Van Dries Mertens tot Nacer Chadli: Nederland als leerschool voor talenten

Wie herinnert zich nog dat Dries Mertens drie jaar lang in de Nederlandse Eerste Divisie speelde, lange tijd niet opgemerkt door de eliteclubs uit de Eredivisie? Twee seizoenen was Nacer Chadli zijn medespeler bij AGOVV, de Apeldoornse Geheel Onthouders Voetbal Vereniging. Ook hij werd pas na drie jaar goed genoeg bevonden voor de Eredivisie. Gerijpt en gehard werden ze daar, diep in de schaduw van Ajax, Feyenoord en PSV.

,,In de Eerste Divisie is het elke wedstrijd vechten tegen echte mannen”, zei Dries Mertens toen hij in 2009 op zijn 22^ste gekroond werd als het grootste talent van de competitie en via FC Utrecht hogerop ging.  Een jaar jonger was Chadli bij zijn promotie in 2010 naar FC Twente. Voor beiden was de Eerste Divisie een ideale springplank gebleken.

Eerder was Dries Mertens als jeugdspeler te klein en te licht bevonden door Anderlecht en waren zijn talenten bij AA Gent en Eendracht Aalst niet herkend. Nacer Chadli bracht zijn jeugdjaren ná Standard Luik door bij MVV Maastricht, waar ze niet in staat bleken hem langer te binden; zelfs niet met een bescheiden contractje. Belgische clubs toonden geen belangstelling toen zijn manager met hem ging leuren, AGOVV wél.

LEERSCHOOL

In Apeldoorn, in het groen van de Veluwe in midden-Nederland, kregen Mertens en Chadli te maken met John van den Brom als trainer en Peter van Vossen als dienst assistent. Hun lessen plus de ervaringen in het wild van de Eerste Divisie bleken wel besteed aan de twee talenten uit België. Ze staan daarin niet alleen. Voor diverse Nederlandse internationals lag op dit tweede niveau hun leerschool. Ruud Gullit, Marc Overmars, Mark van Bommel, Ruud van Nistelrooij, Kevin Strootman, Vincent Janssen, Klaas-Jan Huntelaar, Bas Dost, Daryl Janmaat en Paul Verhaegh – de Eerste Divisie bracht een volwaardig Nederlands Elftal voort.

De naamgeving Eerste Divisie, dit seizoen voor het laatst onder de sponsornaam Jupiler League, suggereert voor niet-insiders dat hier de top van Nederland speelt; de werkelijkheid is anders.  Het is een merkwaardige afdeling waaruit door de jaren heen al diverse clubs zijn weggevallen door een faillissement, óók AGOVV. Degradatie is reglementair uitgesloten. Binnen de Eerste Divisie ontwikkelen de beloftenteams van Ajax, PSV, AZ en FC Utrecht zich zodanig dat ze kwalitatief én prestatief méér dan gelijkwaardig zijn geworden aan de vaste bewoners. Dit seizoen ging de titel zelfs naar Jong Ajax, dat daarvoor liefst 46 spelers uit eerste elftal, B-selecte en jeugd inzette.

Het meespelen van de beloftenteams, vooral bedoeld om talenten te ontwikkelen, levert regelmatig veel discussie op. De wisselende tijdstippen, op vrijdag en maandag, hebben vaak veranderlijke opstellingen tot gevolg wat al snel de gedachte aan competitievervalsing oproept. Voor promotie komen de ‘Jong-elftallen’ niet in aanmerking waardoor Fortuna Sittard als nummer twee rechtstreeks naar de Eredivisie mag.

UIT DE NBVB

Met Fortuna Sittard keert een club met een rijk verleden terug in de Eredivisie. De roots van de Limburgse club liggen in de Nederlandse Beroeps Voetbal Bond (NBVB), een niet erkende organisatie in 1954, die destijds de aanzet gaf tot invoering van het betaald voetbal in Nederland. Ook De Graafschap, eveneens speciaal opgericht om beroepsvoetbal te gaan spelen, behoorde toen tot de tien illegale clubs in een eigen competitie die na vier maanden werd stopgezet om op te gaan in de officiële KNVB.

De Graafschap, een club uit de Achterhoek, tegen de grens aan met Duitsland, promoveerde zondag voor de vijfde keer in veertien jaar. Het is de club waarbij Guus Hiddink opgroeide. In Doetinchem speelt De Graafschap in een doorgaans vol stadion voor een fanatieke aanhang, die met trots de bijnaam Superboeren uitdraagt. De geestdriftige speelstijl past bij de verlangens van de supporters en met de Fries Henk de Jong hebben ze sinds vorig jaar een trainer met een dito aanpak. Hoelang De Graafschap het nu vol gaat houden zal opnieuw de vraag worden.

MESSI IN EMMEN

Hetzelfde geldt voor FC Emmen, de tweede promovendus die via de play-offs de Eredivisie heeft bereikt. FC Emmen, officieel van 1925, trad pas in 1985 tot het betaald voetbal toe. Pas voor het eerst in de historie is nu de provincie Drenthe op het hoogste niveau vertegenwoordigd. Topvoetballers kwamen slechts sporadisch langs in Emmen, een plaats met 56.000 inwoners, in het noorden van Nederland vlakbij de Duitse grens gelegen. In 2005 liep het stadion aan de Meerdijk bij het WK tot 20 jaar met 8.000 toeschouwers enkele keren helemaal vol voor Lionel Messi en de andere talenten van Argentinië, Brazilië en Duitsland.  Voetballers van FC Emmen die later bekendheid kregen vormen slechts een klein groepje: Bas Dost, Tim Matavz, Reza Ghoochannejhad en Marcel Keizer.

Op de lange weg naar de Eredivisie is promotie incidenteel wel eens dichtbij geweest voor FC Emmen, maar eerder nog komen enkele financiële crisissituaties in herinnering. Ook dit seizoen wekte de Drentse club lange tijd nooit de indruk een hoger doel binnen bereik te hebben. Het huisde steeds in de subtop en bereikte de play-offs als nummer 7 van de slotranglijst. In het verlengstuk van de competitie rekende FC Emmen eerst af met NEC Nijmegen (met de opmerkelijke cijfers 4-0 en 1-4) en verwees het vervolgens Sparta Rotterdam naar de Eerste Divisie.

DRIE EX-LANDSKAMPIOENEN

Met die ontknoping werden drie clubs uit de hoogste afdeling tot degradatie veroordeeld: naast Sparta ook rechtstreeks degradant FC Twente en Roda JC. Toevallig drie clubs met alle drie landstitels in de geschiedenisboeken: Twente in 2010, Sparta voor het laatst in 1959, Roda via voorloper Rapid JC in 1956. Zo’n ingrijpende transformatie tussen Eredivisie en Eerste Divisie doet zich dit jaar niet voor het eerst voor. Ook in 2014 en 2015 waren zes clubs betrokken bij het stuivertje wisselen.

Inmiddels heeft meer dan de helft van de clubs in de hoogste divisie deze eeuw nog ervaring opgedaan op een lager niveau. Alleen Ajax, AZ, Feyenoord, SC Heerenveen, PSV, FC Utrecht en Vitesse spelen sinds de eeuwwisseling onophoudelijk in de Eredivisie. Daar staat tegenover dat de Eerste Divisie met onder andere FC Twente, Sparta, Roda JC, NEC en Go Ahead Eagles in het nieuwe seizoen een affiche krijgt dat aantrekkelijker oogt dan ooit.

Twitter:  @hmees