De tellingen lopen nogal uiteen en worden betwist door zowel Pelé als Romário. Maar met de twee treffers die Cristiano Ronaldo zondag op zijn cv kreeg, staat de all time topscorerslijst weer eens wat breder in de belangstelling. Volgens de meest gehanteerde bronnen is Ronaldo met zijn 758ste treffer voor club en land nu voorbij Pele gestoken op deze mondiale ranking. Nog één goal, en Ronaldo komt gelijk met lijstaanvoerder Josef Bican die 759 doelpunten toegewezen heeft gekregen.
Wie was Josef Bican (1913-2001)? In de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw was hij een grootheid, een waardig representant van het voetbal in Midden-Europa, dat destijds een hoofdrol speelde op het vasteland.
Bican stond bekend als een technisch vaardig aanvaller, vrij klein van stuk, razendsnel en altijd trapvast. Hij speelde interlands voor drie verschillende landen: Oostenrijk, Tsjechoslowakije en het protectoraat Bohemen & Moravië, dat als onderdeel van het ‘grote’ Duitse rijk tussen 1939 en 1945 de naam van Tsjechoslowakije had overgekregen.
VADER OVERLEDEN NA TRAP TEGEN NIEREN
Josef Bican kon voor Oostenrijk uitkomen omdat hij in Wenen was geboren als kind van een vader uit Bohemen en een Weens-Tsjechische moeder. Vader Bican was keeper bij Hertha Wenen, waar hij in 1921 overleed als gevolg van een trap tegen de nieren, opgelopen in een voetbalwedstrijd. Acht jaar oud was Josef Bican toen. Zijn voetballoopbaan begon in Oostenrijk bij Rapid en Admira.
De interlandcarrière van Bican bleef beperkt tot 34 interlands, 19 voor Oostenrijk, 14 voor Tsjechoslowakije, één voor Bohemen & Moravië. Voor Oostenrijk wilde hij niet langer uitkomen nadat het in 1938 door Duitsland was ingelijfd. Toen Bican zijn heil had gezocht in Tsjechoslowakije werd de loopbaan doorkruist door de Tweede Wereldoorlog.
NAAR TONGEREN
Tot zijn 42ste voetbalde Josef Bican, bijgenaamd Pepi, door; daarna werd hij trainer. In die rol kwam hij in 1969 naar België, naar KSK Tongeren, nog spelend op een lager niveau. De beheerder van het postkantoor in het nabije Herderen had hem naar België gelokt. Een jaar later werd deze beambte ontmaskerd als fraudeur en smokkelaar van auto’s naar Tsjechoslowakije en tevens beschuldigd van spionage. Een rechtszaak volgde, inclusief celstraf, maar Josef Bican en zijn vrouw hadden inmiddels hun eigen leven in Vlaanderen gevonden.
,,Die postkantoorhouder was niet de properste kerel. De details ken ik niet, het is altijd een onbesproken materie gebleven”, weet Yves Hoste (68) die als jonge, talentvolle speler geïnspireerd raakte door de lessen van Josef Bican. Onder diens leiding promoveerde KSK Tongeren op superieure wijze van vierde naar tweede klasse. In het bekertoernooi kreeg Tongeren bovendien het predicaat ‘reuzendoder’. Eerst werd eersteklaser Racing White uitgeschakeld, waarna Standard Luik verlengingen nodig had om voor 20.000 toeschouwers voorbij Tongeren te komen. Een jaar later sneuvelde bekerhouder Club Brugge (met Nico Rijnders, Henk Houwaart en Leo Canjels als trainer) in Tongeren.
Hoste: ,,,Met Bican kon je fenomenaal over voetbal praten. Op het veld raakte je onder de druk van zijn technische vermogen. Zijn trap, daar zat nog altijd veel kracht achter. Fabelachtig. Hij speelde ook altijd graag mee, wilde altijd de bal in de voeten krijgen. Voor een trainer was hij een iets te braaf mens, te spielerisch ook.”
In 1972 kwam er na drie jaar een eind aan zijn trainersperiode in Tongeren. Pas vijf jaar later vond Bican in Tsjechië als dikke zestiger nog een laatste trainersstation. ,,Josef Bican is na zijn jaren bij KSK nog een tijdje hier blijven wonen. Het was voor hem hier aangenamer dan achter het IJzeren Gordijn”, aldus Yves Hoste.
MARADONA VERSUS MEAZZA
In navolging van Hoste raakt ook Martin Simek, voormalig tenniscoach, niet snel uitgepraat over Josef Bican. In zijn geboorteland Tsjechië adoreerde Simek hem als een held. Simek maakte mij 25 jaar geleden al vertrouwd met Josef Bican. We hadden het toen over Diego Maradona. ‘Voor mij bestaat Maradona niet meer sinds hij op het WK in 1986 stiekem met zijn had scoorde’, had Bican op de Tsjechische tv verkondigd.
Bican verbond daaraan een herinnering aan Giuseppe Meazza, een nog oudere legende (1910-1979) van wie het stadion in Milaan officieel de naam draagt. Vanaf de tribune in Wenen had Bican in 1933 de finale gevolgd om de Mitropa Cup, de Midden-Europese voorloper van de Europa Cup. In dat duel, gewonnen door Austria Wenen, scoorde Ambrosiana, het huidige Inter Milaan, na een snedige voorzet vanachter de achterlijn van Meazza. Terwijl iedereen het doelpunt bejubelde stapte Meazza op de scheidsrechter af om hem er op te wijzen dat het doelpunt toch echt moest worden afgekeurd.
Zoveel eerlijkheid werd op prijs gesteld door scheidsrechter en tegenstanders en maakte eeuwig indruk op Josef Bican. Hij droeg zijn eigen deugdzaamheid zijn leven lang uit als een gebaar dat als vanzelfsprekend thuishoorde in het spel zoals voetbal ooit begonnen was.
WK 1934
De onttakeling van het Fair Play-beginsel moet Bican vaak pijn hebben gedaan, bijvoorbeeld op het WK van 1934 waar hij met het Wunderteam van Oostenrijk, zijn geboorteland, actief was. Uit de halve finale tegen Italië herinnerde Bican zich vele jaren later nog hoe de Zweedse scheidsrechter een kansrijke situatie voor Oostenrijk had verijdeld door de bal plotseling zomaar weg te koppen. De kraakheldere buitenspelsituatie bij de beslissende Italiaanse goal bevestigde voor Bican dat deze halve finale was beslist door een een-tweetje van de scheidsrechter en de Italiaanse staatsleider Mussolini.
Zo greep het Wunderteam naast een finaleplaats en mogelijk de wereldtitel van 1934. Negen landskampioenschappen in Oostenrijk en Tsjechoslowakije blijven het palmares van Bican nog wel sieren, óók als Cristiano Ronaldo hem dadelijk af zal lossen als all time topscorer in de mondiale voetbalgeschiedenis.
