Welke voetbalcoach kan het Leo Beenhakker nazeggen dat hij Real Madrid drie jaar op rij naar de Spaanse landstitel leidde en twee jaar na zijn vertrek werd teruggehaald? De erkenning is nooit vervlogen. Paginagroot adoreren sportkranten als Marca en As vandaag de Nederlandse coach, die donderdag 10 april op 82-jarige leeftijd in zijn geboorte- en laatste woonplaats Rotterdam is overleden.
Leo Beenhakker was geliefd, niet alleen in Madrid, vrijwel overal waar hij met zijn charisma indruk maakte. Hij bezat de gave van het woord en maakte zich sympathiek bij veel topspelers die zich door hem lieten inspireren – niet door zijn tactische ingevingen, wel doordat hij als people-manager het hart van de vedetten kon raken. Hugo Sánchez, Emilio Butragueno en Jorge Valdano gingen voor hem door het vuur. Zelfs Alfredo Di Stéfano en Francisco Gento, de sterspelers uit de jaren vijftig, hingen in Madrid aan zijn lippen.
Zijn reputatie bracht hem de hele wereld over. Beenhakker was bondscoach in vier landen. Hij leidde het nietige Trinidad en Tobago naar het Wereldbeker-toernooi van 2006, hij wees Saoedi-Arabië de weg naar de WK van 1994, maar eiste vervolgens zoveel zeggenschap dat hij de eindronde niet haalde. Geen enkele keer lukte het hem een wedstrijd te winnen op een WK. Ook als coach van Oranje, in twee termijnen, bleef Beenhakker van succes verstoken,
KOPBAL GEORGES GRÜN
In 1985 sloeg de deur naar het WK van 1986 in Mexico dicht door een kopbal van Georges Grün, nadat Beenhakker had verzuimd orde op zaken te zetten bij een 2-0 voorsprong van Oranje. Vijf jaar later zou hij het Nederlands Elftal als Europees kampioen in Italië ook wereldkampioen gaan maken, zo verwachtte het verblinde Oranje-legioen. Maar Beenhakker verkeek zich op de macht van de spelers die het ontslag van Thijs Libregts hadden afgedwongen.
Ruud Gullit, Marco van Basten en Ronald Koeman pleitten vervolgens nadrukkelijk voor Johan Cruijff maar Rinus Michels drukte als KNVB-bestuurslid eerst een peiling over de opvolging door. Acht stemmen gingen naar Cruijff, vijf naar Beenhakker en twee waren er voor Aad de Mos. De verdeelde voorkeuren waren voor Michels reden genoeg om de roep om Cruijff te negeren. Hij kreeg bij Ajax gedaan dat tweede keus Leo Beenhakker zijn dagelijks werk ging combineren met de leiding over Oranje. De aanstelling draaide uit op een fiasco, de klik tussen spelers en coach bleef uit. Roemloos haakte Oranje op het WK af, na de achtste finales al.
BRANIE
Beenhakker ging verder bij Ajax waarmee hij in 1990 kampioen was geworden en tien jaar eerder met de landstitel zijn eerste succes had geboekt. Pas een jaar voordien was hij aangesteld als hoofdcoach. Het donderde meteen bij zijn entree op 8 september 1979: ‘Ajax is doodziek, de spelers zijn blasé.’ Beenhakker was 37, een mondfiatte Rotterdammer, die als trainer zijn eerste ervaringen had opgedaan ver buiten Amsterdam, in het noorden en oosten van Nederland, bij SV Epe, Veendam, Cambuur en Go Ahead Eagles. Als rechtsbuiten bij amateurclub Zwart-Wit ‘28 in Rotterdam was hij nooit verder gekomen dan het tweede elftal.
Zijn branie had hem als trainer snel vooruitgebracht. ‘Ik wist op mijn twaalfde al dat ik trainer zou worden’, zei Beenhakker die met een opleiding als sportdocent in 1978 door Ajax was weggeplukt uit de jeugdopleiding van Feyenoord. In Amsterdam werd hij trainer van het hoogste jeugdelftal en tweede assistent van hoofdcoach Cor Brom, wiens ontslag een jaar later de weg vrijmaakte voor Beenhakker.
JOHAN CRUIJFF
Onder leiding van Beenhakker werd Ajax kampioen en bereikt het in 1980 de halve finale van het Europa Cup-toernooi voor landskampioenen. Daarin bleek Nottingham Forest, de latere winnaar, net te sterk. Talenten als Wim Kieft en Frank Rijkaard ontloken maar er kwamen snel schaduwen boven Beenhakker te hangen toen Johan Cruijff opdaagde bij Ajax. Hij was als voetballer (tijdelijk) gestopt en verscheen als technisch adviseur in trainingspak op de dagelijkse trainingssessies. Cruijff (33) vulde zijn rol nadrukkelijk in, op 30 november 1980 zelfs zo opzichtig dat de gezagsverhoudingen in één actie glashelder aan het licht kwamen.
Ajax stond na 13 wedstrijden op de achtste plaats, toen Crujiff thuis tegen FC Twente een half uur voor het einde, bij een 3-2 achterstand, zijn tribuneplaats verliet en druk gebarend naast Beenhakker ging zitten. Beenhakker weigerde nog wel het advies van Cruijff op te volgen om Tsheu La Ling te vervangen, maar na enkele omzettingen stond het aan het eind wel 5-3 voor Ajax. Pas later bekende Beenhakker wat de impact op hem was geweest. ‘Ik had hem simpelweg een beuk moeten geven. Já, een beuk. Sodemieter op.’
‘PATATGENERATIE’
Drie maanden later sloeg hij op de vlucht. Real Zaragoza lokte Beenhakker naar de hoogste divisie van Spanje. In 1989 haalde Ajax hem terug. Beenhakker werd er technisch directeur én coach van Ajax- 1 met Louis van Gaal en Bobby Haarms als assistenten. Lange tijd liep hij met Ajax achter PSV aan. Moedeloos vertolkte Beenhakker zijn ergernis in de term ‘patatgeneratie’, gelanceerd in het weekblad Voetbal International en doelend op de wispelturige en wisselvallige ‘jonkies’ Richard Witschge, Bryan Roy, Frank en Ronald de Boer en Marciano Vink. De kreet was bedacht door Bobby Haarms en een tijdje binnen de muren van de trainerskamer gebleven totdat Beenhakker hiermee de troepen wakker schudde. In april 1990 had Ajax zoveel ruggengraat gekregen dat het PSV kon achterhalen en na vijf jaar weer eens landskampioen werd.
IBRAHIMOVIC EN MAXWELL
Een jaar later alweer verleidde Real Madrid hem opnieuw, maar de scheiding in 1991 weerhield Ajax er niet van hem in 2000 nogmaals terug te halen, nu als technisch directeur. Latere topspelers als Zlatan Ibrahimovic en de Braziliaan Maxwell kwamen door zijn toedoen naar Amsterdam, in 2002 mocht hij de titel vieren, maar andermaal bleef zijn verblijf in korte duur.
De drie termijnen bij Ajax werden hem in Rotterdam niet nagedragen. In 2004 keerde hij er terug als technisch directeur van Feyenoord, dat met hem als coach in 1999 landskampioen was geworden. Vooral dat succes verwarmde zijn hart, emotioneel als hij als geboren Rotterdammer kon zijn. Des te pijnlijker was het besluit van Feyenoord in 2011 om met hem te breken als technisch adviseur. Het zorgde voor een eeuwig litteken. Vanuit zijn penthouse aan de Maas keek hij weliswaar dagelijks uit op de Kuip, maar zonder dat hij zich daar nog thuis kon voelen.
