Lijntje met de VAR

Op het WK van 2018 in Rusland was Danny Makkelie de Video Assistent Referee (VAR) die zijn landgenoot Björn Kuipers overtuigde, zeg maar overrulede. Schwalbe Neymar – geen strafschop! Het systeem had zijn nut bewezen, het voetbal was eerlijker geworden.

Nu de VAR ook in de nationale competities gewoongoed is geworden, zorgen de arbitrale beslissingen wekelijks voor discussie; aan de koffieautomaat, in de voetbaltalkshows, in de kranten, aan de bar in de kantine. Het toeval wil dat in de Nederlandse Eredivisie Danny Makkelie als VAR twee weken op rij een cruciale rol speelt in de gesprekstof.

De ene week volgde de scheidsrechter bij sc Heerenveen – Vitesse zijn advies op. Afgelopen zondag hield scheidsrechter Pol van Boekel, evenals Makkelie internationaal arbiter, in een identieke situatie vast aan zijn eigen visie. Langdurig trekken aan het shirt van de tegenstander vond hij bij FC Utrecht – PSV te weinig voor een strafschop, zelfs zonder zelf daarvoor het scherm te raadplegen.

OPENBAAR OP WEBSITE KNVB

Het debat over de VAR-beslissingen heeft in Nederland een extra dimensie gekregen sinds de KNVB wekelijks op maandag de integrale gedachtenuitwisseling tussen scheidsrechter en VAR in spraakmakende gevallen op de website knvb.nl in woord en beeld openbaar maakt. Opvallend daarbij is steeds de kalme en geduldige toon waarop de conversatie wordt gevoerd.

Zo kunnen we zien en horen hoe de videoarbiter, ver weg van het gewoel in het stadion, in een speciaal ingericht centrum in Zeist, koel en sereen aan de scheidsrechter laat weten hoe hij de situatie beoordeelt. Zelfs het voortdurend schakelen met beelden uit verschillende invalshoeken leidt niet tot zichtbare opwinding. Ook niet als scheidsrechter en VAR het oneens blijven, zoals bij FC Utrecht – PSV tot twee keer toe gebeurde.

Zeker in het tweede geval maakte dat zondag veel los. In de 88^ste minuut, bij de (eind)stand 2-2, constateerde Makkelie op zijn scherm een overtreding die hij een strafschop voor de thuisclub waard vond. In een drieste poging om zijn tegenstander Gustafson te blokkeren, gleed PSV-verdediger Dumfries op het glibberige veld uit. Gustafson kwam daardoor ten val, hij leek daarbij zelfs te worden aangetikt door de maaiende arm van Dumfries. De wedstrijd ging verder, totdat Makkelie de gelegenheid kreeg zijn collega op het veld te alarmeren.

DIALOOG

Dankzij de service van de KNVB kon een dag later gevolgd worden hoezeer de meningen verschilden. Een interessante, ondertitelde dialoog, enkele flarden op het lijntje spreken voor zich:

Makkelie: ‘Wacht even Pol. Ik zie een speler van PSV, die glijdt uit en die knalt tegen de speler van FC Utrecht aan, waardoor die ten val komt. Ik denk dat het goed is dat je even komt kijken.’

Van Boekel (nog op het veld): ‘Hij glijdt weg naar mijn mening. En vervolgens heeft hij contact met Gustafson’.

Makkelie: ’De speler van PSV glijdt uit Daar kan hij niks aan doen, maar hij brengt wel echt de Utrecht-speler ten val. Ik zou je graag willen adviseren om zelf te kijken en dan zelf een mening te vormen op basis van de beelden.’

Van Boekel (bij het scherm): ‘Ik vind het te weinig. Je ziet dat hij wegglijdt, vervolgens is er wel contact. Maar ik kan er weinig mee.’

Makkelie (drie minuten na het voorval): ‘Oké, wat ik zeg: jij moet je mening vormen.’

KLOKKENLUIDER

Zo blijft de scheidsrechter de baas in de wedstrijd. De VAR kent zijn rol, hij is slechts klokkenluider en adviseur. Dat weerhoudt de arbitrale bonzen van de KNVB er niet van om binnen een half uur na afloop de beslissingen van de scheidsrechter te veroordelen. ‘Het was een overtreding. Daarom vonden wij het wel een strafschop’, zei Reinold Wiedemeijer, de dienstdoende VAR-chef in Zeist, zondag live in het FOX-programma Dit was het weekeinde. Ook van de beslissing bij het toegelaten vasthouden van PSV-spits Luuk de Jong in de eerste helft nam hij meteen enige afstand: ‘De verdediger van FC Utrecht solliciteerde naar een strafschop., maar Van Boekel blijft eindverantwoordelijk.’

Op de website van de KNVB betrekt Dick van Egmond, opperhoofd van de scheidsrechters, in zijn oordeelsvorming ook het bewuste risico dat Dumfries bij zijn verdedigingspoging nam. ‘Dumfries glijdt uit omdat hij met te veel enthousiasme het duel ingaat. Ik ben het met VAR Danny Makkelie eens, dit had een strafschop moeten zijn’, aldus Van Egmond.

Zijn woorden werden dinsdag gevolgd door de boodschap aan Van Boekel dat hij komend weekeinde geen wedstrijd als scheidsrechter mag leiden. Hij moet een weekeinde in de luwte blijven, als VAR (!) bij Vitesse – Willem II.

‘KRITIEK GRATIS ADVIES’

De openhartigheid over de adviezen en beslissingen geeft extra voeding aan de discussies in Nederland. Daarin mengt zich ook voortdurend Mario van der Ende (62), voormalig topscheidsrechter en actief op onder meer twee WK-toernooien. Hij is een gewild ijkpunt voor de media die hechten aan zijn visie. „Kritiek is gratis advies, zegt m’n moeder altijd. Een hoge vorm van loyaliteit Zie me als extra VAR. Als ik situaties op Twitter beschrijf, hoeven televisie- en radiostations of krantenverslaggevers me ook niet te bellen, weten ze gelijk hoe ik erover denk”, zei Van der Ende in De Telegraaf.

Van der Ende pleit er al langer fervent voor de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid aan de VAR te laten. ,,De VAR beschikt over veel meer informatie en kan de beelden uit alle hoeken bekijken. Toets het eens aan de rechtsstaat. De rechter heeft de meeste informatie en bepaalt dus de strafmaat.”

VAN BOMMEL

Na het zien van televisiebeelden van de wedstrijd tussen Atlético Madrid en Real Madrid meende PSV-coach Mark van Bommel dat de VAR die autoriteit al heeft gekregen in de Spaanse competitie. Van Bommel: „Daar heeft de videoscheidsrechter het uiteindelijk voor het zeggen. Dan heeft de scheidsrechter het makkelijker.”

Een gedachtenkronkel van Van Bommel. De FIFA is vooralsnog glashelder over de rol van de VAR: ‘Alleen advies bij óverduidelijke situaties, de scheidsrechter beslist’. Als de term ‘clear error’ consequenter als uitgangspunt wordt gehanteerd, zal het aantal VAR-adviezen snel afnemen. Dan blijft ook menige discussie uit.

TWITTER: @hmees