dat hij een heel bijzondere voetballer was. Ook al werden in de aanloop naar het WK de namen van Platini en Zico naar voor geschoven als de toekomstige sterren. Van Maradona was geen sprake. Argentinië werd zelfs niet bij de outsiders genoemd. Dat gaf ons een voordeel, want we konden het ongelijk van de hele wereld bewijzen.’
Het duurde, door ziekte en blessures, twee jaar en tien maanden vooraleer Maradona het Argentijnse shirt weer aantrok en de beslissing van zijn aanvoerderschap publiek werd gemaakt. Op 9 mei 1985 in het Monumental tegen Paraguay (1-1) droeg Maradona voor de eerste keer de kapiteinsband. Vijf dagen later was Chili op bezoek in het Monumental (2-0). Maradona was tussendoor heen en weer naar Napels gevlogen voor een gelijkspel bij Udinese (2-2). Vier van de vijf goals in zes dagen waren van zijn linkervoet.
‘Ik zag het aanvoerderschap absoluut niet als een last en een loodzware verantwoordelijkheid. Integendeel! Die band gaf me juist kracht’, benadrukte hij.
De keuze voor Maradona had voor gevolg dat het nooit meer boterde tussen Maradona en Passarella. De aanvoerder van Menotti in 1978 vond het een achterbakse streek. Hij was bovendien een voorstander van een strakke discipline en ergerde zich al jaren mateloos aan het gedrag van de man die hem zou opvolgen.
In september 1984 maakte de Argentijnse selectie, zonder Maradona, een Europese toernee. Tegen Zwitserland (0-2), Belgie (0-2) en Duitsland (1-3) werd gewonnen. Bilardo had de trip gebruikt om een nieuwe veldbezetting uit te proberen: 3-5-2. Later noemde hij zich de uitvinder van dit systeem, maar Ciro Blazevic bij Dinamo Zagreb en Sepp Piontek met Denemarken experimenteerden er in dezelfde periode ook mee. Hoe dan ook, het zou de basis blijken van het succes van de ‘Albiceleste’ in Mexico. Ook al omdat Bilardo de 3-5-2 pas weer bovenhaalde tijdens het WK.
De kwalificatieronde verliep nochtans niet volgens schema. ‘De Zuid-Amerikaanse kwalificatiereeks is zwaar, heel zwaar’, liet Maradona noteren. ‘De Europeanen hebben geen idee wat het is om op een Zuid-Amerikaans voetbalveld tegen een Zuid-Amerikaanse ploeg te spelen. Het is een aanslag op je enkels, op welk veld je ook staat.’
Argentinië begon met een moeizame zege in Venezuela (2-3) en pakte in Bogota ook de volle pot tegen Colombia (1-3). De ploeg genoot desondanks weinig krediet bij het publiek. In de thuiswedstrijd tegen Venezuela werd ze uitgefloten. Twee doelpunten vielen pas in de slotfase (3-0). Colombia werd in Buenos Aires geklopt (1-0), maar in Peru werd verloren (1-0). In de terugwedstrijd tegen Peru moest minimaal gelijkgespeeld worden. Tien minuten voor tijd stonden de Argentijnen echter 1-2 achter. Gareca maakte negen minuten voor tijd gelijk (2-2). ‘De pers had al mijn ontslag geëist’, zuchtte Bilardo.
De aanloop naar het WK was een grote teleurstelling. Oefenwedstrijden tegen Frankrijk en Noorwegen werden verloren. President Raul Alfonsin bekritiseerde openlijk de methodes van Bilardo. Drie maanden voor de Wereldbeker probeerde het Roze Huis (de ambtswoning van de president in Buenos Aires) zelfs om de bondscoach weg te sturen. ‘Als Bilardo vertrekt, ben ik ook weg’, stelde Maradona in april 1986. Bondsvoorzitter Julio Grondona liet prompt weten dat de bondscoach bleef.
Bilardo lag er niet wakker van. ‘Zelfs mijn vader vindt dat ons voetbal niet deugt’, vertelde hij. ‘De Argentijnen begrijpen niets van het moderne voetbal.’
De laatste voorbereidingswedstrijd tegen Israël werd gewonnen (7-2), de eerste zege in zeven interlands, en dat gaf Bilardo weer wat lucht. De bondscoach was van dan af echter meer dan ooit afhankelijk van zijn sterspeler. ‘Diego is al drie jaar de beste voetballer ter wereld’, poneerde Bilardo. ‘Die stelling zal hij op het WK bewijzen. Na vier jaar in Europa is hij een artiest gebleven en een ploegspeler geworden.’
Enkele weken voor de aftrap van de Wereldbeker zag het er naar uit dat Maradona er in Mexico niet zou bij zijn. Hij had problemen met de meniscus van de rechterknie. Er waren twee mogelijkheden. Ofwel onderging hij zo snel mogelijk de onafwendbaar gewaande operatie, ofwel nam hij het risico dat hij op gelijk welk moment moest afhaken. In Mexico toonde hij echter geen teken van pijn of hinder en de knieoperatie kwam er nooit.
En dan was er ook nog Cristiana Sinagra, de zwangere vriendin van zijn zus Maria, die van plan leek om de buitenwereld in te lichten over het buitenechtelijk kind van Diego. Zorgen zat voor het Argentijnse enfant terrible.
Ook in de selectie boterde het niet. Argentinië vertrok al op 5 mei naar de Mundial. De ploeg arriveerde als eerste in Mexico en nam haar intrek in het sportcomplex van Club America, dat in de pers bijna meteen werd omgedoopt tot Alcatraz. Pottenkijkers werden immers nooit toegelaten.
De stemming verbeterde er niet op toen de selectie naar Colombia vloog voor een aantal oefenwedstrijden. Finaal beperkte de stage zich tot één match tegen Junior in Barranquilla (0-0). De eerste avond in Bogota had immers ‘een revolutie’, dixit Maradona, plaats.
‘Een revolutie waardoor een eind zou komen aan het kritiekloos opvolgen van Bilardo’s bevelen en die aan zou tonen hoe sterk onze ploeg was. Het was 13 mei, drie weken voor de start van het WK, en die eerste avond werd een kampioen geboren, het team dat kampioen zou worden. Een team dat zich door niemand onder druk liet zetten. En dat zou zeggen wat het te zeggen had. Tegen verslaggevers, supporters, analisten natuurlijk, tegen politici, bondbestuurders, de critici die je altijd en overal tegenkwam, en zelfs tegen de technische staf. Een team met ballen.’
Er werd ook over geld gepraat. De premie om wereldkampioen te worden bedroeg 33.000 dollar en de spelers kregen een dagvergoeding van 25 dollar. Voor een vriendschappelijke interland streken ze 800 dollar op. Maar bovenal werd besproken hoe Argentinië wereldkampioen zou worden. De selectie wilde terug naar Mexico om te rusten en te acclimatiseren.
‘Bilardo was een enorme drammer’, aldus Maradona, ‘maar hij moest inbinden. De ploeg hield het been stijf. We besloten toen en daar dat het wij tegen de rest van de wereld was. En we trokken ons niets aan van de omstandigheden, want het was allemaal, hoe zal ik het zeggen, een beetje amateuristisch. De spelers sliepen per twee op een kamer zonder badkamer. Van een speciaal diëet was geen sprake.’
Tussen Diego Maradona en Daniel Passarella kwam het nooit meer goed. In ‘Met de Hand van God’ noemt Diego hem smalend niet alleen ‘de Kaiser’, maar ook een lul, een blaaskaak, een klootzak, een schmiecht en een verrader. In het trainingskamp was er meteen herrie. Maradona, Pedro Pasculli, Luis Islas en Sergio Batista waren vijftien minuten te laat voor een teambijeenkomst. De nieuwe aanvoerder werd de oren gewassen door Passarella, die er van uitging dat het kwartet aan de drugs had gezeten. Hij kreeg de steun van Valdano, die vanwege zijn intellectuele capaciteiten in hoog aanzien stond bij de rest van de selectie.
Passarella ging prat op zijn wreedheid, hardheid en discipline. El Kaiser. El Gran Capitan van 1978 met het gemillimeterde haar. In de Serie A sloeg hij Alessandro Altobelli tegen de grond, gaf de fysiotherapeut van een tegenstander een kopstoot, schopte naar een ballenjongen die te langzaam was. Als bondscoach van Argentinië haalde hij later alle voorordelen van de generaals weer uit de kast en verklaarde dat hij geen homoseksuelen of spelers met een oorring of lang haar zou selecteren.
‘Wij waren nauwelijks een kwartiertje te laat’, schreef Dieguito in ‘El Diego’. ‘Naar Argentijnse normen stelt dat niets voor.’
Maradona bekende aan de hele selectie ooit cocaine gebruikt te hebben, maar zwoer op de ogen van zijn kinderen dat dit niet zou gebeuren tijdens het WK en kreeg Valdano aan zijn kant, toen bleek dat een onbetaald telefoontje – waar de hele groep voor moest opdraaien – aan het thuisnummer van Passarella was gericht. Gierigheid werd de ex-aanvoerder fataal. Maradona gooide ook nog in de groep dat de moraalridder bij AS Monaco een affaire had gehad met de vrouw van een ploegmaat. ‘Ik ben liever verslaafd, hoe treurig dat ook mag zijn, dan een gierigaard en een bedrieger’, stelt hij in ‘Met de Hand van God’.
‘Als je totale discipline wil, moet je zelf ook totaal gediciplineerd zijn. Maar in het trainingskamp smeerde hij stront op de deurkrukken, omdat hij en zijn vrienden het leuk vonden’, sloot een bevlogen Maradona af. De aanvoerder van de wereldkampioenen van 1978 wendde een blessure voor en keerde vervroegd naar huis terug.
Maradona had ook geen hoge pet op van Carlos Bilardo. Zoals uit de woorden van zijn jongste autobiografie blijkt: ‘Carlos liet ons niet eens fatsoenlijk trainen. Als ze het over Bilardo’s tactiek hebben, zeg ik: laat me niet lachen.’
Vooral in eigen land hadden weinigen vertrouwen in de ploeg. Tegen Zuid-Korea werd vol angst aan het toernooi begonnen, maar tot bijna ieders verbazing viel alles in een goede plooi. Maradona werd al na zes minuten neergeschopt door Kim Pyungseok en zo ging het negentig minuten door. Desondanks lag hij aan de basis van de drie doelpunten van de Zuid-Amerikanen. Valdano opende de score uit een vrije trap van Maradona. Twaalf minuten later mocht Maradona een nieuwe vrijschop nemen en nu was het Ruggeri die afwerkte. Maradona was ook de architect van het derde doelpunt, dat op naam van Valdano kwam. Park Chang-sun zorgde voor de eerredder (3-1). En er was nog meer goed nieuws. Italie en Bulgarije hadden in hun openingsmatch gelijk gespeeld.
Toch was Dieguito na de wedstrijd razend. Hij haalde uit naar de scheidsrechters, die de schoppers lieten betijen, en de Fifa, die de dictatuur van de televisiemaatschappijen aanvaardde en de spelers verplichtte aan te treden op het heetste uur van de dag.
Tegen Italië kwam Argentinië al snel op achterstand na een penalty, omgezet door Alessandro Altobelli. Maradona kreeg mandekking van Salvatore Bagni, maar zorgde desondanks voor de gelijkmaker (1-1). En er was weer nog meer goed nieuws: Zuid-Korea had Bulgarije in bedwang gehouden.
Één punt tegen Bulgarije, dat voldoende had aan een kleine nederlaag om door te gaan, volstond nu. Na 3 minuten kopte Valdano al binnen. Een assist van Maradona voor Burruchaga en klaar was kees (2-0).
Eerste in de groep, maar de stemming was ver van opperbest. Bilardo vernam dat één van de spelers op stap was geweest en eiste dat de schuldige zich bekend zou maken en naar huis gestuurd zou worden. Reservedoelman Islas gaf ging kik. Bilardo werd steeds bozer. Finaal zei Maradona: ‘Trainer, ik was het.’
‘OK’, zei Bilardo. ‘Training vanmiddag op het gebruikelijke uur.’ Het was één van de redenen waarom veel spelers van toen nog altijd Maradona nooit zullen laten vallen.
In de 1/8ste finale volgde buur en aartsvijand Uruguay, dat door de Fifa op de vingers getikt was voor het harde spel. José Batista had tegen Schotland de snelste rode kaart in de WK-geschiedenis gekregen: 55 seconden.
Maradona voetbalde alweer hemels. Hij trof de lat, zag een goal afgekeurd worden en bood Valdano en Pasculli panklare voorzetten aan. Bij het enige doelpunt van Pasculli had hij echter slechts een minimale inbreng (1-0). Het was de eerste zege van de Argentijnen tegen Uruguay op een WK in 56 jaar.
Pasculli verloor ondanks de winninggoal zijn plaats tegen Engeland. Bilardo posteerde een man meer op het middenveld om Maradona meer vrijheid te geven. Hector Enrique kwam in de ploeg en er werd voor het eerst sinds de Europese toer van een jaar voordien teruggekeerd naar een 3-5-2. Bilardo had het spelsysteem opgespaard om te verrassen in de beslissende duels.
Engeland moest het volgende slachtoffer worden. ‘Ik heb 24 uur om uit te zoeken hoe ik hem kan afstoppen’, zei Bobby Robson, de Engelse bondscoach. ‘De andere ploegen hebben al alles geprobeerd. De ene keer werd één man opgeofferd om hem overal te volgen, de volgende keer werd de ruimte afgesloten en tenslotte werd geprobeerd om de aanvoer af te snijden. Allemaal zonder scuces. Je kan gerust stellen dat ArgentinIë zonder hem geen kans maakt om te winnen. Zo goed is hij.’
Op de ochtend van de wedstrijd rakelde The Sunday Times nog eens de vermeende omkoopaffaire van het WK 1978 (Argentinië-Peru 6-0) op. En uiteraard werd ook de strijd om de Falklandeilanden nog eens opgevoerd in de tabloids. ‘Het Argentijnse team heeft geen wapens, geen munitie. We zijn hier om te voetballen’, klonk Maradona op de persconferentie. ‘Hoe kan ik over oorlog spreken als ik vorige maand door dertigduizend Tottenham-fans werd toegejuicht bij de testimonial van Ossie Ardiles? Ik ben het beu altijd dezelfde vraag te moeten beantwoorden. We zijn naar de Mundial gekomen om te voetballen, niet om politiek te bedrijven.’
De vaderlandse trots stond echter op het spel en na de overwinning tegen de Engelsen gaf hij een heel andere betekenis aan de wedstrijd. ‘We zeiden vooraf dat de match niets te maken had met de oorlog, maar diep van binnen voelden we de pijn van al die jongens die gestorven waren. Neergeschoten als kleine vogels. Dit was wraak en dan is alles toegelaten. We hielden de Engelse spelers verantwoordelijk voor alles wat er daar gebeurd was, voor het lijden van het Argentijnse volk. Het voelde als een symbolische wraak op de Engelsen voor de Malvinas.
‘Mijn goals hadden een bijzondere betekenis’, vervolgde hij. ‘Bij de eerste leek het alsof ik mijn hand in de broekzak van een Engelsman stak en zijn geld stal. De tweede overtrof alles.’
Maradona deelde in Mexico de kamer met Pedrito Pasculli. ’s Morgens begon bondsdokter Raul Madero, een topvoetballer uit de jaren ’60, in hun kamer aan zijn dagelijkse ronde. ‘Ik heb gedroomd dat we met 2-0 winnen en dat jij beide doelpunten maakt’, zei de arts. ‘Ik heb net dezelfde droom gehad’, antwoordde de Napolitaan.
Die kwartfinale tegen Engeland was wellicht het meest cruciale moment in de carrière van Maradona. Bij zijn eerste doelpunt ging het zo snel dat de lijnrechter niet gezien had dat er sprake was van handspel. Bij een hoge terugspeelbal van Steve Hodge in de 51ste minuut had Peter Shilton de bal maar voor het plukken. Tot zijn verbazing raakte niet hij maar de Argentijnse pocketaanvaller de bal. Diego bokste het leer met zijn linkervuist in het doel.
Hij moest zijn ploegmaats aanmanen om het doelpunt te vieren. Er was immers geen feestvreugde, de overtreding was overduidelijk. Behalve voor de Tunesische scheidsrechter Ali Ben Naceur en zijn lijnrechter. ‘Als het hands was, was het de hand van God’, loog Maradona. ‘Ik dacht in eerste instantie dat het geen handspel was’, stelde Bilardo. ‘Nu ik de tv-beelden heb gezien, begin ik te twijfelen. Versta me niet verkeerd. Ik zeg geen ja en geen nee. Ik stel overigens nooit beslissingen van de scheidsrechter in vraag.’
Pas twintig jaar later in een interview met de gewezen Engelse international Gary Lineker, die in 1986 WK-topschutter werd, gaf Maradona het bedrog toe. ‘Toen de lijnrechter naar de middenlijn liep, heb ik ‘goal’ geschreeuwd. Ik keek nog even naar de scheidsrechter, maar die was er ook ingetuind. Toen wist ik dat het doelpunt telde. Mijn ploegmaats hadden echter wel gezien dat ik de bal met de hand had gespeeld en juichten niet. ‘Pak me vast, het moet echt lijken’, schreeuwde ik.
‘Neen, het was geen bedrog. Dat heet slim zijn. Zulke dingen gebeuren nu eenmaal in het voetbal. In Argentinië had ik al eerder op die manier gescoord. Het is gewoon een trucje en Zuid-Amerikanen zijn daar beter in dan Europeanen.’
‘Een beetje bedrog, beetje een genialiteit’, vatte tv-commentator Victor Hugo Morales de actie samen. De spelleiders dachten er later heel anders over. De Tunesiër Ali Ben Naceur en zijn Bulgaarse assistent Bogdan Dotchev mochten nadien nooit meer een Fifa-match leiden. Kort voor zijn dood in 2017 zei de Bulgaar: ‘Maradona heeft mijn leven geruïneerd. Het was een grote voetballer, maar een kleine mens’
‘De uitspraak van Maradona was geniaal, want ironisch’, schreef Jimmy Burns. ‘Alsof Maradona bevestigde dat hij niet verantwoordelijk was voor zijn daad. Hij suggereerde ook dat Maradona gezegend was door de Hand van God, wat de pracht van de tweede goal verklaart.’
‘Alle keepers zijn hetzelfde’, vertelde Maradona decennia later in de documentaire ‘The History of Football’. ‘Zou Shilton de scheidsrechter gezegd hebben dat het een doelpunt was als de bal over de doellijn ging en hij hem net achter de doellijn had weggegraaid?’
En Scott Muarray relativeerde in The Guardian ook het incident. ‘Terry Fenwick had vier rode kaarten voor aanslagen op Maradona moeten krijgen en kwam met geel weg.’
Vier minuten later scoorde Maradona opnieuw. Het tweede doelpunt was van een bovenaardse schoonheid. Diego kreeg de bal tien meter op de eigen speelhelft van Enrique, die achteraf een assist claimde, en begon aan een ren van 53,5 meter. Hij schudde in een duizelingwekkende dribbel achtereenvolgens Peter Reid, Steve Hodge, Peter Beardsley, Terry Fenwick en Terry Butcher van zich af en deponeerde de bal 10,6 seconden later achter doelman Peter Shilton.
Victor Hugo Morales zorgde wellicht voor het meest memorable voetbalcommentaar uit de geschiedenis. ‘Maradona passeert een derde verdediger. Genie, genie, genie. Ta-ta-ta. Goal. Ik moet huilen. Maradona, ik kan er wel om huilen. Heilige god, bedankt voor het voetbal. Wat een onvergetelijke solo. Kosmische vlieger van welke planeet ben jij gekomen, zodat het hele land een opgeheven vuist kan maken voor Argentinië. Dank u god, voor het voetbal, voor Maradona, voor deze tranen.’
Barry Davies op de BBC was iets prozaïscher: ‘Je moet toegeven dat dit schitterend was.’
Gary Linker scoorde nog tegen (2-1), maar Argentinië was geplaatst voor de halve finales.
‘Niemand geloofde in ons’, sneerde Maradona. ‘Ik denk dat we alle doemdenkers een poepje hebben laten ruiken. Zelfs de Argentijnen die dit team het ergste toewensten. Nu we het zo ver geschopt hebben, grijpen we de kans om wereldfaam te verwerven.’
Zo dacht ook Carlos Bilardo er over: ‘Dit was de beslissende match voor ons. Van nu af weet ik dat we wereldkampioen kunnen worden.’ Ook al heette de volgende tegenstander België.
