In de nok van de verder volle Johan Cruijff ArenA bleven zaterdagavond 154 plaatsen leeg. Op weg naar Ajax – AZ (0-0) was zo’n groot deel van de 1200-koppige AZ-aanhang door de Amsterdamse politie uit de metro gehaald en in bussen afgevoerd naar een cellencomplex. Allemaal werden ze aangehouden als verdachten van groepsbelediging wegens het uiten van antisemitische teksten. Elf AZ-supporters moesten de nacht in de cel doorbrengen wegens vernielingen aan de bussen en geweld tegen de politie.
De massa-arrestatie was de meest bijzondere actie tijdens de 31ste speelronde van de Eredivisie waarin Feyenoord op drie matchpunten van de landstitel kwam, de Champions League verder uit zicht raakte voor Ajax en Noord-Nederland met FC Groningen en Cambuur Leeuwarden twee clubs zag degraderen.
De ingreep van de Amsterdamse politie is uitzonderlijk. In de stadions klinken bij diverse wedstrijden spreekkoren waarin joden en homo’s het moeten ontgelden. Ajax is regelmatig mikpunt. De supporters hebben de term ‘jodenclub’ tot geuzennaam verheven, hoewel Ajax op basis van het verleden ten onrechte zo wordt afgeschilderd. Op homofobe groepsuitingen wordt PSV’er Xavi Simons in menig stadion onthaald, voornamelijk omdat hij vaak kleinzerig gedrag vertoont na charges van tegenstanders.
Scheidsrechters treden niet op tegen zulke spreekkoren, de stadionspeakers komen nauwelijks met waarschuwingen. De recent verscherpte maatregelen van de KNVB hebben op dit vlak nog niet tot ingrijpen geleid. Burgemeester Femke Halsema liet de politie wel in actie komen. Eerder verbood zij al het toelaten van PSV-supporters in de Johan Cruijff ArenA omdat zij er een gewoonte van maken de Ajax-aanhang met joden-yells uit te dagen.
RUST EN STABILITEIT
Opvallend is dat nu ook supporters van AZ hun club in opspraak hebben gebracht. De club uit Alkmaar, 50 kilometer ten noorden van Amsterdam, oogt provinciaal. AZ (Alkmaar/Zaanstreek) straalt doorgaans rust en stabiliteit uit, conflicten doen zich er nauwelijks voor. In die geest gedraagt AZ zich ook op het veld meestal keurig, passend bij de kalme coaching van Pascal Janssen en het technisch verzorgde voetbal waarmee het in het spoor loopt van de traditionele top-3.
In de stijl van AZ ontbreekt de brutaliteit, vooral in uitwedstrijden. Met een beetje meer flair had het zaterdagavond de crisis bij Ajax kunnen verhogen. AZ kon bloed ruiken maar verzuimde door te stoten waarna het nog blij mocht zijn dat met name Brian Brobbey de kansen op een Ajax-zege liet liggen. Ajax blijft daardoor (nog) op de derde plaats staan, twee punten voor AZ. Wie als derde eindigt (en naar de Europa League gaat), wie vierde wordt (met de Conference League als lot), is de interessantste vraag die overblijft in het slotstuk van de competitie.
CONFERENCE LEAGUE
AZ draagt daarin de ballast mee dat het extra werk heeft met de halve finale-wedstrijden in de Conference League tegen West Ham United. De Europese prestaties zijn voor AZ de beloning voor gedegen beleid, zowel sportief als financieel. Dankzij onder meer lucratieve transfers groeide het eigen vermogen vorig seizoen na een recordwinst van 18 miljoen tot ruim 56 miljoen euro, veel hoger dan PSV en Feyenoord in de boeken hebben staan.
De basis voor de successen ligt in de jeugdopleiding. Dit seizoen kwam dat tot uitdrukking in een imposante reeks in de European Youth League (voor spelers tot 19 jaar), Na zeges op onder meer Barcelona (0-3), Real Madrid (4-0) en Sporting Portugal (2-2 na strafschoppen) won AZ in de finale met liefst 5-0 van Hajduk Split ut Kroatië. In de Eerste Divisie, de hoogste klasse ná de Eredivisie, staat Jong AZ ((tot 21 jaar) als elfde boven Jong Ajax, Jong PSV en Jong FC Utrecht.
De doorlopende aanwas van talenten maakt het AZ mogelijk de kwaliteit van het eerste elftal op peil te houden en tegelijk de beste spelers voor aantrekkelijke bedragen te laten gaan. De Hongaarse linksback Milos Kerkez (20), middenvelder Tiijani Reijnders (24) en de Zweedse aanvaller Jesper Karlsson (24) zijn deze zomer de belangrijkste kandidaten hiervoor.
JORREL HATO
Met het 0-0 gelijk spel tegen AZ lukte het Ajax opnieuw niet een van de zes wedstrijden uit de top-4 in winst om te zetten. De machteloosheid werd gelaten geaccepteerd door de achterban. Ajax staat een ingrijpende renovatie te wachten, nog maar een jaar nadat er voor 110 miljoen euro een bijna compleet nieuw elftal naar Amsterdam kwam. Opmerkelijk was zaterdag dat de nog maar net 17-jarige verdediger Jorrel Hato de beste speler van Ajax was, waar dure aankopen op de bank zitten.
De verwachte superioriteit van Ajax is in de loop van het seizoen geheel vervaagd. Na een nog vlotte start onder Alfred Schreuder is ook zijn opvolger Johnny Heitinga er niet in geslaagd Ajax terug op het rechte spoor te brengen. Dertien punten achterstand op bijna-kampioen Feyenoord, vijf punten achter op PSV – het zijn pijnlijke cijfers voor de leiding van Ajax waar naast trainer Heitinga ook algemeen directeur Edwin van der Sar de druk voelt.
PROGNOSES
Vergeleken met de verwachtingen in de zomer van 2022 voldoet niet alleen Ajax aan de doelstellingen. In het traditionele prognose-spelletje van het weekblad Voetbal International voorspelden zeven van de twaalf vooraanstaande journalisten PSV als de kampioen van 2023. De vijf anderen kozen voor Ajax. Niemand dichtte Feyenoord meer toe dan een derde plaats. AZ werd slechts twee keer genoemd als toekomstige nummer 3.
Nog opvallender: niemand voorzag een rechtstreekse degradatieplaats voor FC Groningen en Cambuur Leeuwarden. Hoe vanzelfsprekend Feyenoord dan ook naar de titel marcheert, zeker de laatste maanden, de slotbalans van de Eredivisie mag dus best verrassend worden genoemd.
